ABD Başkanı Donald Trump'ın küresel ticareti engellemeye yönelik hamleleri İran ile devam ediyor. Avrupa Birliği ile müzakeresi süren Transatlantik anlaşması görüşmelerini engellemesi, NAFTA krizi ve Çin mallarına gümrük vergisi derken yeni bir kriz kapıda. Trump'ın İran nükleer anlaşmasından çekilme kararı sonrasında yaptırım kararları da gecikmedi. Trump'ın Ulusal Güvenlik Danışmanı John Bolton, İran'a yaptırımların yeniden yürürlüğe girdiğini ve bu süreçte İran'la yeni iş sözleşmeleri imzalanmaması gerektiğini belirtti.
İLK YAPTIRIM 6 AĞUSTOS’TA
Bu konuda özellikle Avrupa Birliği'nin (AB) nasıl bir tavır alacağı merake edilirken, birçok ülkenin İran'da artan yatırımları dikkate alınırsa uzmanlar, ABD'nin bu konuda yalnız kalabileceğine dikkat çekiyor. ABD’nin İran’a yönelik ilk yaptırım paketi 6 Ağustos’ta devreye girecek ve bu tarihten sonra İran hükümeti, ABD doları satın alamayacak, altın ve değerli madenlerle ticaret yapamayacak. Ayrıca, İran’ın alüminyum, çelik, kömür ticareti ile otomotiv sektörü üzerine yaptırımlar gelirken, İran dışında ülkenin para birimi olan riyal üzerinden gerçekleşen önemli işlemlere de kısıtlamalar getirilecek.
ÜLKELER TEPKİLİ
ABD'nin İran'a yönelik ikinci yaptırım paketi ise 4 Kasım'da devreye girecek. Bu tarihten itibaren İran Ulusal Petrol Şirketi (NIOC) üzerine uluslararası kısıtlamalar getirilirken, İran'dan petrol, petrokimya ve petrol ürünleri satın alınması ve genel olarak İran enerji sektörü üzerine yaptırımlar uygulanacak. Alınan bu karar dünyadan tepkiler de gecikmedi. İngiltere, Almanya ve Fransa başbakanları, ABD’nin İran nükleer anlaşmasından çekilme kararıyla ilgili ortak bildiri yayımlayarak anlaşmaya bağlılıklarını açıkladı.
SUUDİLERDEN DESTEK
New York’taki Columbia Üniversitesi Küresel Enerji Politikaları Merkezi Araştırmacısı Richard Nephew özellikle Çin’in dahil olduğu bazı ülkelerin ABD’nin İran’a karşı yaptırımlarını delmeye meyilli olduğunu vurgulayan Nephew, İran’ın bu ülkelere indirimli petrol satışları yapabileceğini kaydetti. Suudi Arabistan, Bahreyn ve Birleşik Arap Emirlikleri (BAE), yaptırımların en güçlü şekilde yeniden hayata geçirilmesi kararını desteklediklerini açıkladı.
- Uçak lisansları iptal
- İran’a yeniden uygulanacak yaptırımlar nedeniyle ABD’li şirketlerin anlaşmalarının sona ermesi yatırım, üretim ve istihdam açısından bu şirketleri olumsuz etkileyecek. ABD Hazine Bakanı Steven Mnuchin, Amerikalı Boeing ile merkezi Hollanda’da bulunan AirBus’ın, İranlı şirketlere yolcu uçağı satma anlaşmaları kapsamında lisanslarının iptal edildiğini duyurdu. Boeing’in İran Air ile 80 uçak karşılığında 16,6 milyar dolarlık, anlaşması bulunurken, AirBus ise İran Air’le 100 uçak karşılığında 19 milyar dolarlık satış anlaşması yapmıştı.
Petrol fiyatları fırladı
Trump’ın kararı küresel piyasaları da olumsuz etkiledi. ABD’nin nükleer anlaşmadan çekilme olasılığıyla son haftalarda yükselişe geçen petrol fiyatları, 7 Mayıs Pazartesi günü Kasım 2014’ten bu yana en yüksek seviyesini gördü. Pazartesi günü, dünya genelinde en yaygın kullanılan Londra Brent türü ham petrolün varil fiyatı 76,33 dolara, ABD’nin Batı Teksas (WTI) tipi ham petrolün varil fiyatı da 70,81 dolara kadar tırmandı. Söz konusu anlaşma, Obama döneminde 2015’te imzalanmıştı.
