Dış politikada, atılan her adımın hesabı ve o adımın sonraki yıllarda görülecek yeni bir hesabı mutlaka vardır. Rusya ile enerji satrancında ABD'nin yeni hamlesi, yılların düşmanı İran'a yaklaşmak oldu. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ise, her kriz sonrasında enerji kozunu oynamasının bedelini ödüyor. Zira Rusya'nın doğalgaz geliri, Avrupa Birliği'nin (AB)alternatif kanallara yönelmesiyle ocak-mart döneminde 2014'ün aynı aylarına göre yüzde 36,4 azalarak 11,4 milyar dolara geriledi.
Doğalgaz ihracatının yüzde 90'ını Türkiye'ye gerçekleştiren İran, geçtiğimiz yıl 5 milyar dolar gelir elde etti, 2015 beklentisi ise 7 milyar dolar. Enerji uzmanları, Tahran'ın anlaşma sonrası ihracatını sadece 3 katına çıkarması durumunda bile hiçbir şey yapmadan 21 milyar dolar kazanacağını ifade ediyor.
Kadir Has Üniversitesi Enerji ve Sürdürülebilir Kalkınma Merkezi Direktörü Prof. Dr. Volkan Ş. Ediger'e göre, İran ile P5+1 ülkeleri arasında yapılan anlaşmanın enerji piyasalarındaki etkisi tahminlerden de büyük olacak. İran'ı dünya sahnesine yeniden döndüren gelişmeleri değerlendiren Ediger, “İran dünyanın en büyük doğalgaz rezervlerine sahip olmasına karşın yaptırımlar nedeniyle üretimi son derece kısıtlı. 34 trilyon metreküp rezervin toplamdaki payı yüzde 22,7” dedi.
İran'ın devasa rezervlerine karşın üretiminin yılda 172,6 milyar metreküp ile sınırlı kaldığını hatırlatan, Ediger şunları söyledi: "Bu da dünya üretiminde sadece yüzde 5'lik bir pay anlamına geliyor. Basit bir hesapla, İran üretimini dünya ortalamalarıyla göreceli olarak en az 3 kat daha artırabilecek yani yılda azami 700-800 milyon metreküpe varan bir üretim yapabilecek."
Bu gelişmeler, daha önce Avrupa'yı doğalgazı kesmekle tehdit eden Rusya için şimdiden ciddi bir politik kayıp olarak değerlendiriliyor. Ediger, artan rekabete bağlı şu aralar sıkça gündeme gelen gelecek senaryolarını şöyle değerlendirdi: “2014 yılında, Rusya, 578,7 milyar metreküp gaz üretmiş, bunun 409,2 milyar metreküpünü ülke içinde kullanmış, geriye kalan 169,5 milyon metreküpün yaklaşık yüzde 90'ını Avrupa'ya sattı. Dolayısıyla Avrupa'nın talebi, gelirlerinin çoğunu gaz satışından elde eden Rusya için yaşamsal bir öneme sahip. Bu gelişmeler, genel olarak enerji fiyatlarını da etkileyecek, özellikle doğalgaz fiyatlarında dünyada belirli bir dengenin kurulması sağlanabilecek. İran gazının devreye girmesiyle doğalgaz fiyatları da petrolde olduğu gibi belirli bir dengeye oturacak.”
İran'ın büyük miktarlarda gaz ihraç eden konuma gelmesi, şimdilik gaz sattığı tek ülke olan Türkiye'yi yakından etkileyecek. Türkiye, komşusu İran'la geliştireceği yeni projelerle Rusya'ya olan bağımlılığını azaltabilecek ve rekabeti artırarak ciddi oranda fiyat indirimi sağlayabilecek. Rus gazında indirim konusunda avantaj da elde edecek. Dünyanın en büyük doğalgaz ithalatçısı olan AB'nin ise, bu durumdan en fazla istifade edebilecek taraf anlatan Ediger, “Norveç, Rusya ve Cezayir'den sonra Türkiye üzerinden dördüncü bir doğalgaz arterini açmayı yıllardır beceremeyen AB, bu stratejik önceliğini nihayet gerçekleştirme imkanına kavuşacak” değerlendirmesinde bulundu.
