Devlet Su İşleri (DSİ) Genel Müdürlüğünün Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun ile Bazı Kanunlarda ve Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı, TBMM Tarım, Orman ve Köyişleri Komisyonu'nda kabul edildi.
Tasarıya göre baraj, gölet ve kanal gibi su yüzeyleri ile rezervuar alanında azami su kotu ile işletme kotu arasında kalan yerlerde güneş enerji sistemlerinin kurulmasına yönelik DSİ Genel Müdürlüğüne gelen taleplerden uygun görülenleri bedeli karşılığında kiralamak, DSİ'nin görevleri arasına ekleniyor.
DSİ Genel Müdürlüğünün, su tahsisi yapmaya görevli ve yetkili olduğuna dair hüküm açık şekilde kanuna yazılıyor.
Sulama Alanlarında Arazi Düzenlenmesine Dair Tarım Reformu Kanunu'nda yer alan yetkiler, DSİ Genel Müdürlüğüne veriliyor. Böylece, arazi toplulaştırma ve tarla içi geliştirme hizmetleri ile sulama faaliyetlerinin birlikte yürütülmesi ve bu hizmetlerin kamusal faydasının artırılması hedefleniyor.
Arazi toplulaştırma ve tarla içi geliştirme hizmetlerine ilişkin görev ve yetkilerini yerine getirmek üzere DSİ bünyesinde yeni hizmet birimleri kurulacak; genel müdür yardımcısı sayısı dörtten beşe çıkarılacak.
DSİ Genel Müdürlüğü, yargı harçları dahil her türlü harçtan, tapu ve kadastro işlemlerinden kaynaklanan döner sermaye hizmet bedellerinden; görevleri dolayısıyla yapacağı işlemler yönünden damga vergisi ve gelir vergisinden ve paydan; sahip olduğu bina, arsa ve araziden dolayı bina ve arazi vergisinden; görevlerin ifası için gerekli olup ithal edilecek binek araçları hariç motorlu vasıtalar ile motorlu, motorsuz makine, cihaz, araç-gereç ve bunların yedek parçalarının her türlü vergi ve harçlarından muaf olacak.
Su kaynaklarının tahsisi
İlgili kanunların verdiği yetkiye istinaden su kaynaklarının diğer kamu kurum ve kuruluşları tarafından yapılan tahsis, kira, ruhsat gibi işlemlerinde DSİ'nin görüşü alınacak. Bu durumda, DSİ tarafından ayrıca tahsis işlemi yapılmayacak.
Genel Müdürlüğün görev ve sorumluluklarının yerine getirilmesinden dolayı haklarında ceza davası açılmış olanların; vekalet verdikleri avukata ödedikleri ücretler ile davayla ilgili yaptıkları masraflar, kesinleşmiş mahkumiyet kararı halinde geri alınmak kaydıyla karşılanabilecek.
Arazi toplulaştırma
Tasarıyla, arazi toplulaştırılması yapılacak.
Buna göre; arazilerin tabii ve suni etkilerle bozulmasının ve parçalanmasının önlenmesi, parçalanmış arazilerde ise tabii özellikleri, kullanım bütünlüğü ve mülkiyet hakları gözetilerek birden fazla arazi parçasının birleştirilip ekonomik, ekolojik ve toplumsal yönden daha işlevsel yeni parsellerin oluşturulması ile köy ve arazi gelişim hizmetlerinin sağlanması maksadıyla arazi toplulaştırması yapılacak.
Arazi toplulaştırma ve tarla içi geliştirme hizmetleri uygulanacak arazi üzerinde, DSİ veya proje idaresi tarafından yapılacak fiili uygulamalar, hak sahiplerinin iznine tabi olmayacak.
Arazi toplulaştırma ve tarla içi geliştirme hizmetleri yürütülen alanlarda tarımsal faaliyetleri kısıtlamaya DSİ veya proje idaresi yetkili olacak.
Arazi toplulaştırma ve tarla içi geliştirme hizmetleri muhtevasında yapılacak duyurular, DSİ veya özel arazi toplulaştırmasını gerçekleştiren proje idaresinin internet sayfalarında ve ayrıca köy veya mahalle muhtarının çalışma yerinde 30 gün süreyle ilan edilecek.
DSİ veya proje idaresi, gerekli hallerde asgari tarımsal arazi büyüklüğünün altındaki tarımsal arazileri toplulaştırabilecek veya kamulaştırabilecek.
Arazi toplulaştırması uygulamalarında, tahsisli araziler asgari tarımsal arazi büyüklüğünün altındaki araziler ile birleştirilerek asgari büyüklükte yeni tarımsal araziler oluşturulabilecek. Bu suretle oluşturulan araziler; öncelikle arazi toplulaştırmasına veya kamulaştırma konusu olan arazi maliklerine, bu kişiler satın almadığı takdirde, yeter gelirli tarımsal arazi büyüklüğünde tarım arazisi bulunmayan yöre çiftçilerine rayiç bedeli üzerinden satılacak.
Sulama işletmeleri
Sulama kooperatiflerinin kurulmasına izin vermek, sulama kooperatiflerini denetlemek, bunların eylem ve işlemlerinin hukuka uygun olarak neticelendirilmesi için gerekli tedbirleri almak DSİ'nin yetkisinde olacak.
DSİ'nin sulama tesislerini işleten kooperatiflerden finansal ve mali yapısının sürdürülemez olduğu tespit edilenlerle yapılmış olan devir sözleşmeleri, DSİ'nin teklifi ve Orman ve Su İşleri Bakanı'nın onayıyla feshedilecek.
Sulama tesislerinden izinsiz olarak su kullananlara, izinli kullanım olması halinde alınması gereken işletme ve bakım ücretinin yüzde 50 fazlası tutarında idari para cezası verilecek.
Sulama tesislerini devralan idareler, bu tesislerin inşa maksatlarına uygun olarak işletme, bakım ve onarım hizmetlerini yapmakla, bu tesislerin proje alanında DSİ tarafından gerekli görülen sulama ve drenaj maksatlı ilave yapıları projelendirip inşa etmekle, tesislerin rehabilitasyonunu yapmak veya yaptırmakla, sulama tesisinden faydalananlardan alınacak su kullanım hizmet bedelini belirlemekle görevli olacak.
Sulama tesisleri, DSİ tarafından hizmet alımı suretiyle işlettirilebilecek.
Genel Müdürlüğün mühendis kadrolarına ilk defa açıktan atanacak personel, KPSS (B) Grubu puan sırasına göre her bir unvan için boş kadro sayısının dört katına kadar çağrılacak adaylar arasından Genel Müdürlükçe yapılan sözlü veya uygulamalı sınav başarı sırasına göre atanacak.
Tasarıya göre, Bursa'nın Gemlik ilçesinde, deprem tehlikesi altında bulunan yapıların dönüştürülebilmesi ve yeni yerleşim yerlerinin belirlenmesi kapsamında yapılacak iş ve işlemler, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı koordinasyonunda yürütülecek.
Yeraltı Suları Hakkında Kanun'ndaki ölçüm sistemlerinin kullanım maksadına, miktarına, havza sınırına ve diğer hususlara ilişkin yetkiler, Bakanlar Kurulu yerine DSİ'nin bağlı olduğu Orman ve Su İşleri Bakanlığınca kullanılacak.
Tarım satış kooperatifleri ve birlikleri ile tarım kredi kooperatifleri için tanınan damga vergisi istisnası, sulama kooperatifleri hakkında da uygulanacak.
Belediye Teşkilatı Olan Yerleşim Yerlerine İçme, Kullanma ve Endüstri Suyu Temini Hakkında Kanun kapsamında, DSİ ile belediyeler arasında imzalanan protokol uyarınca belediyeler tarafından borçlanılan tutarlara karşılık; bu belediyeler adına her yıl yapılan kesintilerden sonra kalan kısımdan kesinti yapılarak elde edilen tutarlar DSİ'ye ödenecek.
Milli parklara giriş ücreti
Mevcut yerleşim merkezlerinde ikamet edenler dışında milli parklara gelen ziyaretçilerin ödeyeceği ücretlere ilişkin usul ve esaslar, Orman ve Su İşleri Bakanlığınca belirlenecek.
Bakanlık, bu yerlere ücret ödemeden giriş yaptığı tespit edilenlere, giriş ücretinin on katı tutarında idari para cezası verecek ve bu ceza bir ay içinde ödenecek.
Tasarıyla ayrıca, Milli Parklar Kanunu'na tabi korunan alanlardan elde edilen döner sermaye gelirlerinin daha verimli şekilde kullanılabilmesi amacıyla düzenleme yapılıyor.
Trafikte afet acil durum araçlarına verilen geçiş üstünlüğü önceliği, orman yangınlarıyla mücadele eden araçlara da verilecek.
Kamulaştırmadaki sorunların giderilmesi
Kamulaştırma işlemlerinde, tarafların bedelde anlaşamamaları halinde gerektiğinde hakim tarafından yeni bilirkişi kurulu tayin edilecek ve hakim, tarafların ve bilirkişilerin rapor veya raporları ile beyanlarından yararlanarak adil ve hakkaniyete uygun bir kamulaştırma bedeli tespit edecek.
Tarafların anlaşması halinde kamulaştırma bedeli olarak anlaşılan miktar peşin ve nakit olarak, hak sahibi adına bankaya yatırılacak.
Büyük projelerin kamulaştırma çalışmalarında getirilen beş yıllık kısıtlama tamamlandığı halde kamulaştırma çalışmaları tamamlanmamış projelerde, bu süre, Bakanlar Kurulu tarafından bir defaya mahsus olmak üzere beş yıl uzatılabilecek. Böylece, kötü niyetli yapılaşmanın önüne geçilmesi hedefleniyor.
Mahkemece verilen taşınmaz mala el koyma kararı tapu müdürlüğüne bildirilecek. Taşınmaz malın başkasına devir, ferağ veya temlikinin yapılamayacağı hükmü tapu kütüğüne şerh edilecek, el koyma kararından sonra taşınmaz mal boşaltılacak.
Aşırı su taşkınlarının önlenmesi
Tasarıyla yerleşim yerleri içerisinden geçen dere yataklarının yapılaşmayla daraltılması, tekniğe uygun olmayan köprü ve menfez yapımı, sanayi ve evsel atıkların dökülmesi, kanalizasyon şebekesinin geçirilmesi, üzerinin kapatılması, kaçak kum ve çakıl alma faaliyetleri gibi sebeplerle meydana gelen aşırı taşkınlarda can ve mal kaybının önüne geçilmesi amacıyla kontrol tesisi alanları oluşturulacak.
Orman Genel Müdürlüğü; harçlardan, damga vergisi ile tapu ve kadastro işlemlerinden kaynaklanan döner sermaye hizmet bedellerinden muaf olacak.
Orman muhafaza memuru ve orman mühendisi olarak atanacaklar, yapılan merkezi sınav sonucuna göre, atanacak kadro sayısının dört katına kadar çağrılacak adaylar arasından sınav komisyonlarınca yapılacak sözlü ve uygulamalı sınav sonucuna göre belirlenecek.
TRT eğitici yayınlar yapacak
TRT, özel televizyon kuruluşları ve radyolar, ayda en az 90 dakika olmak üzere, orman kaynaklarının usulsüz müdahalelere, tabii afetlere, orman yangınlarına karşı korunması, gerekli tedbirlerin alınması, su kaynaklarının muhafazası ve kirliliğinin önlenmesi, tabiat sevgisi ve bilincinin artırılması, çölleşme ile mücadele, hayvanların ve tabii hayatın korunması konularında uyarıcı ve eğitici mahiyette yayınlar yapmak zorunda olacak.
Bu programlar, Orman ve Su İşleri Bakanlığı ile Orman Genel Müdürlüğü tarafından hazırlanacak veya hazırlatılacak. Bu yayınlar için herhangi bir bedel ödenmeyecek.
Orman kadastrosu yapılıp kesinleştiği halde, teknik nedenlerle tescil edilemeyen 3 bin 506 birimde, yaklaşık 4 milyon hektar orman alanının tescili yapılacak.
Tasarıyla orman ve arazi kadastro çalışmalarının bütünleştirilmesi, buna bağlı olarak yapılacak her türlü planlamanın sosyal ve ekonomik sıkıntıya neden olunmadan gerçekleştirilmesi öngörülüyor.
DSİ, baraj ve santral yapmaya devam edecek
Tasarıyla, DSİ Genel Müdürlüğünün hidroelektrik enerji üreten baraj ve santralleri yapmaya devam etmesinde kamu yararı bulunduğundan, DSİ'nin üretim lisansı almadan depolama tesisleri ve enerji tesislerini inşa etmek suretiyle bu kapsamdaki faaliyetlerini sürdürülebilmesine imkan sağlanıyor.
Buna göre, çok maksatlı projelerle bu düzenlemenin yürürlüğe girmesinden önce ikili işbirliği anlaşmaları kapsamında yer alan projeler ve önceki yıllar yatırım programlarında yer alan projeler, lisans alınmasına gerek olmaksızın DSİ tarafından 31 Aralık 2025 tarihine kadar yapılabilecek veya yaptırılabilecek.
Bu düzenlemenin yürürlüğe girdiği tarihten önce Orman Genel Müdürlüğünün yatırım programında yer alan projelerin finansmanı amacıyla imzalanan kredi anlaşmaları ile temin edilen dış finansman, DSİ'ye tahsisli olarak kullandırılmış sayılacak ve tahsisli olarak kullandırılmaya devam edilecek.
Tarımsal destekleme araçlarından kırsal kalkınma destekleri içinde yer alan toplulaştırma, tarla içi geliştirme hizmetleri ve sulama sistemlerinin destekleri, DSİ tarafından hibe şeklinde yapılacak.
Tasarıyla bitkilerin üretim, işleme ve dağıtım aşamalarında resmi kontrollerden sorumlu meslek mensupları arasına, orman mühendisi ve orman endüstri mühendisleri; işletme ve tesislerin perakende satışlarının yapıldığı iş yerlerinin kontrolünden sorumlu meslek mensupları arasına ise su ürünleri, gıda, balıkçılık teknolojisi, ziraat ve tütün teknolojisi mühendisleri alınacak.
Sulama Birlikleri Başkanı tarafından; hazırlanan su dağıtım planında belirtilen zaman veya süre dışında sulama yapan birlik üyelerine, sulama beyannamesi vermeden ya da eksik beyanname ile sulama yapan birlik üyelerine ve birlik görev alanı dışında kalan su kullanıcılarına idari para cezası verilecek.
Tasarıyla sulama birliklerinin denetiminde yaşanılan sıkıntıların ortadan kaldırılması maksadıyla idari ve mali denetimin her yıl valilikler tarafından yapılmasına ilişkin hüküm yürürlükten kaldırılıyor, Maliye Bakanlığı ile DSİ'nin dahil olduğu yeni bir denetim şekli düzenleniyor.
Sulama Birliği, amacına ulaşamayacağının tespit edilmesi durumunda DSİ'nin teklifi üzerine feshedilecek.
İlk üyelik kaydında katılım payı alınacak
Sulama birlik görev alanında yer alan su kullanıcılarının tesisten faydalanabilmesi için o birliğe üye olması gerekecek. Birliğe ilk üyelik kaydı sırasında bir defaya mahsus olmak üzere DSİ'nin belirlediği katılım payı tahsil edilecek.
Su kullanıcısı olma vasfını kaybedenlerin üyelikleri resen sonlandırılacak.
Yapılan denetimler sonucunda maksadına ulaşamayacağı tespit edilen sulama birlikleri, sulama tesislerinden beklenen faydanın ve sürdürülebilir işletme yönetiminin sağlanabilmesi maksadıyla bu birliklerden birinin tüzel kişiliği altında birleştirilebilecek.
DSİ Genel Müdürlüğü, tarımsal sulama tesislerinin elektrik ihtiyacını karşılamak amacıyla lisanssız olarak yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı üretim tesisi kurabilecek.
