Trump sanık sandalyesine mi oturacak: ABD'de gerginlik tırmanıyor

Yunus Emre Erdölen, eski ABD Başkanı Donald Trump'ın sakladığı belgeleri ve evinin FBI tarafından basılmasını hukuki ve siyasi açılardan Anadolu Ajansı analiz için kaleme aldı. Analiz şöyle;

Amerika Birleşik Devletleri'nin (ABD) 37. Başkanı Cumhuriyetçi Richard Nixon, 9 Ağustos 1974 tarihinde istifa etti. İstifa sebebi, rakibi Demokrat Partinin üst düzey isimlerinin toplantı yaptığı oteli dinleterek, başkanlık gücünü hukuksuz bir şekilde siyasi amaçlar uğruna kullandığının ortaya çıktığı Watergate skandalıydı. Richard Nixon'ın istifası Watergate skandalının büyümesini engellemedi. Richard Nixon, istifasının ardından başkanlık döneminde düzenlediği, imzaladığı, üzerinde çalıştığı belgeleri ABD hükümet yetkililerine vermeyi reddetti. Bunun üzerine ABD Kongresi özel bir yasa kabul ederek Nixon'da bulunan 42 milyon belgenin ve toplamda 880 saatlik ses kaydının ABD hükümetine verilmesini öngördü. Nixon, yasanın anayasaya aykırı olduğunu ileri sürdü ve Yüksek Mahkeme'ye başvurdu. Mahkeme iddialarını reddedince Nixon da belgeleri yetkililere vermek zorunda kaldı.

1975'te Kongre, her skandalda böyle bir olay yaşamamak için "Başkan Kayıtları Yasası" adında genel bir yasa kabul etti ve ABD başkan ve yardımcılarının görevdeyken düzenlediği her türlü belgenin özel olarak korunması öngörüldü. Yasaya göre başkan her türlü belgeyi görevi bittikten sonra Ulusal Arşive teslim etmek zorundaydı. Ulusal Arşivin gizli ve önemli belge olarak tanımladığı belgeler ise kamuya en az 5 sene kapalı bir şekilde arşivlenecek, yani görevi bırakan başkanın belgeler üzerinde bir mülkiyeti söz konusu olmayacaktı.

Bu yasa 8 Ağustos 2022'de ABD'nin 45. Başkanı Donald Trump'ın Florida'daki malikanesinin ABD Federal Soruşturma Bürosu (FBI) tarafından basılıp aranmasına kadar pek gündeme gelmemişti. Fakat Trump'ın gizli belgeleri evinde sakladığının ortaya çıkmasıyla yeni bir federal soruşturmanın konusu olması Nixon'ın mirası olan bu ilginç yasayı yeniden hatırlattı.

Adalet Bakanlığı ve FBI'ın ortak yürüttüğü soruşturma kapsamında FBI, Trump’ın yasalara göre Ulusal Arşive vermesi gerektiği belgeleri Florida’daki evinde hukuka aykırı bir şekilde tuttuğundan şüphelendi. Şüphelerin açıklandığı detaylı bir arama emri hazırlandı. Adalet Bakanı Merrick Garland, bu kararı bizzat onayladı ve FBI Florida’daki federal bir mahkemeye başvurdu. Yargıç, arama kararını onayladı ve ardından FBI 8 Ağustos’ta Trump’ın Florida’daki malikanesine baskın düzenledi.

FBI, arama sonucunda 10 kutu belgeye el koydu, Trump’ın özel kasasına girdi, Melania Trump’ın dolaplarını dahi aradı. The Washington Post’un iddiasına göre, FBI’ın arama emri özel olarak Trump’ın Beyaz Saray’dan evine getirdiği gizli nükleer silah belgeleriyle alakalıydı. ABD Yüksek Mahkemesi kararlarına göre, güvenlik güçleri hukuka uygun bir emir neticesinde yaptıkları aramada başka suça ilişkin delilleri ilk bakışta fark ederse bu delillere de el koyabilir ve soruşturmanın kapsamını genişletebilir. Bu nedenle FBI’ın el koyduğu deliller sadece Trump’ın belge saklama suçunu işlediği iddiasıyla ilgili olmayıp vergi kaçakçılığından seçimlere müdahaleye kadar geniş bir suç listesiyle ilişkilendirilebilir.

TRUMP NEYLE SUÇLANIYOR?

Arama kararı, 12 Ağustos’ta mahkeme kararıyla yayınlandı. Bu karara göre Trump, Casusluk Yasası’ndaki belge gizliliği hükümleri dahil, hapis cezası öngörülen en az 3 federal yasayı ihlalle suçlanıyor. FBI’ın elde ettiği belge listesinde Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron hakkında bir dosya ve 11 adet "gizli bilgi" etiketli belge kutusu bulunuyor.

Sadece Trump’ın evinin aranmasından bir hafta önce New York Times yazarı Maggie Haberman’ın yeni çıkacak kitabında yer verdiği "Trump çalışanlarının veya aile üyelerinin çektiği düşünülen fotoğraflar" da soruşturma kapsamında olabilir. Haberman’ın paylaştığı fotoğraflara göre, Trump, düzenlediği belgeleri bir kez Beyaz Saray'da ve bir kez de başkanlık uçağında yırtıp klozete atıyor ve sifonu çekerek imha ediyor. Eğer Trump’ın saklanması gereken federal belgeleri imha ettiği de ispatlanırsa verilecek ceza da ağırlaşacaktır.

TRUMP YARGILANACAK MI?

ABD yasalarına göre, saklanması gereken federal belgelerin gizlenmesi veya imha edilmesi suçunun işlenmesinin cezası 3 yıla kadar hapis ve bir daha herhangi bir siyasi pozisyona aday olamama yaptırımı, bir diğer deyişle siyasi yasak. Trump, eğer FBI’ın elde ettiği bulgulara göre federal bir mahkeme tarafından kendisine yöneltilen suçları işlediği değerlendirilirse hapis cezası ve siyasi yasak yaptırımına tabi tutulabilir. Fakat ABD Yüksek Mahkemesinin içtihadına göre, başkan olabilme yeterliliği koşulları anayasa değişikliği dışında herhangi bir yöntemle ağırlaştırılamaz, herhangi bir yasa nedeniyle başkan adaylığı engellenemez. Bu sebeple ilk derece mahkemesi Trump’a siyasi yasak verse bile Yüksek Mahkemenin açık içtihadı gereğince bu başkan adaylığını engellemeyebilir, Trump başka bir pozisyon için aday olamazken, hala başkan adayı olabilir.