15 Temmuz sonrası hükümetin ülke genelinde aldığı önlemler sürüyor. Darbe girişiminin ardından ilan edilen OHAL’le birlikte yayınlanan bir dizi Kanun Hükmünde Kararnameye dün yenileri eklendi. 695 ve 696 numaralı KHK’larla kamu kurumlarından 2 bin 756 kişi ihraç edildi, 115 kişi görevine geri döndü, birçok yasa/yönetmelikte de değişikliğe gidildi. İhraçların en fazla yaşandığı kurum Türk Silahlı Kuvvetleri oldu. TSK’yı Adalet, Milli Eğitim, İçişleri Bakanlıkları ve Diyanet İşleri Başkanlığı takip etti. Kamu görevinden çıkarılanlar, varsa uhdelerinde taşımış oldukları büyükelçi, vali gibi unvanları ve müsteşar, kaymakam ve benzeri meslek adlarını ve sıfatlarını kullanamayacak; bu unvan, sıfat ve meslek adlarına bağlı olarak sağlanan haklardan yararlanamayacak.
Kara Kuvvetleri’nden 155, Deniz’den 155, Hava’dan 327 ve Genelkurmay karargahından 1 kişi ihraç edilirken, TSK’ya ilişkin toplam rakam böylece 638 oldu. İçişleri’ne bağlı Jandarma Genel Komutanlığı’ndan 350 personel atılırken, Emniyet teşkilatından atılan kişi sayısı ise 61’de kaldı. Diğer kurumlardaki ihraçlara ilişkin tablo ise şöyle oldu:
Çıkarılan KHK’lardaki hükümlerin en dikkat çekenlerinden biri şüphesiz ‘darbeciler için tek tip kıyafet’ uygulaması oldu. Düzenlemeye göre darbe suçluları ‘badem kurusu’, örgüt elebaşları ve üyeleri ise ‘gri’ renk tulumla duruşmaya çıkacak. Tek tip kıyafeti giymeyi reddeden veya kıyafete zarar verenler ziyaretçi kabulünden yoksun bırakılacak. Sözkonusu düzenleme bir ay içerisinde uygulanmaya başlanacak. Muğla’da Cumhurbaşkanına suikast girişimi davasında yargılanan sanık Gökhan Güçlü, Türkçe ‘kahraman’ anlamına gelen ‘HERO’ yazılı tişörtle duruşmaya gelmiş, kamuoyunda büyük tepki çeken bu eylem sonrası tek tip kıyafet düzenlemesi gündeme gelmişti. Artık ‘anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlar’ kapsamında yargılanan sanıklar duruşmaya sevk nedeniyle ceza infaz kurumu dışına çıkarılmaları durumunda, cezaevi idaresi tarafından kendilerine verilen kıyafeti giymek zorunda. Tek tip kıyafet, kadın ve çocuklara ise uygulanmayacak. Öte yandan bazı FETÖ sanıklarının yargılama sürecini sabote ederek uzatma girişimleri de yapılan düzenlemelerle önlendi. Mahkemeler artık, davayı uzatmak için sanık avukatlarının mazeretsiz olarak katılmadığı duruşmalara devam edebilecek. Böylece mahkemelere, sanık avukatları gelmesi bile hükmü açıklayabilme imkanı tanındı.
- Müebbet istenene maaş yok
- Açığa alınan veya tutuklanan subay ve askerî memurlar hakkında esaslar yeniden belirlendi. Bu kapsamda, ağırlaştırılmış müebbet hapis, müebbet hapis, taksirli suçlar hariç olmak üzere 5 yıl ve daha fazla hapis cezasını gerektiren bir suçtan veya yüz kızartıcı bir suçtan yahut emre itaatsizlikte ısrar, üste veya amire fiilen taarruz, üste veya amire hakaret, mukavemet suçlarından dolayı haklarında kamu davası açılanlar, ilgili kuvvet komutanlığının teklifi üzerine veya resen Milli Savunma Bakanlığı tarafından açığa alınabilecek. Bu cezalara çarptırılanlar maaş ile hizmet makamlarına ilişkin ödenek ya da tazminat alamayacak. Daha önceki düzenlemede, ağırlaştırılmış müebbet hapis, müebbet hapis ve süreli hapis cezalarının infazı sırasında subaylar er gibi iaşe edilirdi.
Türk Silahlı Kuvvetleri’nden emekli olan, istifa eden veya başka bir sebeple ayrılan 22 askerin rütbesi söküldü. Terör örgütleriyle ilişkili olduğu belirlenen 22 isimden 6’sı general rütbesinde. Bu kapsamda, Kara Kuvvetleri’nden 17, Deniz’den 2 ve Hava’dan 3 olmak üzere 22 emekli subayın rütbeleri söküldü, emekli kimlikleri iptal edildi. Bunların arasında eski Kara Kuvvetleri Eğitim ve Doktrin Komutanlığı (EDOK) Kurmay Başkanı Tümgeneral Hamza Koçyiğit de var. 15 Temmuz sonrası tutuklanan Koçyiğit’in yargılaması sürüyor. Ayrıca bir diğer dikkat çeken isim ise Afganistan’da Türk Askeri Kabil Eğitim Yardım Danışma Komutanlığı yaparken emekli olan Tuğgeneral Şafak Gök oldu. Darbe girişiminin ardından terfi alan, en son YAŞ kararıyla da emekliliğe sevk edilen Tuğgeneral Adem Haydar da rütbesi sökülen isimler arasında.
Yaz dönemi atamalarında Hava Kuvvetleri Harekât Başkanlığı Tatbikatlar Şube Müdürlüğü’ne tayiniyle dikkat çeken Hava Pilot Kurmay Yarbay Ersin Kayhan dün yayınlanan KHK ile TSK’dan ihraç edildi. Hava Kuvvetleri’nden atılan 327 kişi arasındaki Kayhan, 15 Temmuz gecesi, Fetullah Gülen’in özel önem verdiği HİK Filosu (havadan erken ihbar kontrol uçağı) personelini savaş çağırma anonsuyla üsse toplamıştı. Kayhan, darbe girişiminin ardından FETÖ soruşturması kapsamında tutuklanıp adli kontrol şartıyla serbest bırakılmıştı. Kayhan, FETÖ davası sanığı olmasına karşın 2017 Yüksek Askeri Şûra toplantısı öncesi yapılan yaz dönemi atamalarında yeni görev yeriyle dikkat çekmişti. Normalde sanık askeri personele kızak görev verilmesine karşın Kayhan, Hava Kuvvetleri Harekat Başkanlığı’nda Tatbikatlar Şube Müdürlüğü’ne atanmıştı. Yeni Şafak, Hava Kuvvetleri’nin en kritik noktalarından Tatbikat Şube’ye yapılan skandal atamayı 26 Temmuz 2017’de manşet haberiyle gündeme taşımıştı. ‘Havada 3 Kritik Atama’ başlıklı haberde Yeni Şafak, Ersin Kayhan’ın yanı sıra, halen Hava Kuvvetleri mahrem imamları davasında yargılaması süren Hava Kurmay Yarbay Nail Bülbül’ün de Harekat Plan Şube Müdürlüğü’ne, yine FETÖ soruşturması kapsamında tutuklanıp adli kontrol şartı ile salınan Kurmay Albay Ali İhsan İkiz’in ise Harekat Şube Müdürlüğü’ne getirildiği duyurmuştu.
TSK Personel Kanunu’ndaki düzenlemeye göre, Özel Kuvvetler Komutanlığı’nda görev yapmak üzere astsubay olarak atananlar, sınıflarına bakılmaksızın ‘bordo bereli’ eğitimine tabi tutulacak. Bu eğitimlerde sağlık nedenleri hariç olmak üzere başarı gösteremeyenlerin TSK ile ilişikleri kesilecek ve aldıkları aylıkları dtışında devletçe bu kişilere yapılan masraflar, kanuni faizleriyle birlikte kendilerinden tahsil edilecek. Öte yandan uzman jandarmaların 10 yıl olan mecburi hizmet süresi, uzman jandarma çavuşluğa atama tarihinden itibaren 15 yıl olarak yeniden düzenlendi. Bunun yanında uzman erbaşlığa geçişler de kolaylaştırıldı. Daha önce askerliğinin üzerinden 3 yıl geçen ve 25 yaşını bitirmeyenler uzman erbaş olarak alınırken bu süre 5 yıla, yaş da 27’ye yükseltildi.
Askerlik Kanunu’nda yapılan değişiklikle, terörle mücadelede hayatını kaybeden şehitlerin çocukları ile aynı anne ve babadan olan kardeşleri istekli olmadıkça silah altına alınamayacak. Yine aynı gerekçelerle hayatını kaybeden güvenlik korucuları da dahil olmak üzere kamu görevlilerinin çocukları ile kardeşlerinden biri de askerlikten muaf sayılacak. Ayrıca Terörle Mücadele Kanunu kapsamında ‘malûl’ olan isteklilerin sözleşmeleri, bilgi ve tecrübelilerinin sınıfı, branşı için faydalı olması, fiziki noksanlıklarını kapatabilmesi, mensup olduğu komutanlıkça uygun görülmeleri ve istihdam edilebilecekleri kadronun sağlık niteliklerini taşımaları şartıyla uzatabilecek.
KHK’da FETÖ’cü darbe girişiminin önlenmesi için cuntacılara karşı mücadele veren sivillere ilişkin düzenleme de yer aldı. Buna göre, resmi bir sıfat taşıyıp taşımadıklarına veya resmi bir görevi yerine getirip getirmediklerine bakılmaksızın, 15 Temmuz darbecilerinin püskürtülmesi için hareket eden siviller hakkında idari, mali ve cezai işlem yapılamayacak. Böylece 8 Kasım 2016’da kamu görevlileri için yapılan bu düzenlemeye siviller de dahil edilmiş oldu.
Özellikle terör bölgesinde görev yapan ve görev haricinde saldırılara maruz kalan uzman çavuşların beklediği düzenleme de KHK’ya girdi. Buna göre Türk Silahlı Kuvvetlerindeki uzman erbaşlara zati demirbaş silah edinme (beylik tabancası) hakkı sağlandı. Benzer bir hak, bakan yardımcılarına da tanındı. Silah taşıma yetkisi verilenler arasında bakan yardımcıları dışında en az bir dönem köy veya mahalle muhtarlığı ya da belediye başkanlığı yaptıktan sonra görevleri sona erenler de bulunuyor.
15 Temmuz sonrası ihraçlar nedeniyle yaşanan savaş pilotu sıkıntısını aşmak için önemli düzenlemeler getirildi. TSK’ya dönecek pilotlara süre ve uçuş tazminatları konusunda önemli imkanlar sağlandı. Daha önce herhangi bir nedenle TSK’dan ayrılan veya ilişiği kesilen pilot subaylar ile ticari pilot lisansı ya da havayolu nakliye pilotu lisansına sahip en az 1000 saat uçuşu bulunan diğer sınıflardaki subaylardan istekliler için aralık sonunda dolacak süre 2020 sonuna kadar uzatıldı. Yine pilotların uçuş tazminatında da değişikliğe gidildi. Buna göre, pilot subaylar en az 120 saat uçuş yaptıkları her görev yılı için ayrıca 80 saat üzerinden hesaplanacak toptan ödeme tutarında ilave tazminat alacak. Yeniden subay olan pilotlara göreve başladıkları yıldan itibaren her hizmet yılının sonunda ödenecek toptan ödeme ve ilave tazminattan mahsup edilmek üzere her ay 10 bin Türk Lirası tazminat ödenecek.
696 sayılı KHK’da Milli İstihbarat Teşkilatı’na (MİT) dönük düzenlemeler de dikkat çekti. Buna göre, MİT kadrosuna atanan personel, teşkilata yazılı olarak müracaat etmek suretiyle istifa edebilecek. İstifa işlemleri tamamlanmadan görev yerini terk eden, görev yerinden veya görevi icabı bulunmak zorunda olduğu yerden izinsiz veya mazeretsiz olarak kesintisiz 10 gün süreyle ayrılan MİT personeli, yürütülecek idari soruşturma sonucuna göre devlet memurluğundan çıkarılacak. Bu kişilere 2 yıldan 4 yıla kadar hapis cezası verilecek. MİT’te göreve başladıkları tarihten 5 yıl geçmeden istifa edenlerin, görevle ilişkilerinin kesildiği tarihten 5 yıl geçmedikçe devlet memurluğuna alınmayacak.
Açıklanan 696 sayılı KHK ile daha önce Milli Savunma Bakanlığı’na bağlı olarak faaliyet yürüten Savunma Sanayii Müsteşarlığı (SSM) bundan böyle Cumhurbaşkanlığına bağlandı. Müsteşarlık personeli Cumhurbaşkanı onayı ile atanacak, Cumhurbaşkanı bu yetkisini Müsteşar’a devredebilecek. Kritik birçok projenin görüşülüp karara bağlandığı Savunma Sanayii İcra Komitesi’ne de artık Cumhurbaşkanı başkanlık edecek. Komite toplantısı daha önce Başbakan başkanlığında yapılıyordu. Artık Cumhurbaşkanı’nın daveti üzerine toplanacak Komite’de Başbakan, Genelkurmay Başkanı, İçişleri ve Milli Savunma bakanları bulunacak. Cumhurbaşkanı’nın katılmadığı toplantılara Başbakan vekaleten başkanlık edecek.
Emniyet hizmetleri sınıfına mensup pilot, uçuş ekibi ve İHA uçuş ekibi personeli, istifa veya müstafi sayılma sebepleri ile 10 yıl içerisinde görevlerinden ayrılmaları halinde, havacılık branşına aktarılmalarına esas teşkil eden eğitimlerin masraflarını yükümlülük sürelerinin eksik kısmı ile orantılı olmak üzere kanuni faizi ile birlikte ödemekle yükümlü olacak. Yani uçuş ekibi ve insansız hava aracı yer istasyonu personeli, en az 10 yıl süreyle görevinin başında olmak zorunda.
Açıklanan KHK ile ‘Türkiye Şehit Yakınları ve Gaziler Dayanışma Vakfı’ da kuruldu. Şehit yakınları ile gazilere manevi ve maddi destek sağlamak, toplumla ve kendi aralarında iletişim ve dayanışmalarını güçlendirmek amacıyla Ankara’da kurulan vakfın mütevelli heyetinde cumhurbaşkanı tarafından seçilen üyeler ile Vakıf Resmi Senedi’nde gösterilen üyeler yer alacak. Vakfın kuruluş amaçları doğrultusunda şehit yakınları ve gazilere yönelik yüksek yararlılık gösterenlere cumhurbaşkanı tarafından şeref üyeliği verilebilecek.
KHK ile 10 yılın üzerinde hapis cezası gerektiren suçlara ilişkin temyiz incelemelerini duruşmalı yapan Yargıtay’a, ‘dosya üzerinden duruşmasız temyiz’ yapma imkanı getirildi. Böylece özellikle çok sanıklı darbe davalarının temyiz incelemeleri kısa sürede sonuçlanabilecek. Öte yandan avukatlık mesleğinden hakim ve savcı adaylığına alınanların meslek öncesi eğitimleri 6 ay olacak ve hazırlık eğitimi ile staj dönemi olmak üzere iki dönemi kapsayacak.
KHK’da Yargıtay ve Danıştay’a ilişkin de düzenleme yer aldı. Buna göre, artan iş yükünü hafifletmek için Danıştay’a 16, Yargıtay’a 100 yeni üye atanacak. Ayrıca Danıştay ve Yargıtay’daki daire sayılarının azaltılması için verilen süre 3 yıldan 6 yıla çıkarıldı. Buna göre Yargıtay’daki daire sayısı 6 yıl içinde 12 hukuk ve 12 ceza dairesi olmak üzere 24’e indirilecek. Danıştay’daki daire sayısı da aynı süre içinde 9’u dava, biri idari olmak üzere 10’a indirilecek. Yargıtay’da Hukuk Genel Kurulu ve Ceza Genel Kurulu, her hukuk ve ceza dairesinden en az bir üye olmak kaydıyla Birinci Başkanlık Kurulu tarafından görevlendirilen 20’şer üyeden oluşacak. Üyeler, Hukuk Genel Kurulu ve Ceza Genel Kurulu’nda sürekli olarak görev yapacaklar. Kurullarda, toplantı ve görüşme yeter sayısı 15 olarak belirlenirken, kararların, toplantıda bulunanların üçte ikisinin oyuyla verilmesi hükme bağlandı.
KHK ile kamudan ihracına karar verilen 2 bin 756 kişi arasında dikkat çeken isimler yer aldı. FETÖ soruşturması kapsamında tutuklanan eski Burdur Valisi Hasan Kürklü bunlardan biri. Burdur Valiliği görevini 2014-2016’da yürüten Kürklü, daha sonra merkez valisi olarak görevlendirilmişti. 15 Eylül’de açığa alınan, 29 Eylül’de ise gözaltına alınan Kürklü’nün, Burdur Valisi olarak görev yaptığı dönemde kullandığı telefonda örgütün şifreli haberleşme programı ‘ByLock’ olduğu tespit edilmişti. Yine FETÖ üyeliğinden 7 yıl 11 ay hapis cezasına çarptırılan eski Uşak Üniversitesi Rektörü Sait Çelik de ihraç edilenler arasında. Prof. Çelik, 22 Aralık 2016’da gözaltına alınmış, 31 Aralık’ta tutuklanmıştı. Listede eski Beytüşşebap Kaymakamı ByLock’çu Kadir Güntepe de var. Güntepe, özellikle Güneydoğu’da ilçelere dönük operasyonlar sırasında attığı mesajlarla gündeme gelmişti. Yeşilhisar Kaymakamı olarak atanan ancak 10 gün sonra görevden alınan Mustan Barış İşler de atılanlardan biri. İşler’e Söğüt Kaymakamı Berkan Sönmezay, Tonya Kaymakamı Halit Mengi de eşlik ediyor. Atılan mülkiye kökenliler arasında Karahan Daştan, Sedat Ateş, Suat Demirci, Yemen Bayrak, Cahit Karatepe, Salih Gelgeç, Nesim Babahanoğlu da bulunuyor. Kültür ve Turizm Bakanlığı’nda ise ses sanatçısı Nurullah Şahinöz ihraç edildi.
341 kişinin ihraç edildiği Diyanet İşleri Başkanlığı’na 18 memur ise ‘göreve iade’ kararı sonrası geri döndü. Diyanet’ten atılanlar arasında başkanlık müşaviri Prof. Mustafa Ünver ile iki ilçe müftüsü, 14 vaiz, 106 Kur’an kursu öğreticisi, 167 imam hatip, 32 müezzin, bir murakıp, bir diyetisyen, bir şef, 8 veri hazırlama kontrol işletmeni ve 8 sözleşmeli imam hatip bulunuyor. 5 Kur’an kursu öğreticisi, 11 imam hatip ve 2 müezzin de görevlerine geri döndü. KHK’ya göre görevlerine iade edilenlerin 10 içerisinde işe başlaması gerekiyor. Başlamayanlar görevinden çekilmiş sayılacak.
KHK ile 17 kurum ve kuruluş kapatıldı. Bunların arasında 7 dernek, 7 vakıf, 2 gazete ve bir sağlık kuruluşu bulunuyor. İşte kapatılan kurumlar: Aliağa Yakamoz Hanımlar Derneği, Batı Anadolu Teknik Elemanlar Federasyonu, Kapadokya Eğitim Akademisi Derneği, Fatih Gençlik ve Spor Kulübü Derneği, Güleç Sevgi Evlerini Yaşatma ve Koruma Derneği, Kahramanmaraş Uluslararası Öğrenciler Derneği, Suriyeli Gençleri Geliştirme ve Eğitme Derneği, Burhanettin Hayra Hizmet Vakfı, Hadimi Eğitim ve Kültür Vakfı, Türk Eğitim Sağlık ve Çevre Vakfı, Turgutlu Eğitim Vakfı, Hacı Paşalar Eğitim ve Kültür Vakfı, Uluslararası Hukuk ve Adalet Vakfı, Yusuf Cevat Başçı Eğitim ve Kültür Vakfı, Akdeniz Gazetesi, Çınaraltı Gazetesi ve Özel İskenderun Kalp Merkezi. Öte yandan, daha önce kapatılan Türk Genç İşadamları Vakfı da KHK ile yeniden açıldı. Gaziantep’teki Kına Gecesi katliamı sonrası gözaltına alınan ve hakkında DEAŞ üyeliğinden dava açılan Bahaa Alden Najeep’ın başkanlık yaptığı Suriyeli Gençleri Geliştirme ve Eğitme Derneği kapatılan derneklerden biri oldu.
