İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kültür A.Ş., Türk müziğinin büyük bestekarı Tanburi Cemil Bey'in tüm taş plak kayıtlarını ilk kez 10 CD'lik bir albümde bir araya getiriyor. Udi bestekar ve öğretim görevlisi Mehmet Bitmez'in İstanbul, Şam, Sivas ve Urfa'da yaptığı arşiv araştırmaları sonucunda hazırladığı “Tanburi Cemil Bey Taş Plaktan Günümüze Bir Hazine” isimli albüm, müzikseverleri bir hayli heyecanlandırdı. Bitmez'in 35 yıldır üzerinde çalıştığı projede toplam 82 eser yer alıyor.
Orijinal kayıtlarındaki cızırtılar ve yan seslerin hassas teknolojilerle giderilerek en az seviyeye indirildiği albümde Cemil Bey'in peşrev, saz semaileri, longa ve sirtolarının yanı sıra meşhur eseri Şedd-i Arabân Saz Semaisi de yer alıyor. Tanburun yanı sıra klasik kemençe, lavta ve viyolonsel gibi sazları ustalıkla icra ederek başlı başına bir ekol sahibi olan Cemil Bey'in vefatının 100. yılı nedeniyle hazırlanan projeyle Türk müziğinin kültürel mirasının gelecek nesillere aktarılması amaçlanıyor.
35 yıllık süren araştırmanın sonunda Tanburi Cemil Bey'in imzalı ve damgalı orijinal kayıtlarının tamamına ulaşan Mehmet Bitmez süreci şu sözlerle anlatıyor: "Müziğe başlayan hemen her icracı adayının, hangi enstrüman olursa olsun mutlaka dinlediği ve müzik hayatı boyunca içi içe olduğu en önemli şahsiyet istisnasız Tanburi Cemil Bey'dir. Yıllarca biriktirdiğim ve ekonomik şartlar dâhilinde ilk elde etmeye çalıştığım hep Cemil Bey'in taş plak koleksiyonuna sahip olma hayalleriydi. Bunu büyük ölçüde elde ettim. 1979'da Süleymaniye Camii civarında ikamet ettiğim bir evde biriktirdiğim yaklaşık 3 bin civarında tam koleksiyonlu tüm taş plakları, tarihi gramofon ve çok önemli hattatların el yazmalarından oluşan eserlerini bir hırsızlık sonucu kaybettim. Bundan sonra yeniden taş plaklar toplamaya başladım. Başta Cemil Bey olmak üzere Hafız ve Gazelhan geleneğinin en önde gelen ses sanatçılarının da içinde olduğu yeni bir koleksiyon biriktirdim. Elbette hiç kolay olmadı. Albüm bu mirasın geleceğe aktarılmasında yol gösterecek, rehber olacak nitelikte Cemil Bey'in birçok hususiyetlerini müzikal ve teknik tüm özelliklerini bir araya toplayarak gerçekleştirilmiş bir projedir. "
Aynı zamanda İTÜ Türk Müziği Devlet Konservatuvarı'nda öğretim görevlisi olan Bitmez, bestekara olan ilginin Ortadoğu ve Arap Coğrafyası'nda yoğun olduğunu söylüyor. Son olarak Filistin'e giden sanatçı, Tanburi Cemil Bey'in bu topraklarda bir çok kesim tarafından tanındığını ve çok sevildiğini söylüyor: "Tanburi Cemil Bey, Arap coğrafyasında Ortadoğu müzik geleneğinde ve hafızasında kuşkusuz hem icracı, hem de bestekârlığı noktasında üst düzeyde tanınan ve takip edilen bir şahsiyet. Özellikle besteleri her enstrüman ve topluluk tarafından istisnasız icra edilir. Birçok bestekâr onun bestelerinden esinlenerek eser üretmiştir. Mısır, Irak, Suriye,Fas,Tunus, Cezayir, Umman, Kuveyt, Bahreyn, Abudabi, Ürdün, Filistin (İsrail), Sudan, İran bunların başında gelir. Cemil Bey'in gerek tanbur, gerek kemençe ve gerekse diğer enstrüman icralarında gerçekleştirdiği taksimleri tüm bu coğrafyada ders niteliğindedir. Makam icrası gelenekte nazari olarak ifede edilen açıklamalardan daha ilerde ve belki de burdan yeni bir nazariyat yazılması noktasındadır. Arap coğrafyası dışında da özellikle Batı dünyasının çok iyi tanıdığı çok önemli bir müzik adamıdır."
Araştırma yaptığı uzun yıllar boyunca Tanburi Cemil Bey hakkında hem hayat öyküsüne hem de müzikal ipuçlarına kadar çok sayıda bilgiye ulaşan Bitmez şunları anlatıyor: "Cemil Bey'in hayatı ile ilgili efsaneye varan bazı ifadeler zaman zaman kullanılmıştır ancak gerçeklere ışık tutan en önemli kaynak babası hakkında kitap yazan kıymetli oğlu Mesud Cemil Bey'dir. Mesud Cemil Bey ayrıca yüksek değerde çok önemli bir şahsiyettir; hem bir hukukçu, hem de babasının ekolünü benimsemiş çok önemli bir tanbur icracısı ve Türk Musikîsi bestekârıdır. Tanburi Cemil Bey, dönemine kadar olan klasik tavrın önemli ismi olan Tanburi Ali Efendi'nin aksine daha kıvrak melodiler, süratli, parlak ses, ajilite içinde falsosuz ve hatasız sağlam perde kullanabilme, sağ ve sol elini kullanmada ise o döneme kadar pek görülmeyen varyasyonlar, cümle istiflemeleri, çarpma notları tek bir ses içinde birkaç mızrap kullanabilme gibi birçok müzikal ve teknik özelliklere sahip olduğunu görmekteyiz. Burada Cemil Bey'in yoğun halk musikîsi ve Batı klasik musikisinden de yararlanmış olması da muhtemeldir.
Albümde bir de 70 sayfalık bir tanıtım kitapçığı bulunuyor. Mehmet Bitmez tarafından hazırlanan kitapçıkta Cemil Bey'in hayatı ve Türk müziğine kazandırdığı zenginliklerle ilgili her türlü bilgiyi bulmak mümkün. Cemil Bey'in kayıt esnasında içinde bulunduğu durumu, stüdyo şartlarını, dönemin musikî atmosferini hatta kayıt şartları ve kalitesini anlatan, Orfeon Record'un sahipleri Blumental kardeşlerin kendisi ile yaşadığı bazı küçük hatıraların da yer aldığı ifadeler de yer alıyor. Kitapçıkta ayrıca Nazım Hikmet'in ve Yahya Kemal Tanburi Cemil Bey için yazdıkları şiirler de bulunuyor. Nazım Hikmet'in Cemil Bey'in ölümü üzerine Alemdar Dergisi'nde yayımlanan şiiri şöyle:
Elâ gözleri dalgın, geniş alnı sararmış,
Bir san'atkâr hastadır, cemil hasta yatıyor.
Odayı bir mâtemin görünmez rengi sarmış,
Başında duranların kalbi yorgun atıyor.
(…)
Gökler geri alıyor yeryüzünden sesini.
Şimdi geniş alnında ebedin gölgesi var!
Başında ağlayanlar sonuncu bestesini,
Ağır ağır kapanan gözlerinden duydular!
