Bana öyle geliyor ki yazıyla görselliğin ortak bir anlatımı var. Öyle olduğu kuşkusuz, yoksa sinema sanatı da olmazdı. Zaten ben de fotoğraflarıma bakarken zaman zaman tiyatro çalışmalarımdan, öyküler için düşündüklerimden esintiler buluyorum. Belki de fotoğrafımdaki “anı yakalama ve kompozisyonu kurma” özelliğimi bütün bu eski çalışmalara borçluyum.” Bu sözler Türkiye’de fotoğrafçılığın uluslararası alanda ün kazanmış en önemli temsilcisi Ara Güler’e ait. Güler bundan yaklaşık iki yıl önce tüm arşivini korunması için Doğuş Grubu’na emanet etmişti. İki yıllık bir çalışmanın ardından Ara Güler Müzesi Bomontiada’da açıldı. Hem de Ara Güler’in 90. yaş gününde. Açılışa parelel usta foto muhabirin arşivinden çıkan fotoğraf, hikaye, video, tablo, obje ve kitap “Islık Çalan Adam” sergisinde ziyaretçilere sunuluyor. Müzeyle ilgili sorularımızı Doğuş Grubu Sanat Danışmanı ve Ara Güler Müzesi Direktörü Çağla Saraç yanıtladı.
Ara Güler Müzesi fikrinin gelişip bugünlere nasıl geldiğini “Öncelikle bu arşivin korunması Ara Güler’in bir arzusuydu. Eylül 2016’da Ara Güler’le Doğuş Grubu arasında bu doğrultuda bir anlaşma ve işbirliği gerçekleşti. Bunun takibinde biz Güler Apartmanı’nda arşivi çalışmaya başladık. Daha sonra arşivi Ara Güler Arşiv ve Araştırma Merkezi’ne getirdik. Konservasyon ekibi burada arşivi çalışmaya devam etti” şeklinde özetleyen Çağla Saraç, arşivin bu müzenin bel kemiği olduğunu söylüyor ve ekliyor: “Bu kadar geniş bir arşiv ben bilmiyorum. Çok kıymetli arşivler var Türkiye’de. Ancak Ara Güler Müzesi kadar zengin, uzun bir döneme tanıklık etmiş bir arşiv sanıyorum yok.”
Saraç, iki yıllık süreçte arşiv çalışmalarının nasıl yapıldığını şöyle anlatıyor: “Önce tasnif çalışması yapıldı. Bununla birlikte bir envanter çıkarıldı. Her şey tek tek kayıt altına alındı. Sayıldı ve belgelendi. Arkasından ilk aşamada aktif değil ama pasif konservasyona geçildi. Bununla birlike bir taraftan da arşivin sayısallaştırılması başladı. Sadece fotoğrafik malzemenin değil biz elimizdeki her şeyin taramasını alıyoruz ve bunu özel geliştirilmiş arşiv yazılımına yüklüyoruz. Bir süre sonra bu dijitalleştirilmiş arşivi bir portal üzerinden aslında herkese açmak istiyoruz. Dolayısıyla bir araştırmacı yurt içinden veya yurt dışından Ara Güler Arşiv ve Araştırma Merkezi’nin portalına erişerek araştırmasını yapabilecek. Bunun için bir tarih veremiyorum. Çünkü sayısallaştırma devam ediyor hala.”
Bu kadar zengin arşivde neler var? Çağla Saraç bu soruya “Üç yüz bine yakın fotoğrafik malzeme. Elimizde bir milyona yakın da materyal var. Bunlar sadece fotoğraflar değil. Bunların içinde Ara Güler’in kişisel eşyaları, seyahatlerinde topladıkları, hatıra eşyalar, efemera, dergileri, kitapları, yazışmaları ki bunlar büyük bir vücut oluşturuyor. Bunun dışında bir sanat koleksiyonu var. Tablolar, eskizler... Ayrıca yine dönemin ünlü fotoğrafçılarından bir fotoğraf koleksiyonu var. Çok sayıda fotoğraf makinesi var. Lensler var. 30’un üzerinde fotoğraf makinesi saydım ben” şeklinde cevap veriyor. Saraç, müzenin amacını “Ara Güler’i çeşitli yönleriyle tanımak, anlatmak ve de arşivi aslında tekrar yoruma açmak. Arşivler işlendikçe ve yorumlandıkça can kazanıyorlar” sözleriyle özetliyor.
“Ara Güler’in fotoğrafları tabi ki çok yayınlanmış. Pek çok güzel kitabı var. Ama bugüne dek görülmemiş fotoğraflar da var. Onları da paylaşmak istiyoruz. Bu arşivin fotoğrafçılık sanatına önemli bir desteği olacağına ve ilham vereceğine inanıyoruz. Ara Güler’in sadece bu fotoğraflarını izlemek bile bir eğitim” diyen Saraç, usta fotoğrafçıyı şu sözlerle anlatıyor: “Ara Güler uzun yaşamı boyunca hem çok çalışmış hem de müthiş bir döneme tanıklık etmiş. Kendisi bu dönemi ve sanatçılarını üretimleriyle etkilemiş. Kendisi de bu sanatçılardan da etkilenmiş.” Bomontiada’daki müzenin ve arşivin bir süre sonra Galatasaray’daki Güler Apartmanı’na taşınacağını söyleyen Saraç, “Burası kapanmayacak, devam edecek ama Galatasaray’da bir sanatçı evi, tarihi bir ev olarak daha sürekli bir koleksiyonla Ara Güler Müzesi olacak” diyor.
Ara Güler’in arşivinden çıkan envanterle hazırlanan Islık Çalan Adam sergisinde usta fotoğrafçının hayatına tanıklık ediyoruz. Bu ilk sergide hem hayatından izler sunmayı hem de foto muhabiri kimliğini bir araya getirmeyi çok arzu ettiklerini belirten Çağla Saraç, “Burayı bir galeri olarak da değerlendirebilirdik ama yapmadık. Tahmin edebileceğiniz gibi binlerce fotoğraf var, elimizde bugüne kadar hiç görülmemiş fotoğraflar da var. Fakat biz bu ilk sergide biraz Ara Bey’in aile albümlerinden de paylaşmak istedik, bunlar hiç görülmemiş fotoğraflar. Dolayısıyla onun biyografisini bir miktar bu şekilde vermek istedik. Hikayeciliğine vurgu yapmak istedik. Hikayelerinden alıntılar yaptık. Tabi ki bir miktar da çekmiş olduğu Anadolu fotoğraflarına yer verdik” diyor.
