Geçtiğimiz aylarda Ürdün’de çekimleri başlayan “Jaber” filmiyle ilgili tartışmalar uluslararası bir boyut kazandı. Amerikalılar’ın yapımını üstlendiği ve aynı isimdeki kitabı temel alan Jaber filmi, üzerinde İbranice harflerle yazılmış bir kayayı keşfeden bir Bedevi çocuğun hikayesini anlatıyor. Eleştirmenler ise Haşimi Krallığı’ndaki herhangi bir Yahudi kökünün İsrail’in toprak iddialarına yol açabileceğini iddia ediyorlar ve filmin tarihsel çelişkilerle dolu olduğunu öne sürüyorlar. Yahudilerin Hz. Musa Filistin’e geçmeden önce Sina Dağı yerine Petra’ya getirildiği yönündeki teorilerini desteklediği dillendiriliyor. Muhalifler, özellikle son aylarda İsrailli turistlerin Ürdün’de “Harun’un Türbesi” olduğunu söyledikleri yerde ibadet etmelerinin kaygılarını arttırdığını dile getiriyorlar.
BAŞBAKAN FİLM ÇEKİMLERİNİ DURDURDU
Filmle ilgili fitili ilk ateşleyen ise geçen ay Ürdün Sanatçıları Birliği’nin “Bu film Yahudilerin Filistin gibi Ürdün’ü de işgal etme hakkın doğuracak” açıklaması oldu. İlk tepkiyi filmde Ürdünlü bir polis memurunun rolünü üstlenen Ali Elayan verdi ve filmden çekildiğini sosyal medya hesabından duyurdu. Usta oyuncu yaptığı açıklamada, bu konunun tüm Arap ülkeleri ve Müslümanları ilgilendirdiğini söyledi ve ekledi: “Bu tarihsel haklar ve politik çıkarımlar ile ilgili. Filmin hedef kitlesi Amerika ve bölge dışındaki diğer yabancı ülkeler. Jaber, kurgusal bir film olabilir. Fakat sinema da görsel bir belgedir ve insanlar gördüklerine inanır.” Elayan’ın ardından filmdeki bir diğer oyuncu Jamal Meri de çekildiğini duyurdu ve Kraliyet Film Komisyonu’nun (RFC) “Özellikle de yabancı bir prodüksiyon senaryosunun tamamını okuması gerektiğini” söyledi. Buna karşılık RFC yaptığı açıklamada, senaryoları veya son üretimi onaylama yetkisine sahip olmadıklarını beyan ettiler. Geçtiğimiz aylarda da Netflix’in Ürdün’de çektiği “Jın” isimli film nedeniyle RFC topa tutulmuş ve çekimlerin iptal edilmesi istenmişti. Ancak yetkililer amaçlarının “yerel yapımları teşvik etmek, yabancı yapımları çekmek ve genel olarak üretimi kolaylaştırmak”olduğunu söylemişlerdi. İşte tüm bu olayların ardından, Ürdün Başbakanı Omar Al Razzaz’ın talimatıyla Jaber filmin çekimleri durduruldu. Yapılan açıklamada, filmin çekimlerinin senaryo çalışılana ve yeni önerilerde bulunana kadar askıya alınacağı belirtildi. Filmin yönetmeni Muhyiddin Qandour Hollywood’da da çalışan, Edward Allen Poe Spectre ve Cherkess’in de dahil olduğu TV şovları ve filmleri yöneten bir isim. Filmin uyarlandığı kitabın yazarı da olan yönetmen Muhiddin Quandour, film senaryosunun İsrailliler tarafından bölgesel iddiaları cesaretlendireceğini iddialarını çocukça bulduğunu belirtti ve şöyle devam etti: “Birçok medeniyet tarihi Ürdün’den geçti.Onlarda geçmişte buradaydı ama ülkeden toprak talep ettiklerini görmüyoruz. Bazıları tarafından film hakkında yapılan tartışma basit ve hatta çocukça.”
İSRAİL'LE ANLAŞMAYI YENİLEMEDİ
Eski bir Ürdün kentinde kurulan eski bir soykırımla ilgili kurgusal bir bilmece, filmin Ürdün’le olan tarihsel Yahudi bağlarını tasvir ediyor. Muhalifler ise bunun üzerine Batı Şeria ve Doğu Kudüs’e olanları tekrar hatırlattılar. Bilindiği üzere İsrail, 1967 Altı Gün Savaşı’nda Batı Şeria ve daha sonra Ürdün kontrolü altındaki Doğu Kudüs’ü ele geçirdi. 1994 barış anlaşmasının imzalanmasıyla da Ürdün ve İsrail arasında enerji, su ve güvenlik konularında ortak stratejiler kuruldu. Ancak son yıllarda iki ülke arasındaki gerginlikler artıyor. Ürdün Kralı II. Abdullah, geçen yıl kiralama süresinin dolmasıyla İsrailli çiftçilere kiralanan alanların kontrolünü geri alma kararını açıkladı ve anlaşmanın bir bölümünü yenilemedi. Siyasi analistler geçtiğimiz yıllarda Ürdün’ün İsrail büyükelçisindeki bir yetkilinin kendini koruduğunu iddia ederek iki kişiyi öldürmesiyle gerginliğin başladığını öne sürüyor. Kendini koruduğunu iddia eden görevlinin İsrail’de bir kahraman gibi törenle karşılanması Ürdün’de büyük tepkilere yol açmıştı. Ürdün ve İsrail arasındaki gerginlik ve filmin çekimlerinin durmasının ardından ise İsrail Dışişleri Bakanlığı henüz bir açıklama yapmadı. Jaber filminin senaryosunun değişecek mi? Filmin çekimleri yeni oyuncularla başka bir ülkede olacak mı? Tüm bu soruların yanıtları ise henüz net değil.
Dini kullanan dile karşıyız
Ürdün Aktörler Derneği eski başkanı Sari el-Asaad, “Biz Yahudilere karşı değiliz. İsrail’e, başkalarının topraklarını almak için dini kullanan işgalci güce karşıyız. Filmin yol açtığı korkular yersiz değil. Bu ayın başında görüntülenen bir tapınakta dua eden Musevi ziyaretçilerin videoları ortaya çıkması haklılığımızı gösteriyor.” Petra’nın yakınında bulunan Musa’nın erkek kardeşi Aaron’un mezar yeri olduğu söyleniyordu. Bunun ardından Ürdünlü yetkililer bölgeyi kapattı ve soruşturma başlattı.
