|

Dilin iktidarına karşı bir usta BaRthes

Göstergebilimin kurucu isimlerinden edebiyat ve toplum kuramcısı Roland Barthes; yaşam öyküsü, eserlerinden alıntılar ve hakkında yazılanlarla Mehmet Rifat'ın hazırladığı Roland Barthes: 'Yazma Arzusu' adlı kitapta

Gülsüm Sezgin
00:00 - 14/01/2009 Çarşamba
Güncelleme: 23:46 - 13/01/2009 Salı
Yeni Şafak
Dilin  iktidarına  karşı bir usta BaRthes
Dilin iktidarına karşı bir usta BaRthes

Modern klasik anlayışı, parçalı anlatımı ve dünyaya bakışı ile deneme, eleştiri ve göstergebilime yön veren; yaşamı boyunca dilin ve söylemin iktidarına karşı koymaya çalışan yazı ustası Roland Barthes'ı konu edinen 'Roland Barthes:Yazma Arzusu' isimli kitap, bir dehanın zihin kıvrımlarında yolculuğa çıkarıyor okurunu. Mehmet Rifat'ın hazırladığı kitapta Barthes'ın hayatını ana hatlarıyla aktarıyor önce. Ardından Barthes'ın kendini anlattığı bir bölüm yer alıyor. Duyguları, alışkınlıkları, saplantıları ile Barthes'ı kendisinden dinliyor okuyucu. Benim Barthes'larım adını taşıyan bölümde Mehmet Rifat; Barthes'ın son yıllarındaki bilim ve sanat anlayışını ön plana çıkarıyor, geçirdiği dönüşümlere rağmen her zaman değişmeden kalan 'modern klasik' olma özelliğini vurguluyor ve Türkiye'de Barthes'a gösterilen olumsuz yaklaşıma değiniyor. Barthes'ı yakından tanıyan Edgar Morin, François Wahl ve Umberto Eco'nun Barthes'ı hem bir yazar hem de bir insan olarak değerlendirmelerinin da yer aldığı kitapta ayrıca Barthes üzerine Türkçede yayınlanan ilk metin olan Adnan Benk imzalı bir yazı bulunuyor. 1959 yılında yayınlanan metinde Benk, Barthes'ın İstanbul'da verdiği 'Fransız Öncü Tiyatrosu' konulu konferansı yorumluyor.

Oğuz Demiralp hem kendisinin hem de Türkiye'nin Barthes'ı algılayışına değiniyor ve Barthes'ı farklı bir okumaya tabi tutuyor. Mehmet Rifat, Barthes göstergebiliminin doğuşunu ele alıyor ve Barthes'ın modaya bakışını değerlendiriyor. Kitapta ayrıca Barthes'a ait fotoğraflar da yer alıyor.


BARTHES'TAN İLK KEZ YAYINLANAN ALINTILAR

Fotoğrafların ardından ise Barthes'tan çevirilen “Yazma Arzusu”, “Dil ne gericidir, ne ilerici; yalnızca faşisttir.”, “Sartre ve Varoluşçuluk Konusunda”, “Moda Dizgesi”, “Resim Bir Dil midir?” ve “Racine Üstüne” isimlerini taşıyan altı metin bulunuyor. Barthes'tan yapılan ve ilk kez bu kitapta yer alan çevirilerde yazma arzusunun kökeni, dil, moda dili, resim dili gibi konular üzerinde duruluyor.

“Yazma Arzusu”nda yazma isteğinin kökenine inen Barthes, açılış dersinde yaptığı “Dil ne gericidir, ne ilerici; yalnızca faşisttir.” başlıklı konuşmasında dilin bir sınıflandırma olduğunu, her sınıflandırmanın da baskıcı olduğunu anlatıyor ve dilin anlatım yeteneğinin edim haline getirilmesi olarak, söylemeye zorladığı için faşist olduğunu savunuyor. “Sartre ve Varoluşçuluk Konusunda” adlı söyleşide imgesellik, Varoluşçu yazın, yapısalcılık gibi konular hakkında yöneltilen soruları cevaplayan Barthes, aynı adlı kitabından alıntılanan “Moda Dizgesi”nde ise kadın giyimini moda degilerinde betimlendiği biçimiyle yapısal açıdan çözümlüyor.

Eleştirel Denemeleri'nin 3.cildinden yapılan bir alıntı olan “Resim Bir Dil midir?”de resmin bir dil olup olmadığına cevap arayan Barthes, aynı adı taşıyan kitabın Yapı adlı alt bölümünden kısaltılarak tercüme edilen 'Racine Üstüne' adlı metinde ise Racine eserlerini yapı bakımından inceliyor. Barthes'in özel yaşamının gizlerini paylaştığı “Ara Olaylar” ise Sel Yayınları tarafından, Fransız denemeci ve eleştirmen ile ilgili yayınlanan bir diğer kitap. Dilimize Sema Rifat'in çevirdiği “Ara Olaylar” yazma arzusuyla yanıp tutuşan ustayı daha 'yakından' tanımak için mutlaka okunmalı .


Roland Barthes: 'Yazma Arzusu'

Hazırlayan: Mehmet Rifat

Sel Yayıncılık

131 sayfa



Ara Olaylar

Ronald Barthes

Sel Yayıncılık

124sayfa


15 yıl önce