Doğumunun 150. yılı vesilesiyle İbnülemin Mahmud Kemal İnal (1871-1957) Fatih Belediye ve İstanbul Üniversitesi’nin işbirliğiyle hazırlanan bir sergi ile anılıyor. Fatih Belediyesi’ndeki Cam Küp Galeri’de açılan sergi İbnülemin’in hayatı boyunca biriktirdiği ve 1949’da İstanbul Üniversitesi’ne bağışladığı koleksiyonundan seçme eserler yer alıyor. İbnülemin Sergisi’nin danışmalığını Prof. Dr. Ali Şükrü Çoruk ve Dr. Ali Rıza Özcan üstlenirken küratörlüğünü ise Osman Özsoy gerçekleştirdi. Yazma ve matbu eserler, hat levhaları, yazı takımları, fotoğraflar ile çeşitli kişisel eşyalardan oluşan İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler’de muhafaza edilen İbnülemin Koleksiyonu ilk kez bu sergiyle sanatseverlerin ilgisine sunuluyor.
Kültür, sanat ve ilim dünyamızın önemli simalarından biri olan İbnülemin, 17 Kasım 1871 tarihinde Beyazıt’ta Mercan mahallesinde babasının adıyla anılan Mühürdar Emin Paşa Konağı’nda doğdu. İbnülemin, rüşdiyeyi bitirdikten sonra bir müddet Mülkiye Mektebi’ne devam etti ancak sağlık sebebiyle okulu bitiremedi. Hukuk Mektebi’ndeki derslere dinleyici olarak katıldı. Resmî öğreniminin yanı sıra özel hocalardan da dersler aldı. Bu hocalardan dinî ilimlerin yanı sıra hat, Arapça, Farsça ve Fransızca öğrendi.
1889’da 18 yaşında Babıali’ye giren İbnülemin, çeşitli mevki ve makamlarda 33 yıl devlet hizmetinde bulundu. Babıali’de oldukça ciddi ve gayretli bir bürokrat olarak göze çarpan İbnülemin, bu süre zarfında 16 sadrazamla çalıştı. 1908 sonrasında Yıldız Sarayı’ndan intikal eden arşiv belgelerinin tasnifini gerçekleştirdi. Memuriyeti sırasında devlet bürokrasisini yakından tanıdı ve ileride yazacağı kitaplarda kaynak olarak kullanacağı arşiv belgelerini görme imkânı buldu. Babıali’deki vazifesi sırasında kültür tarihimizde önemli bir yere sahip olan müesseselerin kurulmasına da öncülük etti. Türk ve İslâm Eserleri Müzesi’nin ilk hâli olan ve 1914’te açılan Evkâf-ı İslâmiye Müzesi bunlardan birisidir. Günden güne azalan ve çeşitli yollarla yurt dışına çıkarılan eski eserleri korumak adına tesis edilen bu müzenin uzun süre idare heyetinde yer aldı. Cumhuriyet döneminde ise Türk ve İslâm Eserleri Müzesi’nin müdürlüğünü yaptı. Aynı şekilde hat sanatının korunması ve devam ettirilmesine yönelik olarak 1914’te eğitime başlayan Medresetü’l-Hattâtîn’in kuruluşuna katkı sağladı. İbnülemin, meslek hayatında gösterdiği başarılar neticesinde devlet ve üst düzey yabancı devlet adamları tarafından madalya ve nişanlarla taltif edildi. Türk ve İslâm Eserleri Müzesi müdürlüğünü yaparken 1935’te yaş haddinden emekliye ayrıldı. Emekliliği ile birlikte yoğun bir eser verme faaliyetine girişti.
İbnülemin yazı hayatına 19 yaşında başladı ve 60 yıla yakın bir sürede pek çok konuda eser verdi. Osmanlı döneminde Tarîk, Mürüvvet, Tercüman-ı Hakikat, Asır, Mütalâa, Resimli Gazete, Beyânü’l-Hak Cumhuriyet döneminde ise Türk Tarih Encümeni Mecmuası ve Vakit gazetesinde İbnülemin’in dinî, edebî ve tarihî konular başta olmak üzere çeşitli yazıları yayınlandı. Osmanlı’nın son dönemini bizzat yaşayan, pek çok hadisenin şahidi olan İbnülemin’in tarih sahasında birinci elden kaynaklara ve vesikalara dayanarak hazırladığı eserler devrinde büyük bir ilgiyle karşılandı. “Muhakkak biliyorum ki ben yazmasam kimse yazmayacak” diyen İbnülemin Son Asır Türk Şairleri (1930-1942), Son Sadrıazamlar (1940-1953), Son Hattatlar (1955), Hoş Sada (1958) isimli tarihi ve biyografik eserler kaleme aldı. 24 Mayıs 1957’de vefat eden İbnülemin, Merkezefendi Kabristanı’na defnedildi. Yazdığı vasiyetname doğrultusunda mal varlığının büyük kısmını hayır kurumlarına vakfetti.
Doğumunun 150. yıldönümünde İbnülemin Mahmud Kemal İnal sergisi dolayısıyla bir katalog kitap da hazırlandı. Söz konusu katalokta İbnülemin’in hayatı, eserleri ve koleksiyonu tüm yönleriyle ele alınıyor. Serginin kataloguna Fatih Belediyesi’nin internet adresinden online olarak erişilebilir.
86 yıllık ömrünü öğrenmeye, öğretmeye ve ilme adayan İbnülemin Mahmud Kemal İnal’ı anlatan sergide İbnülemin’in çeşitli fotoğrafları, kendi el yazısıyla kalem aldığı eserleri, yazı takımı, merasim elbisesi ve kılıcı, kendisine verilen nişan ve madalyalar yer alıyor. Sergide ayrıca Şeyh Hamdullah, Hafız Vahdeti, İsmail Zühdi, Mahmud Celaleddin, Mehmed Es’ad Yesari, Nazif Bey, Necmeddin Okyay gibi hattatlara ait birbirinden kıymetli hat levhaları ile ressam Feyhaman Duran’ın (1871-1957) fırçasından İbnülemin tablosu da dikkati çekiyor. Kitaplar, kütüphaneler, hazine-i evrakın peşinde tüketilen bir ömrün izlerini görebileceğiniz İbnülemin Mahmud Kemal İnal Sergisi 29 Temmuz’a kadar ziyaret edilebilir.
İbnülemin küçük yaşlardan başlayarak hayatı boyunca yazma kitaplar, hat levhaları ve değerli eşyalara ilgi duydu. Bu merakın neticesinde Mercan’daki konakta kendisine ait emsali görülmemiş nadir bir koleksiyon oluşturdu. Bir kısmı yangınlar ve işgal felaketinin gadrine uğrayan bu eşsiz koleksiyonda 4000 civarında kitap, hat levhaları ve yazı örnekleri bulunmaktadır.
