İstanbul Büyükşehir Belediyesi'nden yapılan yazılı açıklamaya göre Kültür AŞ, velilikle delilik arasında konumlandırılan, yaşamış oldukları yerin kimine göre manevi koruyucuları kimilerine göre ise maskotları sayılan, kimi zaman ilişmekten korkulan, çoğu zaman hürmet edilen, hikayeler ve menkıbelerde nesilden nesle anlatılan, toplum mozaiğinin olmazsa olmazı divaneleri tek kitapta bir araya getirdi. "Divane, meczub, mecnun, behlül" gibi sıfatlarla anılan, tavırları ve sözleri sebebiyle akıllarının perdelendiği veya ilahi bir çekime kapıldıkları düşünülen, İstanbulluların hafızasında yer etmiş 100 isim, İstanbul'un 100'leri serisinin 77'inci kitabı olarak okuyucuyla buluştu. Başta Evliya Çelebi olmak üzere pek çok hatırat ve tabakattan yararlanılarak hazırlanan kitapta, 1400 ile 1900' yılları arasındaki divanelerin izini sürmek mümkün.
Kimi toplumlarda içlerine kötü ruhların girdiği düşünülerek türlü eziyetlere maruz bırakılan divanelerin, Türk toplumunda bir talih vesilesi olarak görüldüğüne vurgu yapılan kitapta, divanelerin hoşça selamını alan Pazarola Hasan Bey'in kendini bahtiyar ve özel hissetmesi, Yenişehirli Avni'nin umuma saklı hususlarda onların malumatına başvurması gibi toplumun divanelere bakışını gösterene önemli bilgiler yer alıyor.
Kitapta ayrıca, divane ve meczuplara ilişmenin hoş karşılanmayan bir durum olduğu belirtilmiş. Hürmetle karışık bir çekinme nedeniyle, özellikle çocuklara onlara eziyet etmemeleri tembihlendiği, yetişkinlerin ise onların talep ettikleri şeyleri imkanları dahilinde yerine getirmeye çalıştığı, bu kişilerin sözlerinin, "Divane sözüdür" diyerek, yabana atılmadığı rivayetlerle anlatılmış.
Eserde, insanların divanelere karşı ölçülü davranışlarının bir diğer sebebi olarak, hallerinin karşı tarafa aktarılacağından kaynaklanan bir çekince olduğu ifade ediliyor. Halk arasında, "Hal giydirme" adı verilen aktarımla, meczub ya da divanenin halinin ansızın karşı tarafa ulaştığı konusunda birçok menkıbeden örnekler veriliyor.
"İstanbul'un 100 Divanesi" kitabıyla, ibretlik hikayeleriyle bugüne kadar gelen "cezbe" kişilikleri genç nesillere aktararak, onların seyirlerine ilişkin ipuçları sunulması amaçlanıyor.
