Kabızlık, bağırsak hareketlerinin azalması ve boşaltımın yapılmasında güçlük çekme durumudur. Bu, son derece sık rastlanan bir gastrointestinal problemdir.
Normal bağırsak hareketliliği kişiden kişiye değişiklik göstermektedir ve tanımı oldukça geniştir. Fakat genel olarak, haftada 3 defadan daha az büyük tuvalete çıkıldığı zaman ve tuvaletiniz sert ve kuru olduğu zaman kabızlık yaşanıyor demektir.
Kabızlıkta hemen hemen bütün vakaların durumu geçicidir. Bazı yaşam tarzı değişiklikleri (daha çok egzersiz yapmak, daha çok sıvı tüketmek, yüksek lifli gıdalarla beslenmek gibi) bu problemi çözmeden son derece başarılıdırlar. Ayrıca bazı laksatiflerin de (tuvalete çıkmayı kolaylaştıran ilaçlar) faydası vardır.
Kabızlığın semptomları
Her gün bağırsak hareketliliğinizin olmaması, illa kabızlık sorunu çektiğiniz anlamına gelmez. Fakat son 3 ya da 6 ay süresince aşağıdaki işaretlerden en az ikisi sizde bulunuyorsa, kabızlık sorunu çektiğinizi söyleyebiliriz;
- Haftada 3 kereden daha az tuvalete çıkmak
- Dışkıda sertlik
- Dışkı yapılırken aşırı zorlanma
- Rektal tıkanma hissini duymak
- Tuvalete çıktığınız halde, tuvalet ihtiyacınızı tam gideremediğinizi hissetmek
- Sadece manuel hareketlerle tuvalete çıkabilmek
Ne zaman doktora görünmeli?
Her ne kadar durum can sıkıcı olsa da genellikle ciddi bir sorun teşkil etmemektedir. Kabızlık çeken insanların büyük çoğunluğu doktora gitmeye gerek duymadan iyileşmektedirler. Fakat kronik kabızlık gibi durumlarda sorunlar yaşanabilir veya bunun altında ciddi bir hastalık yatabilmektedir.
Eğer bağırsak hareketlerinizde beklenmedik bir değişim varsa, ya da semptomlarınız şiddetli ve 3 haftadan uzun süredir mevcutsa ya da aşağıdaki semptomlardan birini yaşıyorsanız, durumunuz sandığınızdan başka olabilir. Mutlaka doktora görünün.
- Üç günden fazla aralıklarla tuvalete çıkmak (beslenme şekli ve egzersiz hayatındaki değişime rağmen)
- Alt karın bölgesinde şiddetli ağrı
- Dışkıda kan
- Kabızlık ve ishalin arka arkaya olduğu durumlar
- Rektal ağrı ya da acı
- Kalem inceliğinde dışkılar
- Nedeni bilinmeyen kilo kaybı
Kabızlığın nedenleri
Kabızlık, bağırsaklardaki atıkların ya da dışkının sindirim sisteminden çok yavaş geçmesi durumudur. Bu, dışkının sertleşmesine ve kurumasına neden olur.
Normalde dışkı, bağırsakların kasılma hareketi ile ilerler. Fakat beslenmenizde yeterli lif ve su tüketmediğiniz zaman ya da kolondaki kas kasılmaları yavaş olduğu zaman, dışkı sertleşir, kurur ve kolondan çok yavaş bir şekilde geçer. Bu da kabızlığa neden olur.
Özellikle kilo vermek için uygulanan diyetlerin bilinçsizce yapıldığı, örneğin alınan az miktardaki gıdalara yeterince yağ, lif ve su takviyesi yapılmadığı takdirde, sert dışkıya bağlı olarak kabızlık gelişiyor.
Bağırsak yavaşlığına neler sebep olur?
- Yetersiz sıvı alımı ve dehidrasyon
- Yetersiz lif alımı
- Tuvalete gitme ihtiyacı geldiği halde sonraya ertelemek
- Fiziksel aktivitenin azlığı
- Spastik kolon rahatsızlığı
- Yaşam tarzındaki değişiklikler (hamilelik, yaşlanma ve seyahat etme gibi)
- Hastalıklar
- Laksatiflerin sık ya da yanlış kullanımı
- Felç, diyabet gibi hastalıklar
- Rektum ve kolondaki problemler
- Bazı ilaçlar
- Hormonal değişiklikler
- Hemoroid ve anal fisuriler
- Vücutta oluşan tuz kaybı
- Omurilik yaralanmaları
Bazı nadir durumlarda kabızlık, daha ciddi bir hastalığın belirtisi olabilmektedir. Mesela, kolon kanseri gibi.
Risk faktörleri
Eğer aşağıdaki durumlar sizde varsa, kabızlığa daha yatkınsınız demektir;
- Kabızlık sorunu olan bir aile üyesi
- Hareketsiz olmak
- Yatalak olmak
- Lif açısından fakir bir beslenme tarzına sahip olmak
- Yaşlılık
- Yeterli sıvı almamak
- Bazı ilaçların kullanılması
- Kemoterapi
Kadınlar, erkeklere göre daha sık kabızlık sorunu yaşamaktadırlar ve çocuklar da yetişkinlerden daha sık bu problemle karşılaşırlar.
Tedavi yöntemleri
Çoğu vakada, basit yaşam tarzı değişiklikleri yeterli olmaktadır. Bazı durumlarda ise medikal yardıma ihtiyaç duyulmaktadır.
- Beslenmede ve hayat tarzında değişiklikler
- Yüksek oranda lif içeren besinler tüketmek
- Düzenli egzersiz
- Düzenli sıvı alımı
- Tuvalette vakit geçirmek. Tuvalette oturmak için kendinize zaman ayırın. Ayrıca tuvalete gitme ihtiyacını hissettiğiniz zaman ertelemeyin.
- Laksatifler (bunu sadece doktorunuz önerdiği zaman kullanmalısınızdır. Çünkü bağımlılık yapabilmektedirler)
Kabızlık ciddi problemlere neden olabilir. Bu nedenle, çok ağrı çekiyorsanız ya da uzun süredir bu sorunu yaşıyorsanız, mutlaka doktora görünmelisiniz.
