47.İstanbul Müzik Festivali, klasik konserlerin yanı sıra izleyenlere ilginç deneyim yaşatacak performatif bir projeye de imza atıyor. Tam 7 yıldır festival programına dahil edilmeye çalışan Human Reqiuem projesi ilk kez 28 Haziran’da müzikseverlere daha önce tanık olmadıkları bir deneyim yaşayacak. Zorlu PSM’de gerçekleşecek etkinlikte dinleyiciler sahne üzerinde müzisyenlerle bir arada olacak; isterlerse koroyla birlikte hareket edebilecek veya arzu ederlerse ise sadece izleyecek. Dinleyicilerin arasına karışmış 65 şancı, tekerlekler üzerinde bir piyanonu sunacağı deneyim müziğin içine ruhsal ve bedensel bir yolculuk yaptıracak. Detaylıarı konsept ve sahnelemenin mimarı Jochen Sandig ile konuştuk.
Human Requiem projesi nasıl doğdu?
Bu proje fikrinin filizlenmesi ve büyümesi için neredeyse on yıl gerekti. Babam bana bu projenin bugüne kadar bestelenmiş en önemli müzikal çalışma olduğunu söylerdi. Bu besteyi bizzat deneyimlemeye ihtiyacım vardı ve Berlin’de konserde ilk kez dinlediğimde ‘İşte bu benim’ dedim. Benim ölümümle alakalı. Bu ağıt geçmişte ölmüş birinin ağıdı değil bugün yaşayan herkesin ağıdı. Brahms’ın bu eseri bugün yaşayan biz ölümlüler için yazdığını anladım. Bunun mümkün olduğunca doğrudan deneyimlenmesini istedim. Bu yüzden şarkıcılar ve seyirciler arasında bir mesafe yok. Bugünün güvensizlik dünyasında sezgiyle güvenli bir atmosfer yaratmak istedim.
Klasik müzik kültüründe yüzyıllardır sahneleme prensipleri bir gelenek olarak aynı, değişmedi. Human Requiem bu geleneği nasıl yorumluyor?
Human Requiem, klasik müziği yüksek form, en iyi virtüözler ve yepyeni bir formla kutluyor. Koro tüm kalbiyle şarkı söylüyor ve tek bir enstüman orkestranın yerini alıyor. (Bu, Brahms’ın piyano versiyonu.) Koronun yüksek sesli bir orkestra ile yarışması gerekmiyor. Yumuşak ve sıcak piyano eşliğinde şarkı söyleyebiliyor. Brahms’ın insanlığı, yaşamın sevincini ve aşkın büyüsünü kutladığı bu ayini, en iyi şekilde ifade etmenin yolu bunu koltuksuz ve boş bir alanda sahnelemekti. Umarım sonunda kolektif bir katarsis haline gelir. Birey olarak gelip sivil toplumun bir üyesi olarak ayrılıyoruz. Hepimiz küresel bir ailenin üyesi olarak birlikteyiz.
Konserde Brahms’ın Bir Alman Requiem’i op.45’i seslendireceksiniz. Bu eserin ruhu performansınızı nasıl etkiliyor?
Yedi hareketi analiz ettim. İçsel bir mantık bulmak için de müziği ve metni sıkı bir şekilde takip ettim. Kendimden çok fazla katmadım. Sadece iç sesimi de dinleyerek dikkatlice dinledim. İkinci hareket cenazeye öncülük eden yavaş bir ölüm marşı. Mezarlıktaki koro sürpriz bir şekilde neşeli şarkı söylüyor. İşte kaşıt duyguların çarpıştırması… Bu kısım şaşırtıcı anlarla dolu. Konserimize gelin. ayakkabılarınızı çıkarın, ortama katılın ve dinlemeye başlayın…
Kardeşlik mesajı
- Bu proje müzik dünyasına ne söylüyor?
- Müziğin amacı nedir? Müzik en evrensel dildir. Ruhlarımızla, kalplerimizle, zihinlerimizle konuşur, eğer açıksa. Ancak besteci ve tercümanın ayrıca bir mesajı olması gerekir. Mesajsız bir dil hiçbir yere yönlendirmez. Tam olarak nasıl ifade etmek istediğimizi bilmek istiyoruz. Bu kadar basit. Brahms Requiem söz konusu olduğunda mesaj; hepimiz bir insan ailesinin erkek ve kız kardeşleriyiz. Ölüm oranımızda hepimiz eşitiz ve hayatımızın en büyük zorluğu onu sevgi ve sevinç ile doldurmak. Mümkün olduğunca erişilebilir bir form vermek istedim. Bu yüzden hiherarşi yok, herkesi katılmaya davet eden boş bir spa alanı var. Müzik dinlemek için çok demokratik bir form. Brahms’ın ideolojik veya dinsel değil, daha çok insani ve sosyal bir mesajı vardır. Bu yüzden bu çalışma tüm kültürlerin insanlarıyla doğrudan konuşuyor.
