Melatonin, insan vücudunda doğal olarak bulunan ve uyku-uyanıklık döngüsünü düzenleyen hormondur. Beynin hemen altında bulunan pineal bez ya da diğer adıyla epifiz bezi tarafından salınır.
Melatonin, uyku-uyanma zamanlamasının yanı sıra, kan basıncının düzenlenmesi ve mevsimsel üreme dürtüleri gibi sirkadiyen ritim, yani günlük döngü ile değişen faktörleri senkronize etmede önemli rol oynar.
Melatoninin etkilerinin çoğu melatonin reseptörlerinin aktif hale gelmesi ile meydana gelirken, diğer etkiler hormonun antioksidan rolünden kaynaklanmaktadır. Bitkilerde oksidatif strese karşı savunma işlevi de gören melatonin bu sayede aynı zamanda çeşitli gıdalarda da bulunur.
İlaçlarda bulunan melatonin nasıl üretilir?
İlaç veya takviye olarak kullanılan melatonin ise genellikle bir laboratuvarda sentetik olarak üretilir. Melatonin bir diyet takviyesi olarak jet lag veya vardiyalı çalışma gibi uyku sorunlarının kısa süreli tedavisi için doktor tavsiyesi ile kullanılmalıdır.
Melatonin en yaygın olarak hap formunda üretilir, ancak yanak içine veya dilin altına yerleştirilebilen formları da mevcuttur. Bu sayede ağız yoluyla alınan melatonin doğrudan vücut tarafından emilir.
Melatoninin faydalar nelerdir?
*Melatoninin bağışıklık sistemini olumlu etkiler.
*Yaşlanma bulgularını azaltır.
*Birçok tümör tipinde büyümeyi sınırlandırmasını sağlar. Melatonin tedavi edici dozlarda verildiğinde direkt olarak tümör hücrelerini öldürücü etkiye sahiptir.
*Melatonin seviyesiyle depresyon doğrudan ilişkidir. Depresyon hastalarında melatonin seviyesi düşük, kortizol seviyesi ise yüksek seviyede bulunur. Depresyon tedavisinde kullanılan birçok depresyon ilacı, etkilediği beyin kimyasal maddeleri aracılığı ile melatonin salgılanmasını artırır.
Melatoninin etkileri nelerdir?
Melatonin'in vücuttaki asıl işlevi, gece ve gündüz döngülerini veya uyku-uyanıklık döngülerini düzenlemektir. Karanlık, normal şartlarda vücudun daha fazla melatonin üretmesine neden olur ve bu da vücudun uykuya hazırlanması için işaret verir.
Aydınlık ve ışık ise melatonin üretimini azaltır ve vücuda uyanık olmaya hazırlanma sinyalini verir. Uyku sorunu olan bireylerde yaygın olarak düşük melatonin seviyelerine görülebilir.
Uyku düzenlemesi için takviye alınarak kullanılan melatonin hormonunun etkili olduğuna dair kesin kanıtlar henüz elde edilmemiştir.
Yapılan araştırmalar sonucunda düzenli kullanımla birlikte uyku başlangıcının yaklaşık altı dakika daha erken olduğu görülmekle beraber, toplam uyku süresinde bir değişiklik olmadığı kayda geçilmiştir. Buna ek olarak melatonin kullanımının bırakılması ile birlikte, bir sene içinde uyku başlangıcındaki kısalmanın ortadan kalktığı görülmektedir.
İçerisinde melatonin bulunan besinler
Melatonin açısından en zengin meyve olan vişnedir.
Kiraz, fındık ve ceviz de doğal melatonin kaynağı olarak öne çıkan besinlerden olup içerdikleri uyku hormonu melatonini olan triptofan sayesinde uyku problemi olanlara yardımcı olmaktadır.
