2016 her anlamda zor bir yıl oldu bizim için. 15 Temmuz darbe girişimini atlattık, ülkece onlarca sorunu göğüsledik. Tüm yılı hüzün ve şaşkınlıkla geçirip, yine de umut etmekten vazgeçmeyerek bitirdik. Maalesef bu zor yılda aramızdan çok önemli yazarlar da ayrıldı. Umberto Eco, Vedat Türkali, Tahsin Yücel ve Leonard Cohen bunlardan bazıları. Yine 15 Temmuz'da aramızdan ayrılan gazeteci yazar Mustafa Cambaz'ın “Türkiye Ulu Camileri” alanında tek eser olarak kayıtlara geçti. Hepsinin yokluğunun kendi alanlarında önemli boşluğa neden olduğu aşikar. Ancak arkalarında kendilerini hatırlatacak çok güzel eserleri var...
“Artık şuna inanıyorum ki tüm dünya bir muammadır; sadece, onu altında yatan bir hakikat varmış gibi yorumlamaya yönelik bizim kendi çılgınca çabamızın korkunçlaştırdığı zararsız bir muamma.”
Ünlü italyan yazar Umberto Eco'yu 2016'nın Şubat ayında kaybettik. Eco sadece yazar değil, tarihçi, filozof, semiologdu. Eserlerini de, ilgi alanları üzerine kurguladı. 84 yaşında hayatını kaybeden yazar, 80'li yıllarda “Gülün Adı” romanıyla dünya çapında tanınmaya başladı. “Foucault Sarkacı” (1988), “Önceki Günün Adası” (1995) ve “Baudolino” da (2000) çok konuşulan, tartışılan eserleriydi. Yapıtları 60 dile çevrildi. Ölene kadar üretmeye, yazmaya devam etti. Onun kaybı edebiyat dünyasında büyük bir boşluğa neden oldu.
“Dans et benimle aşkın sonuna dek.”
2016'da hayatını kaybeden diğer bir isim de şarkıcı, söz yazarı ve şair Leonard Cohen'di. Cohen, müzisyenliğinin yanı sıra yazarlık da yaptı. “Beautiful Losers” isimli romanı edebiyat kulislerinde çok konuşuldu. “Suzanne”, “Bird on a Wire”, “I'm Your Man” ve “Death of A Ladies Man”, Cohen'in en bilinen eserleri arasında yer aldı. Cohen, ABD'nin önde gelen dergilerinden New Yorker'a ölümünden bir süre önce verdiği röportajda, “Ölmeye hazırım. Umarım fazla rahatsızlık vermez” diyordu. Müzisyen son olarak,'You Want It Darker' adlı şarkıyı yayınlamış ve büyük beğeni toplamıştı.
2017 yılına bir hafta kala aramızdan ayrılan dünyaca ünlü İngiliz yazar Richard Adams idi. Türkçeye «Watership Tepesi” adıyla çevrilen çocuk kitabının yazarı Richard Adams, 96 yaşında yaşamını yitirdi.
“Olanları o kişinin bakış açısından değerlendirmediğin sürece o kişiyi gerçekten anlamış olmazsın... Ta ki derisinin içerisine tırmanıp onun içerisinde dolaşana kadar...”
Harper Lee, geçtiğimiz yıl kaybettiğimiz isimler arasında. 1961'da Pulitzer ödüllü alan yazar, “Bülbülü Öldürmek” ile üne kavuşmuştu. Son dönemdeki tekrar baskılarla Türk okurunun yeniden karşısına çıkmıştı. Türkiye'de uzun süre çok satanlar listesinde kalan kitap 40 dile çevrildi, 40 milyondan fazla sattı. Roman sinemaya da uyarlandı ve film 3 dalda Oscar aldı. Amerikalı yazarın daha sonra bazı denemeleri olsa da ikinci romanı ilkinden 55 yıl sonra 2015'te “Go Set A Watchman” adıyla yayınlandı.
“Tek bir günün sırası gelsin diye yaşam boyu bekliyoruz.”
Senarist, yönetmen ve romancı Vedat Türkali de yıl içinde kaybettiğimiz isimlerden biriydi. Türkali çoklu organ yetmezliği nedeniyle vefat ettiğinde 97 yaşındaydı. 'Bir Gün Tek Başına', 'Eski Şiirler, Yeni Türküler', 'Üç Film Birden', 'Mavi Karanlık', 'Eski Filmler', 'Bu Gemi Nereye', 'Kayıp Romanlar' gibi eserler verdi. Senaryoları film ve dizi olarak çekildi. Türk edebiyatına roman ve öyküleriyle önemli katkılarda bulundu.
“Türk tarihçilerine bir öneride bulunmak gerekirse diyebilirim ki daima belgelere sadık kalın. Eğer hakikati ortaya çıkarırsanız bu daima bizim lehimizedir, çünkü bugüne değin tarihimiz hakkında yazılanların çoğu ya yalandır, ya çarpıtmadır. Eğer mübalağa yaparsanız kendinizi kabul ettiremezsiniz, sizi ciddiye almazlar.”
Dünyaca ünlü tarihçi Prof. Dr. Halil İnalcık da 2016 yılının Temmuz ayında aramızdan ayrıldı. İnalcık, vefat ettiğinde 100 yaşındaydı. Kitapları onlarca yayınevi tarafından basıldı, çok sayıda tarihçinin yetişmesine katkı sağladı. 1973 yılında en önemli eserlerinden biri olan The Ottoman Empire The Classical Age 1300-1600 basıldı. Dünyanın çeşitli üniversitelerden fahri doktoralar aldı. “Şeyhü›l-Müverrihin (Tarihçilerin Şeyhi)” olarak da adlandırılıyordu. İnalcık, Fatih Camii haziresine defnedildi.
''Sözcükler her şeyi bayağılaştırıyor, ama onlardan başka bir şey de kalmadı elimizde.”
2016'da hayatını kaybeden diğer bir isim de şarkıcı, söz yazarı ve şair Leonard Cohen'di. Cohen, müzisyenliğinin yanı sıra yazarlık da yaptı. “Beautiful Losers” isimli romanı edebiyat kulislerinde çok konuşuldu. “Suzanne”, “Bird on a Wire”, “I'm Your Man” ve “Death of A Ladies Man”, Cohen'in en bilinen eserleri arasında yer aldı. Cohen, ABD'nin önde gelen dergilerinden New Yorker'a ölümünden bir süre önce verdiği röportajda, “Ölmeye hazırım. Umarım fazla rahatsızlık vermez” diyordu. Müzisyen son olarak,'You Want It Darker' adlı şarkıyı yayınlamış ve büyük beğeni toplamıştı.
Anadolu'yu karış karış gezerek tarihi eserlerini kayıt altına alan fotoğraf kayıtçısı gazeteci yazar Mustafa Cambaz 15 Temmuz darbe girişimi gecesi şehit oldu. Cambaz vefatından bir önce “Türkiye Ulu Camileri” adıyla önemli bir çalışmasını kitap olarak yayınladı. Türkiye sınırları içinde yer alan 118 ulu camiyi tek tek fotoğraflayan Mustafa Cambaz'ın bu önemli eseri Başbakanlık Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı tarafından basıldı.
“O yıllar, delik bir keseden düşen metelikler gibi hayatımdan çıkıpgitti, şimdi onları toparlamaya boşuna uğraşıyorum.”
Nobel ödüllü Macar edebiyatçı Imre Kertesz da kaybettiklerimiz arasında. Yazar, 15 yaşında gönderildiği Nazi Almanya'sı döneminin en büyük toplama kampı Auschwitz'den sağ olarak ayrılan azınlıktandı. Burada yaşadıklarını 'Kadersizlik' kitabında okura anlattı. Bu anlatı kendisine dünyaca ün getirdi. Kertesz'in 'Fiyasko', 'Doğmayacak Çocuk İçin Dua', 'Tasfiye' gibi eserleri Türkçe'de de yayımlandı. Yazar 2002 yılında, “tarihin barbar keyfiliğine karşı bireyin kırılgan deneyimini” aktardığı için Nobel ödülüne layık görülmüştü.
Çağdaş Amerikan edebiyatının çok sevilen ismi Jim Harrison'ı da geçtiğimiz mart ayında kaybettik. geçtiğimiz . Harisson sadece romancı değil, aynı zamanda film yapımcısı, şair ve oyuncuydu da. “İhtiras Rüzgarları” 'Legends of the Fall/İhtiras Rüzgarları' romanı ise beyazperdeye uyarlanmıştı. Filmin başrollerinde ise Brad Pitt ve Anthony Hopkins'in rol alıyordu. Harrison'ın edebiyata 40'dan fazla eser kazandırdı.
“Adaleti engelleyecek gücünüzün olmadığı zamanlar olabilir. Fakat itiraz etmeyi beceremediğiniz bir zaman asla olmamalı.”
Nazi Almanyası'nda yaşananların başka bir şahidi olan Elie Wiesel de bu yıl içinde hayatını kaybetmişti. Ünlü yazar 1928'de Romanya'da doğdu. İlk gençliğinde ailesiyle birlikte toplama kamplarına götürüldü. Zor günlerin ardından kamplardan çıkabildi. 1986 yılında şiddete ve ırkçılığa karşı duruşuyla Nobel Barış Ödülü aldı. Gece, Gündüz, Sürgünler Çağı, Şafak Vakti, İki Sesten Anılar gibi kitapları Türkçe olarak farklı yayınevleri tarafından basıldı.
Türk şiirinin güçlü isimlerinden Ahmet Oktay geçtiğimiz yıl aramızdan ayrılan önemli isimlerden biriydi. Gazeteci yazar ve şair Ahmet Oktay'ın intihar eden şairler üzerine yazdığı “Yol Üstünde Semender” şiir kitabıyla Behçet Necatigil Şiir Ödülü'nü almıştı.
