2003 yılında çektiği Azra Akın'lı Türkiye tanıtım videosu, organize ettiği uluslararası sergiler ve tasarım günleri ile daha iyi tanıdık Ayhan Kayar'ı... Sanatın her zaman tek ve benzersiz bir ürün oluşturmayı amaçladığını, zanaatın ise usta-çırak ilişkisinin neticesinde el mahareti kazanılan bir alan olduğunu dile getiriyor. Arhan Kayar'ın markasının adı dDf. Yani düş dizayn fabrikası... Fabrika kısmı gerçek... İlk olarak Kasımpaşa'da ki bir un fabrikasında kurduğu şirketini sonrasında eski bir şapka fabrikasına taşıyan Kayar, düşlerin dizayn edildiği bu fabrikayı genç ve dinamik çalışanları ile endüstriyel sürecin bir parçası olmaktan çıkarmış. Bugünlerde Art Beat İstanbul isimli uluslararası sanat projesi ile gündemde olan Arhan Kayar ile hayal, tasarım ve üretim ilişkisini konuştuk.
Bir proje yapmak çok meşakkatli bir iş. Bazen bir projeyi gerçekleştirmeden önce çok fazla hayal kurmak tasarımın istediğin gibi çıkmamasına neden olabiliyor. Süreç içinde planlama yaparsan sonuca daha çabuk gidiyorsun. Yani eğer çok fazla hayal kurarsan planlama sürecine müdahale etme şansın o derece azalıyor. Mesela bir film projem var. Hakkında konuşmuyorum. Konuşursam filme darbe indirmiş olurum. Bir ihtimal bir başkası da yapabilir.
Hayallerimizi başkalarına anlattıkça tatmin duygumuz çoğaldığı için daha az yapma ihtiyacı duymaya başlıyoruz. Bu yüzden sadece ihtiyaç olduğunda konuşmak, tatmin kısmını uygulamaya ve sonuca bırakmak gerekiyor.
İnsanlar kafamda hayalini kurduğum böyle bir proje var, bunu nasıl gerçeğe dönüştürebiliriz diye geliyorlar. Bir projenin üç aşaması var. Hayalini kurma, tasarım süreci ve üretim. Tasarım yapmanın da iki aşaması vardır: Kafamızda kurgularız ve kağıda döküp çizeriz. Ddf bu iki süreci tanımlamayı başaran bir marka oldu.
Beş birimden oluşuyor. Reklam, iletişim, tanıtım ve tasarım gibi farklı departmanlar var. Zamanla bu bölümler kendi başlarını iş yapabilecek birer küçük şirket haline dönüştüler. Yurtiçi ve yurtdışında kurumsal turizm hizmeti veren toplantılar düzenleyen, basın lansmanlarını organize bir turizm firmamız var. Yaşam tarzı ile ilgili moda, tasarım, sanat, yeme-içme kültürü ile ilgili projeleri ürettiğimiz eDf ajansı var. Baktığınız zaman hepsi dDf'in çatısı altında tek başına işler başarabilecek birimler. Hepsi ayrı ayrı dinamizmini sağlıyor. Kurumun çok büyümesi de hantallaşmasına sebep olur.
Şirketin içinde koordinasyonu sağlamak için muhakkak birimlere ayırmak gerekiyor. Görev paylaşımı marka kimliğini zedelemiyor aksine markaya inovasyon sağlıyor.
1993 yılında ilk kurulduğumuz zaman bir manifesto yazmıştık, 'dünya ile rekabet edeceğiz', İstanbul merkezli uluslar arası bir tasarım merkezi olacağız, İstanbul'u sanat için uluslar arası bir merkez yapacağız' demiştik. İstanbul bir marka olma yolunda ilerliyor. Yurtdışında gittiğim konferanslarda artık son 4-5 yıldır Türkiye konuşuluyor.
Yeniden yapılanması, eski enerjisini bulması, Dünya'daki krize rağmen Türkiye'nin tüm iç dinamiklerini kullanabilmesi, gelecek için çok ciddi yatırımlar yapması…
Çevreye katkın yoksa yaşama da katkın yoktur. İnsanlardan bağımsız, hem doğal yaşama hem de çevrene karşı kapalı yaşayamazsın. Bir projeyi müşterimle karşılıklı mutabakat içinde oluşturmak benim en başlı felsefemdir. Diğer türlü ben kafamdaki projeyi bir ürün gibi satmış olurum. İnsanın adı bankada bıraktığı kabarık hesap ile değil arkasından bıraktığı kalıcı işlerle ve yetiştirdiği nesille anılır. Yoksa ne anlamı kalır ki yaptığımız işin.
İstanbul'dan çok ilham alıyorum. Güncel yaşam tarzı, kozmopolit yapısı, binlerce yıllık bir tarihin içinde yoğrulmuş olması, her geçen gün yeni bir taşını keşfetmek beni etkiliyor. Aynı zamanda modern bir yaşam da söz konusu…
Evet bir kaos var ama kargaşanın getirdiği bir düzen de var. 'Su akar yolunu bulur' tabiri vardır ya, İstanbul'unda aynen böyle karmaşık bir düzeni var. Bu şehrin tüm bilinmezliği kaos ortamı bana ilham veriyor. Ben zaten sorunların içinde doğdum. Bunları çözerek yol almam gerekiyordu. Üç ihtilal gördüm. Hep yeniden başlamak, sistematiği yeniden kurmak zorunda kaldım. Uzun vadeli planlar yaparken 'günü' çözümlemek gerektiğini anladım.
Bu öykünme global firmalarla çalışan reklamcıların merkezden gelen stratejileri burada uygulamasından kaynaklanıyordu. Onlarla çalışan reklam ajansları da o reklamların uyarlamasını yapıyor. Yani onun bir parçası oluyor, doğal olarak öykünüyorsun. Bununla birlikte yerel değerler çok önem kazanmaya başladı. Yerel öğeler taşıyan reklam artık kaçınılmaz oldu.
Yılda yaklaşık 180 proje üretiyoruz. Neredeyse 3 günde bir 1 proje hayata geçiyor. Ama hiçbir şey çıkaramadığım zamanlar da oluyor. O vakit kafamı dağıtmak için resim yapıyorum.
Benim annem ve babam opera sanatçısıydılar. Annem Türkiye'deki ilk opera sanatçılarından biri, Babam da Berlin Senfoni Orkestrası'na katılan ilk Türk sanatçısı idi. Böyle bir ailenin içinde olunca doğal olarak sanata ilginiz artıyor. Türkiye'de yaklaşık 30 milyon çocuğun olduğunu varsayarsak, bunun ancak 10 bini çocukluk çağında böyle bir eğitim şansına sahip olabiliyor. dDf olarak yaptığımız sergilerde özellikle çocuklar için bir workshop (çalışma alanı) oluşturuyoruz ki daha fazla imkan sağlayabilelim. Çocuklardaki dinamizm de bu işe çok fazla renk katıyor.
Çocuğun bireysel gelişim sürecinde herhangi bir sanat dalıyla uğraşmış olması onun sosyal hayatta başarılı kılıyor. Mesela yaptığınız şeyin farkında olursanız tüketimi o derece azaltmış olursunuz. Yemeği bir hazmederek yemek var, bir de hızlı yerseniz midenize oturması ihtimali var. Sanatı sindirerek özümseyerek onunla hemhal olmak gerekiyor. Sanat hayatı hazmetmeyi ve kaliteyi beraberinde getiriyor.
Çok iyi tasarlanmış eşyayı alırım. Kalabalık dolabı sevmem. Mesela kaliteli bir peynir ile ekmek yemek bana çok keyif veriyor. Bir yandan da bir Osmanlı mutfağına ait özenle hazırlanmış yemeğe asla hayır demem. Bu ikisinin ortasında kalan hiç bir şey zevk vermiyor. Vasat bir şey yerken, ne yediğimin farkında olmuyorum.
Risk: yenilik
Para: lazım
Girişim: başlangıç
Gelecek: hepimizin
Eğitim: şart
Reklam: ihtiyaç
Kriz: aşılmalı
İnsan Kaynakları: gereklilik
Küreselleşme: kaçınılmaz
Yönetim: biçim
Lider: başarı
Otomobil: araç
Çocuk: gelecek
Kalite: zorunluluk
