Bu uydurulmuş hikâye yüzünden yıllarca yemeğimizi büyük bir ciddiyetle yedik; suspus, muhabbetsiz, keyifsiz… Sofradaki ihtiyaçlarımızı kaş göz işaretiyle, kimi zaman kısık ses tonuyla çekinerek istedik. Ağzımızdan çıkan her kelime yemeğe saygısızlık olarak atfedildi. Daha da ileri gidildi, dini bir emir gibi öğretildi, uygulandı, uygulattırıldı. Sofra başında sergilenen bu ruhsuz, bizden olmayan davranışlara sofralarımızın adabı dediler, adap kurallarımızdan bihaberler. Tadımızı kaçırdılar, uzaklaştık sonra… Evlerde sofra kurulmaz oldu. Modern yaşam koşullarında karnı acıkan mutfağa gidip karnını doyurdu. Kimi zaman ekmek arası bir sandviçle, kimi zaman bir hazır köfte makarnayla. O güzelim sofralar yalnızca sosyal medya paylaşımları için kurulur oldu. Başkalarının görmesi için, beğenilmek için, daha fazla like alabilmek için “muş” gibi davranmaya başladık. Yalnızlaştık, bencilleştik, birbirimize yabancılaştık. Aslında her şey sofradan muhabbeti kaldırarak başladı. Çatalı sağ tarafa aldığımızda bir şeyler yerinden oynadı.
Sofralarda buluşmak Efendimiz’in tavsiyesi
Sofrada konuşulmazmış! Böyle bir geleneğimiz yok bizim! Bilakis, kültürümüzde sofrada konuşulur. Sofra bizler için tüm ailenin, dost akrabaların buluşup bir masa etrafında toplandığı muhabbet yeridir. Sökülen ilmeklerin onarıldığı, ailenin ocak olduğu yerdir. Çünkü aile olmak bir sofra etrafında oturmayı gerektirir. Aynı sofrada aynı yemeği muhabbetle yeme kültürünü yaşatan ailelerin güçlü bağlarını yemeğini farklı saatlerde, ayrı yiyen ailelerde bulmak mümkün değildir. Nitekim Peygamber Efendimiz Hz. Muhammed (sav) sofranın toplumu birleştiren yanını görmüş ve ümmetine topluca yemek yemeyi, sofralarda buluşmayı tavsiye etmiştir: “Bir arada yiyiniz. Sizin için bereketli ve mübarek olur.” (Ebu Davud, İbni Mace). İmamı Gazali ise bir ihyasında bizlere şöyle bir uyarıda bulunuyor: “Yemek esnasında konuşmak, susmamak, salihlerin hikayelerini anlatmak sofra adabındandır.”
Sofrada konuşulmaz kuralını hiçbir zaman uygulamadım
Bir ailenin sofra etrafında toplandığı anlar, bir şeylerin değiştiği anlardır. Biz (kendi ailemde) “sofrada konuşulmaz” kuralını pek uygulamayız. Çünkü sofra bizim ailede üzüntü ve sevinçlerimizi paylaştığımız bir muhabbet yeridir. Acıyı tatlıyı, iyiyi kötüyü, mutluluğu hüznü, önemli önemsiz her şeyi sofrada konuşur, hatta sofrada karara bağlarız. Birbirimizin derdiyle dertlenir, aynı nimete hoşnutluk duyar, sofranın bereketini paylaşırız. Bu sayede gönüllerimizi bir, birlik ve beraberliğimiz daim olur. Çünkü biz biliriz ki, yemek ve sofra kültürümüzü kaybedersek usul usul kimliğimizi de kaybederiz, başkalaşırız. Buna asla müsaade etmemeliyiz.
Dağılan ailelere çare arıyorsak soframızın başına geçmeliyiz
Değişim hayatın bir gerçeği, evet. Fakat değişime ayak uydurabilmek için değerlerimizi yok sayarak koşulsuz teslim olamayız. Nitekim değerlerini muhafaza edemeyenler, başkalarının istediği gibi yaşamak zorunda kalır. Günümüz koşullarında aile bireylerinin aynı zaman dilimlerinde bir sofrada bir araya gelebilmesi zor gibi gözükse de istenildiğinde yapılabileceğini bizzat kendi aile hayatımdan bilmiyorum. O düzen kurulabiliyor. Yeter ki isteyelim… Hiç olmazsa akşam yemeklerinde, olmuyorsa haftada bir, o da olmuyorsa ayda bir bile olsa istisnasız tüm aile üyelerinin bir sofra etrafında toplanıp muhabbetle yemek yemesi, o aileyi ayakta tutan, güçlü ve mutlu kılan en önemli faktördür. Boşanma oranlarının Avrupa’yla yarıştığı ülkemizde dağılan ailelere, savrulan gençliğe bir çare arıyorsak soframızın başına geçmeli, düzenli sofralar kurmalı ve aile bireylerinin en keyif aldığı vakitlerin birlikte yemek yediğimiz vakitler olmasına gayret etmeliyiz. Kültürümüzü, geleneklerimizi unutmamak, unutulanları yeniden ihya edebilmek duasıyla...
