Günümüzde Ramazan ayının gelişi bilimsel hesap ve gözlemlerle tespit ediliyor. Peki teknolojiden önce, Osmanlı döneminde bu iş nasıl, kim tarafından yapılırdı. Giresun Üniversitesi İslam Tarihi Öğretim Görevlisi Dr. Yavuz Selim Göl, Osmanlı’da Ramazan hilalinin tespiti için nasıl çalışmalar yürütüldüğünü anlattı.
YETKİ BAŞKADIDA
- Ramazan’ın tüm zamanlarda olduğu gibi Osmanlı zamanında da Müslümanlar için çok özel bir ay olduğunu hatırlatan Göl, şöyle devam etti: “Bu ayın hicri takvime göre başlangıcının ve bitişinin belirlenmesi gerekmekteydi. Osmanlı’da ibadetlerin vaktinde yapılmasına önem verildiğinden vakitleri tayin edici merkezler olan muvakkithaneler kurulmuş. Bu merkezlerde muvakkitler, astronomi bilgisiyle gözlem hesaplamaları yaparak ibadetlerin vakitlerini tayin ederlerdi. Ramazan hilalini görerek ilk günü belirlemek muvakkitlerin görevi olduğu gibi aslında bu görev İstanbul’un baş kadısına aitti. İstanbul’un baş kadısı Ramazan yaklaştığında, yeni ayın girişini takip ederdi. Onun görevlendirdiği kimseler yüksek yerlere çıkarak yeni ayın habercisi olan hilali gözlerler ve buna da “Rü’yeti Hilâl” denirdi.”
PADİŞAHIN DA ONAYI ALINIRDI
Gözetlemelerde hilalin görülmesinden sonraki süreci Göl şöyle anlattı: “Bu gözetlemelerde herhangi bir sonuç elde edilir edilmez kadıya müracaat edilir, hatta hilali orada bulunanların görmesi de sağlanırdı. Kadının huzuruna giden şahitler, usulen görülen bir dava ile hilalin görüldüğüne dair şahitlik ederlerdi. Bu hükmü onaylayan kadı padişahın da onayını almak suretiyle ilk olarak Süleymaniye Camii kandillerinin yakılması için görevlilere bilgi verir, şehrin her yerinden görülen bu abidevi caminin kandilleri sayesinde halk da Ramazan ayının girdiğinden haberdar olurdu. Daha uzaklarda oturanlar içinse top atışları yapılırdı.”
