İçinde bulunduğumuz ay, idrak ettiğimiz Kadir Gecesi, kurtuluş reçetemiz Kur’an-ı Kerim’in Efendimiz Aleyhisselâm ile buluştuğu mevsimdir.
Milyonlar, belki de milyarlarca seneden bu yana Rabbimiz'in takdir ettiği ayetler Levh-i Mahfuz’dan Beyt-İ Ma’mur’a, oradan dünya semasına ve oradan da Hira Nur mağarasına, oradan Muhammed’ül Emin’e, oradan da mümin gönüllere indirilmiştir.
İnzal ayı, tenzil ayı…
İnzal; levh-i mahfûzdan Ramazan ayında ve mübarek bir gecede, Kadir Gecesi'nde toplu olarak indirilmesidir. (Bakara 2/185; Duhân 44/2-3; Kadr 97/1) Bu indirilişin nereye yapıldığına dair kesin bir bilgi bulunmamaktadır. Bir rivayette, bu yerin dünya seması ve “Beytülizze” olduğu ifade edilir (Hâkim, II, 222-223; ayrıca bk. Nesâî, 205, 341).
Kur’an dünya semasına bir defada indi.
Tenzil, ilâhî kitapların, özellikle de Kur’an’ın Allah katından gelişini ifade eder.
Tenzil de Kur’an-ı Kerim’in ayet ayet, sure sure yeri ve zamanı gelince, tedricen, Cebrail Aleyhisselam tarafından Peygamber Efendimiz'e indirilmesidir. Kur’ân-ı Kerîm Cebrâil’e ve dolayısıyla Hz. Peygamber’e intikal etmeden önce mahiyeti bilinmeyen levh-i mahfûzda yerini almıştır (Burûc 85/21-22).
***
Kur'an-ı Kerim, Allah Resulü'ne Kadir Gecesi indirildi. Asırlardır insanlığın beklediği ezeli ve ebedi hakikatler, insanlar ile buluştu. Her türlü cahiliye anlayışı, şirk, küfür, ahlaksızlık yerle bir oldu. Karanlıkta debelenen zihinlerin aydınlanma vakti geldi. Masum çocukların hayatta kalma fırsatı doğdu. Haksızlık, adaletsizlik, zorbalık, fuhşiyat, Kur'an güneşi karşısında erimeye başladı.
Kadir Gecesi'nde başlayan bu süreç Efendimiz Aleyhisselam’ın vefatına kadar devam etti. Din kemale erdi, Efendimiz Aleyhisselam da bu dünyadan ayrıldı.
Kur'an-ı Kerim birden/toptan değil de bölüm bölüm indirildi. Bu soruyu müşrikler de bir bahane çerçevesinde sormuşlardır. Bunun elbette pek çok hikmeti vardır.
Ayetleri Allah Resulü'nün zihnine ve anlayışına kavratma hikmetiyle. “Biz onu senin zihnine ve anlayışına iyice yerleştirmek için parça parça indirdik ve onu tane tane ayırarak okuduk” (Furkān 25/32).
İnsanlar bölüm bölüm, kısa kısa, önemli mesajları özümseyerek kavrasınlar hikmetiyle. “Biz Kur’an’ı insanlara dura dura okuyasın diye âyet âyet, sûre sûre ayırdık ve onu peyderpey indirdik” (İsrâ 17/106).
İnsanların İslâm’a yavaş yavaş ısındırılması hikmetiyle. Tüm emir ve yasaklar aynı anda indirildiğinde insanların bu ahkâmı uygulamalarında zorluk yaşanabilirdi.
Ayet ve sureler bazen bir olay, hadise, bazen bir kişinin sorusu veya yaşadığı bir durum sonucu, bazen de hiçbir hal olmadan nazil olmuştur. Ayet ve surelerin iniş sebebine de sebâb-ı nüzul diyoruz.
***
“Biz o (Kur’ân)nu Kadir Gecesi'nde indirdik. Kadir Gecesi'nin ne olduğunu sen nereden bileceksin? Kadir Gecesi bin aydan daha hayırlıdır. Melekler ve Ruh (Cebrail) o gece Rablerinin izniyle, her iş için inerler. O gece, tanyeri ağarıncaya kadar süren bir selâmettir.” (Kadir Sûresi, 97/5)
Kadr kelimesi “hüküm, şeref, güç, yücelik” anlamına gelir. “Leyletü’l-Kadr: Kadir Gecesi” şeklinde Kur’ân-ı Kerîm’in indirildiği gecenin adı olarak kullanılır. Bu gece, içinde Kadir Gecesi'nin bulunmadığı bin aydan daha hayırlıdır.
Bu gecenin hayrı Kur’an’ı Kerim’den ve yine bu gece yapılan hayırlı amellerden gelmektedir. Kur’an’ın Ramazan ayında (el-Bakara 2/185) indirilmiştir.
Bin sayısı bizatihi sayısal bir anlamda olabileceği gibi, çokluktan kinaye de olabilir. Bin ay ortalama bir insan ömrüne denk gelmektedir. Bu anlamda şöyle yorumlanabilir: Bu geceyi hakkıyla ihya eden, faziletinden yararlanan kişi bir ömre bedel ecir kazanmış olur. En doğrusunu Allah bilir.
Kadir Gecesi'nin ne zaman olduğu hususu farklı rivayetler üzerinden değerlendirilmektedir.
Ramazan ayında olduğu kesin. Ramazan'ı tamamen ihya eden zaten bu lütfa mazhar olur. Son on gününde, on günün de tekli gecelerinde olduğuna dair rivayetler de bulunmaktadır. Eğer Rabbimiz dileseydi bize bildirirdi. Öyleyse her geceyi Kadir bilip ona göre Rabb'imizle bir bağ kurmamız, ona yönelmemiz, af ve mağfiret dilememiz, ihlasla salih ameller işlememiz gerekiyor.
“Olundu âleme müjde / Getirir âlemi vecde / Ağaçlar ediyor secde / Mübârek Kadir Gecesi // Cümle âlem mesrûr olur / Hep günahlar mağfûr olur / Cümle yer gök pürnûr olur / Mübârek Kadir Gecesi.”
***
“İnanarak ve mükâfatını Allah’tan bekleyerek Kadir Gecesi'ni ihyâ edenlerin geçmiş günahları affedilecektir.” (Buhârî, “Fażlü leyleti’l-Kadr”, 1; Müslim, “Şalâtü’l-müsâfirîn”, 175-176).
Bu geceye inanacağız. Bu gece çok ibadet edeceğiz, istiğfarda bulunacağız, Kur'an okuyacağız, dualar edeceğiz, infakta bulunacağız.
Enderunlu Vâsıf ne güzel ifade etmiş:
“Bil kadrini zîrâ ki bu şehrin şeb-i Kadr’i/ Bîşek sebeb-i mağfiret-i âlemiyandır”
Allah Resulü Ramazan'ın son on gününde itikâfa girerek daha çok ibadet ve tefekkür ederdi.
Kadir Gecesi ve günü çokça yapmamız gereken duamız:
“Allâhumme inneke afuvvun, tuhibbu’l afve fa’fu annî: Allah’ım! Sen affedicisin, affı seversin, beni de affet!” (Tirmizî, “Da'avât”, 84; İbn Mâce, “Du'â'”, 5).
