Devlet gariban kiracıları korumak için kira artışlarına % 25 oranında tavan getirmişti ve 2024 yılında da tavan oranı devam etmektedir. Garip bir şekilde bu tavanın çok düşük kira alınan lojmanlar için de uygulandığını görüyoruz. Bu yazımızda belki birileri duyar diye lojmanlarla ilgili sorunlara yer vererek 2024 yılında lojman kira bedellerini açıklamaya çalışacağız.

Birçok kamu görevlisi evi olduğu halde lojmana müracaat etmekte ve lojman çıkınca da evini kiraya vermektedir. Kimisi de kurumunun var olan lojmanını beğenmediği için lojman kiralatılmaktadır. Düşük ücretli memurlara böyle imkânlar sunulmadığı için yüksek ücretli memura verilen kiralık lojmanlar veya görev tahsisli lojmanlar bir nevi örtülü yardım yerine geçmektedir. Bu yardım özellikle de görev tahsisli lojmanlarda oturma hakkı olanlar için çantada kekliktir.

Bu açıklamalardan sonra 418 No’lu Milli Emlak Genel Tebliği’ne göre 2024 yılı için 220 metrekarelik bir lojman için bir kamu görevlisinin ödeyeceği kira bedelini şu şekilde hesaplayabiliriz; 120 (lojman büyüklüğü ne kadar olursa olsun 120 metrekare üzerinden hesaplanır) *11,61 = 1.393,2 TL. Bu tutardan % 30 indirim yapılmakta olup indirim tutarı ise 1.393,2 * 30/100= 417,96 TL’dir. Ödenecek lojman kira tutarı ise; 1.393,2- 417,96 = 975,24 TL’dir.

Özellikle birçok üst düzey kamu görevlisine yüksek rakamlarla lojman kiralaması yapılmakta ve bu tutarlar 20-30 bin TL’ye kadar çıkabilmektedir. Lojman kira bedeli ne kadar yüksek olursa olsun kamu görevlisinin ödeyeceği azami lojman kira tutarı 975,24 TL’dir. 2023 yılında bu tutar 780 TL olarak belirlenmişti.

Lojman bedeli olarak belirlenen 975,24 TL tutara ilave olarak her ay 163,2 TL kapıcı parası da alınmaktadır. Şaka gibi ama maalesef durum bu.

Yukarıda lojman kira bedellerinin nasıl hesapladığını açıkladık. Buna göre kamu lojmanlarının aylık kira bedellerine 2024’de Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) oranları dikkate alınmadan kiralar için belirlenen % 25 tavan oranı dikkate alınarak yapıldığı anlaşılmaktadır. 120 metrekarelik bir kamu lojmanında 975,24 TL bedelle oturulduğunu açıkladığımızda lojman kira artışlarının ne anlama geldiği daha iyi anlaşılacaktır. Yeni bedeller, 15 Ocak 2024’den itibaren geçerli olacak.

Açıklanan 418 No.’lu Tebliğ kapsamında kamu lojmanları kirası kerpiç, ahşap, bağdadi ve benzeri konutlarda metrekaresi 5 lira 66 kuruş, kalorifersiz konutlarda metrekaresi 8 lira 85 kuruş ve kaloriferli konutlarda metrekaresi 11 lira 61 kuruş olacak şekilde belirlendi.

Kamu lojmanlarından yakıtı kurum ve kuruluş tarafından tedarik edilenlerde oturanlardan ısı pay ölçer veya kalorimetre cihazı montajı yapılmamış konutlarda, her bir metrekare için 4 lira 64 kuruş yakıt bedeli kiraya ek olarak tahsil edilecek.

Belirlenen lojman kira tutarının oldukça yüksek olduğu anlaşılmaktadır (!) Maalesef şaka gibi artış yapılmıştır.

Memurları en fazla rahatsız eden konulardan birisi de birden fazla konutu olmasına rağmen hâlâ kamu konutunda oturmalarına izin verilenlerdir. Her ne kadar kamu konutlarının çoğu satılmış olsa da hala çok sayıda kamu konutu olduğunu ifade edebiliriz. Kamu Konutları Yönetmeliği’nin özel tahsisli ve görev tahsisli konutlarda oturabilmek için personelin görevli olduğu il sınırlarında birden fazla evi olsa da bir sınırlama bulunmamaktadır. Bu durum ise çok ciddi bir haksızlığa sebep olmaktadır. Bu durumu çarpıcı bir örnekle açıklamak gerekirse bir kamu kurumunda görev tahsisli bir konutta oturan bir kamu görevlisi o görevde bulunduğu sürece bu konutta oturma hakkına sahip bulunmaktadır.

Bazı durumlarda bu personel, kamu görevine başladığında konuta oturmakta ve emekli olunca konutu boşaltmaktadır. Binlerce düşük gelirli kamu görevlisi sıra tahsisli konut beklerken görev tahsisli konutlarda oturanlara böyle bir ayrıcalığın verilmesinin ve bu zamana kadar da hiçbir vicdanı sızlatmamasının mantığını anlamak mümkün değildir.

Eğer gerekli düzenleme yapılmazsa yönetmeliğin 2 sayılı cetvelinde bulunan bir memurun 1.000 adet evi olsa dahi görev tahsisli konutta oturmasına hiçbir engel olmayacaktır. Böyle bir suiistimal alanının hala açık bulunması ise anlaşılır gibi değildir.

Kural olarak üst düzey kamu görevlileri, bakımsız lojmanda oturamazlar. Gariban memurlar için lojman olsun da ister bakımlı isterse bakımsız olsun. Gariban memura hasbelkader sıra tahsisli lojman çıkarsa, bu lojmanda oturabilmek için ciddi bir masraf yapması kaçınılmazdır. Şayet üst düzey kamu görevlisiyseniz lojmanın bakımını kurumunuza bir şekilde yaptırırsınız ve hiçbir masraf yapmadan da oturursunuz. Hiç olmadı gönüllü birileri çıkar ve bedavadan lojmanı tadil ederler. Zaten bu işler vakayı adiyeden olmuştur. Gönüllü lojman tamiratına o kadar çok hevesli vardır ki yeter ki siz isteyin. Kurumunuzun herhangi bir işini yapan firma gönüllü olarak lojmanı tadilata alabilir ve sizin cebinizden bir kuruş para dahi çıkmaz. Ya da kurum elamanları gelir işi bitirir, sizin haberiniz dahi olmaz.

Siz istediğiniz kadar etik ilkeler belirleyin adam yapacağını yine yapıyor. Yakalanan garibanlar da faturasını ödüyor. Yıllar önce bir şikayet üzerine Kamu Görevlileri Etik Kurulu, bir genel müdüre temizlik firması elamanını evinde temizlik yaptırdığı için etik ihlali vermişti.

Asgari ücret 2024 yılı için brüt 20.002,5 TL olarak belirlenmiştir. Asgari ücretin düşük veya yüksek olduğu yönündeki tartışmayı bir kenara bırakarak 5510 sayılı Kanuna tabi olan memurların emekli maaşındaki dengesizliğe değinmek istiyoruz.

5510 sayılı Kanuna tabi olan memurların emekli maaşı diğer sigortalılarda olduğu gibi ödenen prime bağlıdır. Bu çerçevede göreve yeni başlayan bir memurun (9/1) prime esas kazancı 15.850,44 TL iken bir hizmetlinin (9/1) 15.561,22 TL’dir.

Bu verilere göre bir asgari ücretlinin prime esas kazancı 20.00,5 TL iken göreve yeni başlayan bir memurun prime esas kazancının 15.850,44 TL olması ister istemez asgari ücretlinin alacağı emekli maaşının bir memurdan daha fazla olacağını göstermektedir. Biraz daha ileri gidersek 5510 sayılı Kanuna tabi memurun (1/4) prime esas kazançları hiçbir şekilde asgari ücretli çalışanın prime esas kazançlarına ulaşamıyor.

Aynı şekilde memurların emekli olunca alacakları ikramiye tutarı da asgari ücretlinin alacağı kıdem tazminatından daha az olacaktır.

5434 sayılı Kanuna tabi olanlar için geçerli olan alt sınır emekli aylığı tutarı 5510 sayılı Kanuna tabi olanlar için geçerli değildir. Bu durumun sistemsel bir sorun olarak karşımıza çıktığını görmemiz ve gerekli tedbirleri almamız gerekiyor.