Kamu personeli arasındaki ücret dengesizlikleri tekrar gündem oluşturmaya başladı. Daha önce 666 sayılı KHK ile ücret dengesizliği çözülmeye çalışılmıştı. Özellikle işçilere verilen zamlar sonrasında kamuda çalışan mühendisler de aldıkları ücretle yaptıkları iş arasında dengesizlikten bahsederek seslerini duyurmak istiyorlar. Bu yazımızda onlara tercüman olmaya çalışacağız.

Hayatımıza dokunan her kamusal faaliyette kamuda çalışan mühendislerin izlerini görüyoruz. Bina, yol, köprü, baraj, fabrika vb. nereye bakarsanız mühendislerin izlerini görürsünüz. Bazen eleştirir bazen de takdir edersiniz.

657 sayılı Kanunun 36 ncı maddesinde göreve ilk defa başlayan mühendislere ilave bir derece verilmektedir. Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren göreve başlayan mühendislere ilave bir derece verilmesinin nedeni mühendislerin kamudaki ayrıcalığını ve önemini göstermektedir. Yine bunların memurluğa girmeden önce yurt içinde veya yurt dışında mesleklerini serbest olarak çalıştıkları sürelerin 3/4 ü memuriyette geçmiş sayılarak bu sürelerin her yılı bir kademe ilerlemesi ve her üç yıl için bir derece yükselmesi verilmek suretiyle değerlendirilmektedir ki bu durum da onlara verilen önemi göstermektedir.

Demek ki kamuda görev yapan mühendislere yaptıkları işlerden dolayı önemli ayrıcalıklar verilmiştir. Ancak zaman içerisinde bunların maaşları gerilemiş ve kamuya girişteki ayrıcalıklar maaş artışlarına yansımamıştır.

657 sayılı Kanunun 152 nci maddesinde; Yüksek Mühendis, Yüksek Mimar, Mühendis, Mimar ve Şehir Plancısı kariyerlerini haiz olup (Bunlardan Müdür ve daha üst merkez ve taşra birim yöneticileri dahil) 1-4 üncü derecelerden aylık alan ve kurumlarınca belirlenen büyük yatırım projelerinde fiilen çalışanlara bu projelerde çalıştıkları sürece ayrıca % 30’una kadar ilave ödeme yapılacağı belirtilmiştir.

Bu ödemenin tutarı ise 9500*0,433684 *% 30 = 1.235,99 TL’dir. Bu tutarın oldukça düşük olduğu görülecektir. Yani milyarlık projelerde görev yapan mühendislere aylık brüt 1.236 TL ödeme yapılmasının yapılan işle çok orantısız olduğu görülecektir. Yani mühendislerin aldıkları sorumluluklar karşısında bu rakamın oldukça düşük olduğunu belirtmemiz gerekiyor.

Ayrıca ilave ödeme yapılacak toplam personel sayısı, ilgili kurumun belirtilen kariyerleri haiz toplam personel sayısının % 10’unu geçemeyecektir.

Dolayısıyla bu konularda yeniden düzenleme yapılması gerekmektedir. Hayatın her alanına dokunan ve büyük bir sorumluluk altında olan mühendislere ödenecek ücretin emrinde çalışan işçilerden daha düşük kalması vicdanın da kabul edileceği bir durum değildir.

Kamu mühendislerinin hazırlamış oldukları ve internette yer alan notlar çerçevesinde sözü kendilerine bırakalım.

Ülkemizin gelişmesinde büyük rol oynayan, Türkiye’yi Cumhuriyetimizin ikinci yüzyılına hazırlayan eserlerin yapımı, Kamu Mühendislerinin öncülüğünde ve sorumluluğunda gerçekleştirilmektedir. Yapılan ve yapımı devam eden yüzlerce proje vardır. 2022 yılı fiyatlarıyla milyarlarca liralık eserlerin Ar-Ge süreçlerinde, projelendirme aşamasında, ihale süreçlerinde, yapım süreçlerinde (kontrollük ve kabul işlemleri), bakım ve işletme süreçlerinde Kamu Mühendisleri yer almaktadır.

2022 yılında kamu kurumları tarafından yürütülen 3.134 adet projeye toplam 184,3 milyar TL ödenek tahsis edilmiş, 2023 yılında ise bu tip projelere 643,2 milyar TL tahsis edileceği düşünülmektedir. Söz konusu projelerin her aşamasında görev yapan Kamu Mühendislerinin birinci derecedeki sorumluluklarına rağmen ne yazıktır ki elde ettikleri ortalama gelir 2023 verilerine göre sadece 18.000 TL’dir (1/4 derecedeki 25 yıllık evli ve çocuksuz bir mühendis mayıs ayında 20.507 TL maaş almaktadır. Yeni başlayan mühendis ise 17.119 TL maaş almaktadır) ve bu rakam yoksulluk sınırının neredeyse yarısıdır.

Bu dramatik durumun değiştirilmesi için atılması gereken adımlardan biri; Kamuda çalışan tüm mühendislere aldıkları büyük sorumluluğun ve özverili çalışmaların karşılığı olarak “Teknik Sorumluluk Tazminatı’’ adı altında diğer meslek gruplarına yapıldığı gibi yeni bir ödeme kaleminin oluşturulmasıdır.

6 Şubat 2023’te ülkemizde yaşanan deprem felaketinde mühendisliğin ne kadar önemli bir konu olduğu görülmüş ve kamu yararı adına, yapıların inşa ve denetim aşamalarında Kamu Mühendislerinin daha fazla rol alması gerektiği ortaya çıkmıştır. 11 tane ili etkileyen deprem felaketinde, Kamu Mühendislerinin aktif rol aldığı yapıların yeterli performans gösterdiği görülmüştür.

Kamu Mühendisleri tüm altyapı, üstyapı, kamu yapıları, otoyol, köprü, tünel, baraj, hastane, okul, demiryolu, tarım ve ormancılık, TOKİ, havaalanları, tersane ve atölyeler, tren projeleri, bilişim sistemleri, savunma sanayii ve enerji santralleri gibi tesislerin; Ar-Ge, teknik şartname ve projelendirme, ihale, yapım, kontrollük ve kabul işlemleri, işletme ve bakım aşamalarında aktif görev almaktadırlar.

Söz konusu işlerin teknik olarak tasarlanması, yapılması, bakımı ve işletilmesiyle ilgili birinci derecede sorumluluk almaktadırlar. Bu sorumluluk neticesinde mahkemelerde yargılanma dahi söz konusu olabilmektedir. Yapılan hatalar anında kendini gösterdiği için çok titiz bir çalışma yapıyoruz.

Kamuda çalışan mühendislerin özlük haklarının yıllar içinde dengi olan bir çok kamu görevlisinin çok gerisinde kaldığı görülmektedir. Son zamanlarda birçok kamu görevlisine çeşitli düzenlemelerle iyileştirmeler yapılmıştır. Ancak bu iyileştirmeler yapılırken kamudaki mühendislerin göz ardı edilmesi mühendislerin çalışma huzuru ve barışını bozmuştur.

Sonuç olarak; Cumhuriyetimizin 100. yılına yakışır bir şekilde, Mühendislik mesleğinin ileriye taşınması, mesleki gelişimin teşvik edilmesi, bilgi ve tecrübenin ödüllendirilmesi ve övünülecek projelerin katlanarak devam etmesi ile çalışma barışının sağlanabilmesi için Kamu Mühendisleri olarak aşağıda yer alan hususlarda iyileştirmeler yapılmasını talep ediyoruz.

1- Kamuda çalışan tüm mühendisler için “Teknik Sorumluluk Tazminatı” adı altında diğer meslek gruplarına yapıldığı gibi yeni bir ödeme kaleminin oluşturulması; 2- Kamu Mühendisi gelirinin; yakın zamana kadar benzer gelire sahip olan ve kamuda mühendise denk kabul edilen mesleklerin gelir seviyesine çıkarılması, 3- “Mühendislik Meslek Kanunu” çıkartılarak mesleki gelişimin teşvik edilmesi, bilgi ve tecrübenin ödüllendirilmesi, 4- Tüm kazanımların emekliliğe de yansıtılması ve emekli mühendisler içinde ilave emeklilik ödeneği gibi bir düzenlemenin yapılması gerekmektedir.