Türkiye ekonomisinin bütün dengelerini bozan en önemli faktör döviz ihtiyacıdır.

Ekonomimiz döviz ihtiyacını sürekli artıran bir yapı içermektedir.

Büyüme ve sanayileşme politikalarımız buna göre kurgulanmış adeta.

Türkiye ekonomisinin yakın tarihine bakıldığında; dış ticaret açıklarının (dolayısıyla cari açıkların) zaman zaman çok yüksek boyutlara ulaştığı ve sonrasında da yeterince döviz bulunamadığı için krizlere girildiği görülmektedir.

Burada, istikrarlı bir ekonomik yapı için dış ticaret fazlası verilmesi gerektiği net olarak söylenebilir.

Bugün, yüksek refah seviyesi yakalayan ülkeler bunu dış ticaret fazlası vererek, ihracatı öne çıkartarak gerçekleştirmişler.

Uzun dönemli veriler incelendiğinde dış ticaret açıklarının arttığı dönemlerde ekonominin daha hassaslaştığını ve kriz riskiyle karşı karşıya kaldığını görmekteyiz.

**

Uygulanan yeni ekonomi programında enflasyonun büyümeye tercih edildiğini görmekteyiz.

Bu nedenle de enflasyonun aşağıya çekilmesi için uygulamaya konulan daraltıcı maliye ve para politikalarının ekonomik büyümeyi azaltması öngörülmektedir. Büyümenin azalması yüksek nitelendirilebilecek seviyede seyreden işsizliğin daha da artması anlamına gelmektedir.

Yapılan analitik çalışmalar Türkiye’nin mevcut istihdam düzeyini koruyabilmek (işsizliğin artmaması) için asgari yüzde 5 büyümesi gerektiğini ortaya koymaktadır.

Ekonomiyi dengelemek için düşünülen daraltıcı politikaların büyümeyi azaltıcı ve işsizliği artırıcı sonuçlara yol açacağı orta vadeli programda da yer almaktadır.

**

YEP’le beraber ihracatı artırmak için ülke genelinde kapsamlı bir hamle başlatıldığını, başta Ticaret Bakanlığı ve TİM olmak üzere diğer sivil toplum kuruluşlarının ciddi çalışmalar yaptığını görmekteyiz.

Burada bir noktanın altını çizmek lazım.

Hemen hemen bütün hükümetler ve özellikle 2002 sonrası dönemden bu yana görev yapan AK Parti hükümetleri döneminde ihracatın ne kadar önemli olduğu, mutlaka artırılması, dışa bağımlılığın azaltılması gerektiği söylendi. Yeni projeler ortaya konuldu.

İhracatçılarımızın gösterdiği performans gerçekten övgüye değer. Ama halen ihracatımız potansiyelimizin ve hedeflerimizin altında kalmıştır.

Bugün 2023 yıl için konulan 500 milyar dolarlık hedefin realize edilmesinden kimse bahsetmiyor.

Burada yol haritalarında bir eksiklik yapıldığını, aktarım mekanizmalarının ve desteklerin iyi organize edilemediğini düşünüyorum.

**

Bir ülkenin ihracatında (istenilen kalitede mal ürettiğiniz veri) iki önemli faktör çok önemlidir. Birisi ihracatın dış talebi, diğeri ise reel döviz kurlarıdır.

Yani siz ev ödevlerinizi eksiksiz yapsanız bile dış konjonktürdeki gelişmeler sizin ihracatınızı etkiler. Bu durum, sınırlı sayıdaki ülkenin ekonomik şartlarına bağlı bir ihracat yapısı yerine, çok daha geniş ülkeye hitap eden, yani satış esnekliği yüksek bir yapı kurmanın önemine işaret etmektedir.

İhracatı etkileyen bir başka önemli faktör ise reel döviz kurlarıdır. Yapılan analitik çalışmalarda kurlardaki değişmenin kısa dönemde ihracat üzerine etki ettiği, uzun dönemde ise bu etkinin düşük düzeylerde kaldığı sonuçları bulunmuştur.

Aslında kurların artması ihracatçılar için avantaj görünse de paralelinde iç fiyatların artması (enflasyon) bu avantajı ortadan kaldırmaktadır.

**

İhracatın ithalatı karşılayamamasından kaynaklanan dış ticaret açığının nedeni içerdeki üretimin ithal girdiye olan bağımlığının yüksekliğindendir. Türkiye’nin dış ticaret açıkları sadece krizlere girdiği dönemlerde kapanmıştır.

Bu kısır döngüyü kırmak, dış ticaret açığı veren üretim yapısından kurtulmak, ara ve yatırım mallarını içerde ikame eden (kurlardaki aşırı artıştan yararlanılabilir) bir yapıyı dönüştürmek gerekiyor.

Bu dönüşümü yapamadığımız sürece iki ileri bir geri giden, istikrarsız, borç biriktiren, dışa bağımlı, kırılgan, sürekli siyaset malzemesi yapılan ve ülke refahının önünde en önemli engeli teşkil eden bir kronik yapı devam edecektir.

**

Söylemeye çalıştığımız, istikrarlı bir ekonomik yapı inşa etmek için tek çıkış yolunun ihracat olduğudur.

Ekonomik büyüme, dış ticaret açığını kapatma, döviz talebini düşürme, ülkenin ekonomik kırılganlık görüntüsüne ve bahanelerine son verme, dışa bağımlılığı azaltma, orta gelir tuzağından kurtulma için kaçınılmaz çözüm ihracatın artırılmasıdır.