İster kamu kesimi isterse özel kesim olsun, insan kaynağı bir kurumun en kritik unsurudur. Etkin bir insan kaynağı politikası uygulayan kurumlar için başarı en tabii sonuçtur. Bu çerçevede, Meclis tarafından kabul edilen 2019-2023 tarihlerinde uygulanacak 11. Kalkınma Planı’nda kamu kesiminde uygulanacak insan kaynakları politikasında neler olacağını açıklamaya çalışarak 10. Kalkınma Planı ile karşılaştırmaya çalışacağız.
Topluma kaliteli hizmet sunan, değişen koşullara uyum yeteneği yüksek ve daha verimli bir kamu personel sistemi oluşturulması temel amaç olarak kabul edilmiştir.
Planda kamuda insan kaynaklarına yönelik hangi politika ve tedbirlerle ilgili olarak aşağıdaki tedbirler öngörülmüştür;
Planda; öğretmenlerin ve okul yöneticilerinin motivasyonları ve mesleki gelişimleri artırılacak ve öğretmenlik mesleğinin toplumsal statüsü güçlendirileceği, Öğretmenlik Meslek Kanunu’nun çıkarılacağı, konut imkânlarının kısıtlı olduğu bölgelerde öğretmenlerin barınma ihtiyaçlarını karşılayacak konut yatırımlarına devam edileceği, okul yöneticiliğinin profesyonel bir meslek haline getirilerek yönetici eğitimi akreditasyon yapısı oluşturulacağı, ehliyet ve liyakat temelli kariyer sisteminin hayata geçirileceği, sınıf öğretmenlerinin yan alan ve mesleki rehberlik becerilerinin geliştirileceği, yabancı dil öğretmenlerinin niteliklerini artırmaya yönelik hizmet içi eğitimler düzenleneceği, öğrenci kazanımları dikkate alınarak öğretmenlere ve okul yöneticilerine, görev yaptıkları eğitim kurumunun türü ve mahalline göre farklı oranlarda teşvik edici mekanizmalar oluşturulacağı, yatay ve dikey kariyer basamaklarına yönelik lisansüstü düzeyde mesleki uzmanlık ve gelişim programları açılacağı, hizmet içi eğitimlerin içeriklerinin öğretmenlerin ve okul yöneticilerinin güncel ihtiyaçları çerçevesinde yenilenerek, mesleki ve teknik eğitimde hizmet içi eğitimlerin iş ortamlarında gerçekleştirileceği gibi bir çok konuya yer verilmiştir.
Planda, hâkim ve savcıların atama, nakil ve terfi sisteminin nesnel, önceden belirlenmiş ölçütlere ve liyakate dayalı olarak geliştirilmesinin sağlanacağı, hâkim ve savcı yardımcılığının oluşturulması yönünde düzenleme yapılacağı ile hâkimlik, savcılık, avukatlık ve noterlik meslekleri için yeni bir mesleğe giriş modeli ve sınav getirileceği ön görülmektedir.
Maalesef 11. Kalkınma Planı’ndaki insan kaynakları politikasının öğretmenlere ve hakimlere yönelik kısmı dışında çok zayıf olduğunu ve genel geçer ifadeler kullanıldığını belirtmek isteriz. Aşağıda açıklamaya çalışacağımız 10. Kalkınma Planı ile karşılaştırdığımızda zayıflık kendiliğinden ortaya çıkacaktır. İK alanında çok ciddi sorunlar olmasına rağmen maalesef bu sorunları ve çözümlerini planda göremedik.
10. Kalkınma Planı’nda insan kaynaklarına yönelik daha kapsamlı politikalara yer verildiğini görüyoruz. Bu bağlamda kamu görevlilerine toplu sözleşme yapma hakkının tanınması, kamu personelinin izin haklarının iyileştirilmesi, sözleşmeli personele sendika kurma ve sendikaya üye olma hakkı verilmesi gibi kamu personel yönetimi alanında gelişmeler sağlandığından bahsedilerek, sicil sisteminin kaldırılarak yerine personel bilgi sistemi getirilmesinin öngörüldüğü ve özel sektörden kamu sektörüne geçişi teşvik edecek kolaylıklar getirildiği ifadelerini görüyoruz.
Planda, kamuda istihdam türleri arasındaki farklılıkların giderilmesi, liyakata dayalı ve objektif işe alma ve terfi sisteminin oluşturulması, kısmi zamanlı çalışma imkânlarının geliştirilmesi, performans değerlendirme sisteminin oluşturulması, kurumlar arası ve kurumların merkez-taşra örgütleri arasında personel dağılımının dengeli hale getirilmesi, kamu çalışanlarının kariyer planlaması ve hizmet içi eğitim faaliyetlerine erişiminin artırılarak niteliğinin yükseltilmesi ihtiyacının devam etmekte olduğu ifadelerine yer verildiğini görüyoruz.
Yaşanan süreçte kamu kesiminde bu öngörülerin maalesef yerine getirilemediğine hatta daha da kötüye gidildiğine şahit olduk. Bu nedenle 11. Kalkınma Planı’nda bu hususlara yer verilmemesini anlayamadığımızı ifade etmek isteriz.
Planda kamu sektöründe, işe alımdan emekliliğe kadar bütün süreçlerde hizmet kalitesi ve personel verimliliğinin yükseltilmesinin temel amaç olduğu ifade edilmişti. Yine, hizmet içi eğitim uygulamalarının yaygınlaştırılması suretiyle kamu personelinin bilgi ve beceri düzeyinin artırılması, kamu insan kaynakları süreçlerinde liyakatin temel alınması, uygun kurumlardan başlanarak esnek çalışma biçimlerinin yaygınlaştırılması ve işlevsel bir performans değerlendirme sisteminin geliştirilmesi hedeflenmişti.
Kamuda insan kaynaklarına yönelik hangi politika ve tedbir öngörülmüştür?
10. Kalkınma Planı’nda kamuda insan kaynaklarına yönelik politika ve tedbirlerle ilgili olarak aşağıdaki hususlar öngörülmüştür;
Görüleceği üzere, 10. Kalkınma Planı’nda İK ile ilgili daha ciddi tedbirlere yer verildiğini görüyoruz. Keşke 11. Kalkınma Planı’nda da insan kaynakları politikalarına yönelik 10. Kalkınma Planı’nın önüne geçebilecek daha ciddi tedbirlere yer verilebilseydi. Acı ama maalesef gerçek bu.