Türkiye’nin en temel sorunu tasarruf eksikliğidir. 2019 yılında Türkiye’de tasarrufların GSYH içindeki payı yüzde 26 olarak gerçekleşmiştir. Bunun da hepsi özel kesim tarafından gelmektedir. Yani kamu kesimi, toplam tasarrufa katkı yapmadığı gibi bazı yıllarda kamudan gelen tasarruflar negatif olduğu için toplam tasarrufları azalttığı görülüyor.

Mesela, 2020 yılında kamu kesimi tarafından negatif tasarruf öngörülmektedir.

Tasarruf eksikliği ekonomide kırılmalara, ekonominin çok kolayca şoklara maruz kalmasına, yatırımların düşük olmasına, dış borcun artmasına ve en önemlisi de düşük ekonomik büyümenin gerçekleşmesine neden olmaktadır.

Şöyle ki;

Tasarrufu düşük olduğunda yani tasarruftan daha fazla yatırım gerçekleştiğinde aradaki yatırım-tasarruf açığı genelde borçlanma ile karşılanıyor. Dolayısıyla, düşük tasarrufa sahip olan bizim gibi ülkeler sürekli borçlanırlar. Bu da ülkenin borç sarmalına girmesine ve sonuç olarak da yüksek kamu dış borcunun oluşmasına neden olmaktadır.

Tasarrufu düşük olan ülkelerin kamu disiplini bozulur. Artan kamu açıkları ve kamu borcu, faizlerin yükselmesine dolayısıyla borç-faiz sarmalının hızlanmasına ve finansal krizlerin tetiklenmesine neden olur.

Tasarrufu düşük olan ülkeler sürekli dış finansmana ihtiyaç duyar. Bu da finansal olarak dışa bağımlılığı artırır. Finansal açıdan dışa bağımlılık, ekonomin güvenliği için tehdit haline gelmektedir.

Tasarrufu az olan ülkeler daha az yatırım yaparlar. Düşük tasarruf; düşük yatırım, düşük ekonomik büyüme yani düşük GSYH olarak karşımıza çıkar. Bu da ülkenin potansiyel ekonomik büyümenin ve GSYH’nin altında kalmasına neden olur. Dolayısıyla, bu durum ekonomide bir kısır döngünün sürekli hal almasına neden olmaktadır.

Bu aslında fakirliğin kısır döngüsüdür.

Bu nedenle düşük tasarruf meselesinin, Türkiye ekonomisinde çözülmesi gereken en temel ekonomik sorun olduğu tartışma götürmez.

Tasarrufların arttırılması için öncellikle kamu harcamalarının azaltılması gerekiyor. Toplam tasarruflar; kamu ve özel tasarruflardan oluştuğu için, kamu harcamalarının azaltılması toplam tasarruflarda kısmi artış sağlayacağı gibi, bu politikalar halkın gözünde sembolik etkiler de yapmaktadır.

Yani kamu tasarruf yaparsa özel kesim de tasarruf yapar.

Tasarrufların artırılması için, güçlü bir tasarruf sistemi olmalı ve bu sistem herkese hitap edecek finansal araçlara sahip olmalı.

Gerçekleşen tasarrufların ekonomide kalması yani ülkeden çıkmaması için ekonomide politikalara güven olması gerekiyor.

Tasarruf sorununu çözmek için ülkeye uluslararası sermaye girişinin sağlanması dolayısıyla da yatırım ortamının iyileştirilmesi gerekiyor.

En önemlisi de makro ekonomik göstergelerde iyileşme başta da enflasyon-kur-faiz sarmalının kırılması gerekiyor.

Hazine ve Maliye Bakanı Lütfi Elvan’ın tasarruf konusuna çok önem verdiği ve bu konuda çok hassas olduğu bilinir. Bu nedenle, yeni dönemde açıklanacak politikalara güven artması, reformlar için başlangıç adımı olması ve bu politikaların başarılı olması için özellikle kamunun yeni bir tasarruf moduna geçmesi elzemdir.

Tabi bu tasarruf dönemi göstermelik ve kısa süreli olmamalı.

Türkiye, 2019 yılında yüzde 26 olan tasarruf-GSYH oranını daha yüksek seviyelere çıkartmak zorunda.

Bunun için de yeni bir tasarruf stratejisi hayata geçirilmelidir.