Bu hafta çocuklara yönelik içeriklerin yer aldığı iki dijital platform yayına başladı. Detaylarına yazının bölümlerinde değineceğim. Çocuklar, internet ekosisteminde artık büyük tüketiciler haline geldi. Hayatı neredeyse sanal dünya üzerinden öğreniyorlar. Pandemi sürecinde yüz yüze eğitim sekteye uğrayınca eğitim ve öğretim sisteminin yerini de hızla internet içerikleri almaya başladı. Bir yılı aşan evde kalma sürecine dair henüz kayda değer pedagojik araştırmaların sonuçları yayınlanmadı. Oyun ve çizgi film bağımlısı çocuklar halkasının bu vesile ile bir hayli büyüdüğünü hemen herkes kendi çevresinden gözlemleyebilir. Ellerine telefon, tablet tutuşturulan veya nefes aldığını hissettirmeden önündeki ekrana kilitlenen çocukların içinde bulunduğu tehlikeye bir yıl öncesine göre daha fazla kafa yormak gerekiyor. İnternet ortamında eğitim alan, eğlenen, çeşitli içerikleri izleyen çocukları tehlikelerden koruyacak en önemli mekanizmayı ise anne-babalar oluşturuyor. Çocuk ve internet sorunları zincirinin kaynağı aslında ‘internet cahili’ ebeveynler. Bilgi Teknolojileri Kurumu’nun (BTK) sitesinde “İnternet Kullanımında Çocuk ve Aile İlişkisi” başlıklı önemli bir metin var. Yazıyı yazarken bir kez daha göz attım. Özetle; internette karşılaşılması muhtemel tüm tehditlerin kökeninde gerçek hayattaki tehditlerin olduğuna vurgu yapılıyor. Bu ne demek? Çocuklarımızı nasıl gerçek hayattaki tüm bu tehlikelerden, örneğin sokaktaki ‘kötü arkadaşlardan’ korumak için çaba harcıyorsak aynı performansı internet ortamında da göstermeliyiz. Bunun için de interneti bilinçli, güvenli ve etkin bir şekilde kullanmayı önce anne-babalar ve öğretmenler de öğrenmeli. ‘Dipsiz kara delik’ olan sanal dünyanın risklerini tamamen minimize etmek imkânsız olsa da ‘güvenli internet’ ortamını ancak ‘güvenli anne-babalar’ sağlayabilirler. Yani, internetin hayatın her alanına hâkim olduğu bu çağda çocuklardan önce bilinçli ebeveynler olarak kendimizi yetiştirmemiz gerekiyor.
Anne babalara, TRT’nin son yıllarda yaptığı en faydalı işin ne olduğunu sorsanız büyük oranda ‘TRT Çocuk’ derler. Üstüne dua da ederler. Çocukların güzel vakit geçirmesi meselemizin eğlence kısmı fakat faydalı içerikler ve bu topraklara ait karakterler üzerinden eğitim-öğretim destekli çizgi filmler gerçekten de çok kıymetli. TRT şimdi de dijital çocuk kütüphanesi kurdu. Telefon ve tablet uygulaması olarak. 23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı’nda kullanıma açılan ‘TRT Çocuk Kitaplık’ Türkiye’nin seçkin yayınevlerine ait çocuk kitaplarını ücretsiz olarak bu platformda yayınladı. Heyecanla kurdum. Çocuklar için ayrı ayrı profil oluşturabiliyorsunuz. Çocukların hangisi hangi kitabı okumuş, hangi kitabı yarım bırakmış bu sayede karışmıyor. Uygulama aynı zamanda sesli kitap. En büyük özelliği de bu bence. Çocuklar sayfaları çevirirken hem okuyup hem de dinleyebiliyorlar. Kitabı çizgi film izler gibi okuyorlar aslında. Çünkü alttan gelen müzik bu hissi veriyor. Seslendirmeler de çok profesyonel. Bu izlenimi ‘Fahri ile Fikri’ hikayesini okuyup-dinlerken edindim. Uygulamadaki kitaplar, psikologlar, pedagoglar ve çocuk gelişim uzmanları tarafından okul öncesi ve ilkokul dönemindeki çocuklar için detaylı bir değerlendirme sürecinden geçirilmiş. Bu denetim önemli. Çocuk kitabı diye yayınlanan ve içeriğinde her türlü zorbalığı barındıran hikayeleri çokça tartıştık. Maalesef sektörün böyle bir kontrolsüz yönü de var. ‘TRT Çocuk Kitaplık’ uygulamasını Android ve iOS marketlerden indirebilirsiniz. TRT’nin bu armağanı sadece çocuklara değil. Kapı kapı faydalı içerik arayan ebeveynler de çok sevinecek.
Çocuk yayıncılığında en büyük oyuncu ve aynı zamanda en büyük tehlike YouTube. Tüm dünya çocukları için hem de. Birçok ülke de YouTube’dan dertli. Çünkü içeriklerin kontrolsüz üretildiği bir mecradan bahsediyoruz. Forumlar, çizgi film izleyen çocukların bir süre sonra cinayet, cinsellik ve şiddet videolarını izlediğini gören anne babaların yardım çığlıkları ile kaynıyor. YouTube bağımlısı çocukların çaresiz anne babaları bunlar. Diğer yandan YouTube da çözümler üretmeye çalışıyor. Türkiye’de ofis açtıktan hemen sonra ilk hamlesini de çocuklar için yaptı. YouTube Kids uygulamasını ülkemizde aktif etti. Hafta içi yapılan tanıtım toplantısına katıldım. YouTube Kids, çocuklar için güvenli içerikler yayınlayacağını ve ebeveynlere denetim araçları sunduğunu açıkladı. İnceledim. On üç yaş altı çocuklar için geliştirilen ‘Kids’, YouTube’dan ayrı bir web sitesi. En dikkat çeken ve faydalı yanları şöyle; ebeveynler çocuklarına yalnızca kendilerinin onayladıkları içerikleri izletebilecekler. Çocukların video aramalarını kapatılabilecekler. Ekran başında geçirilecek süreyi belirleyebilecekler. Kanallar ve izlenmesi istenmeyen içerikler de engellenebilecek. Bu kontrol mekanizması ile YouTube bir anda çok güvenli içerik platformu olmuyor. Çünkü önemli olan içeriklerin muhtevası ve hangi pedagojik kaygılarla üretilmiş olduğu. Burada içerik üreticilerinin YouTube ile yapacağı iş birlikleri belirleyici olacak. Hep söylüyorum; internette içeriği üreten nesli de yetiştirir. Çocuk içerik üreticilerinin yeni pazarlarından biri de YouTube Kids olacak. Atılan adım bu yönüyle de önemli.
