İlk Ayasofya Bizans İmparatoru I. Jüstinyen tarafından bazilika planlı bir patrik katedrali olarak inşa edilmiştir.
İlk kilisenin isyanlar sırasında yakılıp yıkılmasından sonra, imparator II. Theodosius bugünkü Ayasofya'nın bulunduğu yere ikinci bir kilisenin inşa edilmesi emrini vermiş ve İkinci Ayasofya'nın açılışı onun zamanında, gerçekleşmiştir. Bu ikinci kilise ve daha sonrakiler de defalarca tahrib edilmiş ve yenileri inşa edilmiştir.
Fatih İstanbul'u fethettiği zamanda Ayasofya harap bir haldeydi. Bu durumu Kordoba soylusu Pero Tafur ve Florentine Cristoforo Buondelmonti gibi Batılı ziyaretçilerce teyit edilmektedir.
Fetihten sonra, fethin sembolü olarak, derhal Ayasofya Kilisesi camiye dönüştürülmüştür.
Bu dönüştürmenin hangi İslâmî hükme dayandığı konusu hep merak edilmiş ve araştırılmıştır. Bu konuda belirleyici olan, İstanbul'un sulh yoluyla mı, savaşla mı alındığı vakıa sorusunun cevabıdır.
Tarihçilerin verdiği bilgiye göre Fâtih Sultân Mehmed, 23 Mayıs'ta İsfendiyar oğlu Damad Kasım Bey'i elçi olarak Bizans'a göndermiş ve şu haberi yollamıştır: İlk umumi hücumda şehir düşecektir. Eğer sulh yolu ile teslim olurlarsa, İslâm Hukuku'nun kuralları gereği, can ve mala aslâ zarar verilmeyeceğini; cebr ile fethedilirse, hem kan döküleceğini ve hem de sorumluluk kabul etmeyeceğini bilmelidirler. Bu habere rağmen sulh kabul edilmeyince cebr ile feth olunmuş, ancak şehirdeki Hristiyan ve Yahudiler Türklerle anlaşarak fethe destek verdikleri için mabetlere dokunulmamış, harap durumda olan Ayasofya'nın yeri Fatih tarafından para ile satın alınmış ve kilise onarılarak camiye çevrilmiştir. Nitekim Cumhuriyet döneminde çıkarılan resmi tapuda, Ayasofya cami ve sahibi de Fatih Sultan Muhammed Han olarak tescil edilmiştir. Ebüssuûd'un konu ile ilgili fetvası da bu bilgiyi teyit etmektedir.
Cumhuriyet döneminde yurdumuza gelerek Ayasofya mozaikleri konusunda araştırma yapan Amerikalı ünlü Doğu bilimcisi Witimor'un, Kazasker Mustafa İzzet Efendi'nin 7,5 m. çapındaki levhaların altında araştırma yapmak istemesi ve araştırma sonucu mozaiklerin bulunması üzerine, Ayasofya Camisi'nin bir müze olması üzerinde fikirler, su yüzüne çıkmaya başlamıştır.
Maarif Vekili Abidin Özmen, Dr. Hamit Zübeyr Koşay'ı makamına çağırarak, “Ayasofya'nın müze olması için bir gerekçe hazırla getir“ demiştir; zira Avrupa ile temaslar başlamıştır, Balkan Paktı gündemdedir. Batı'ya şirin görünmemiz lâzımdır. Önce tekrar kiliseye çevrilmesi düşünülmüş, sonra bundan vazgeçilmiş, Atatürk'ün onayı alındıktan sonra Bakanlar Kurulu'nun 24 Kasım 1934 tarih ve 7/1589 sayılı kararıyla müzeye çevrilmiştir. 1 Şubat 1935'te ziyarete açılmıştır.
Ayasofya müze haline geldikten sonra ilk defa 8 Ağustos 1 980 tarihinde hünkar mahfili ibadete açılmıştır. Bundan kısa bir süre sonra ( 14 Eylül 1 980) restorasyon gerekçesiyle tekrar kapatılan hünkar mahfili 10 Şubat 1991' de yeniden namaz kılmaya tahsis edilmiş ve Ayasofya kısmen de olsa cami olarak hizmet vermeye başlamıştır.
Fatih, İstanbul'u fethedince bu eşsiz şehri devlet ve medeniyetimizin başşehri yapmış, sembol olarak da Ayasofya'yı camiye çevirmişti. Medeniyetimizi Batı uygarlığı ile değiştirmek isteyenler ise bu yeni ülkünün sembolü olarak camiyi müze yaptılar.
Şimdi Fatih'in vakfiyesini okuyalım:
“İşte bu benim Ayasofya Vakfiyem, dolayısıyla kim bu Ayasofya'yı camiye dönüştüren vakfiyemi değiştirirse, bir maddesini tebdil ederse onu iptal veya tedile koşarsa, fasit veya fasık bir teville veya herhangi bir dalavereyle Ayasofya Camisi'nin vakıf hükmünü yürürlükten kaldırmaya kastederlerse, aslını değiştirir, füruuna itiraz eder ve bunları yapanlara yol gösterirlerse ve hatta yardım ederlerse ve kanunsuz olarak onda tasarruf yapmaya kalkarlar, camilikten çıkarırlar ve sahte evrak düzenleyerek, mütevellilik hakkı gibi şeyler ister yahut onu kendi batıl defterlerine kaydederler veya yalandan kendi hesaplarına geçirirlerse ifade ediyorum ki huzurunuzda, en büyük haram işlemiş ve günahları kazanmış olurlar. Bu sebeple, bu vakfiyeyi kim değiştirirse, Allah'ın, Peygamber'in, meleklerin, bütün yöneticilerin ve dahi bütün Müslümanların ebediyen laneti onun ve onların üzerine olsun, azapları hafiflemesin onların, haşr gününde yüzlerine bakılmasın. Kim bunları işittikten sonra hala bu değiştirme işine devam ederse, günahı onu değiştirene ait olacaktır. Allah'ın azabı onlaradır. Allah işitendir, bilendir.”
Fatih Sultan Mehmed Han - 1 Haziran 1453
#Fatih Sultan Mehmed
#ayasofsya
#Balkan Paktı
9 yıl önce
Mahzun Ayasofya
İslamiyet, demokrasi ve hakimiyet kavramı
Tevradî bir mitin Kur’anî bir kıssa ile tashihi
i-Nesli anlaşılmadan siyaset de olmaz, eğitim de…
İç talebe ilişkin öncü göstergeler ilave parasal sıkılaştırmaya işaret ediyor!
Enerjide bağımsız olmak
