Son günlerde okuduğum iki köşe yazısının birinde laikliğin imkansız olduğundan, diğerinde ise İslamîleşmenin imkansızlığına karar vermiş olan bazı yenilikçilerin -onun yerine koyarak- demokrasiyi talep ettiklerinden söz ediliyordu.
M.Utku''nun, laikliğin imkansızlığı değerlendirmesine katılıyorum. Teorik olarak kamil bir laiklik, devletin bütün din ve ideolojilere eşit mesafede olmasıdır, birini tutup, yanında yer alıp diğerlerine karşı farklı tutum ve tavır içinde olmamasıdır. Bu teorik laikliği pratiğe döktüğümüzde, uygulamaya kalktığımızda devlet adına hareket edenlerin (seçilmiş veya atanmış karar ve yönetim elemanlarının) insandan başka bir şey olmaları gerekiyor; çünkü pratikte insanın, tercih ettiği, benimsediği, özümsediği bir din, kanaat, ideoloji, dünya görüşü, inanç ve inançsızlıktan -hayatının bütününde, bütün alanlarda- etkilenmemesi, bunlardan sıyrılarak, bunlar yokmuş gibi davranması mümkün değildir; bu mümkün olmayınca da laikliğin pratiği mümkün değildir. Meseleye böyle bakıldığında, dünyadaki en iyi laiklik uygulamasının bile kamil (tam, teoriye uygun) olduğu söylenemez, nisbî olarak ona yaklaştığından söz edilebilir.
Bu çağda kitabın kavlince müslüman olmak, müslüman kalmak ve müslümanca yaşamak mümkün olduğu keza demokrasi ile din de başka kategorilere ait kavramlar ve kurumlardan ibaret bulunduğu için hem birincinin imkansızlığına hem de ikincinin ikamesine katılmıyorum. Bugün şurada ve burada müslümanlar dinlerini yaşama konusunda sıkıntıya düşüyorlarsa bunun sebebi din değildir, müslümanlığın çağdaş insanın ihtiyaçlarına cevap vermekten aciiz kalması hiç değildir; bunu sebebi başka din ve ideoloji mensuplarının engellemeleri, tahammülsüzlük ve taassuplarıdır.
Sünnetullaha göre mümkün olmayan bütün insanların müslüman olmasıdır. İslam hukukuna ve evrensel hukuk ilkelerine göre mümkün ve caiz olmayan da müslüman olmayan kimselerin zorla İslam''a sokulmaları veya müslümanlar gibi yaşamaya mecbur kılınmalarıdır. İslam''a göre caiz ve mümkün olmayan bir şeyi müslümanların talep etmeleri söz konusu olamaz. Müslümanlar mümkün olanı; yani isteyenin müslüman olabilmesini ve kamil mânada, kitabın kavlince, Allah''ın muradına uygun olarak müslümanca yaşayabilmesini istemektedirler. Dünyada herhangi bir demokrasi anlayışı ve uygulaması bu isteğin gerçekleşmesine imkan veriyorsa müslümanların bu demokrasi ile bir dertleri olmaz, ama bu, demokrasinin İslam yerine konması demek değildir. Eğer demokrasi denilen sistem müslümanların -ve tabîî diğerlerinin- haklı ve vazgeçilemez taleplerinin hayata geçirilmesine imkan vermiyorsa bu takdirde hem müslümanların hem de başka din ve ideoloji mensuplarının demokrasi ile başları dertte olur.
