Kasım ayında yapılacak seçimler arafesinde son dış ziyaretlerini Avrupa ve Rusya''ya yapan ABD Başkanı Bill Clinton, Avrupa, Rusya ve Çin''e yönelik politikalarının ABD''nin küresel hegemonyasına ne büyük zararlar verdiğine dair şiddetli bir sorgulama ile karşı karşıya. ABD basını ve bazı çevreler, Washington''ın Avrupa, Rusya ve Çin politikalarının tam anlamıyla iflas ettiğini belirterek, Clinton yönetimini topa tutuyor. ABD''nin Avrupa, Rusya ve Çin politikalarında yaşanan gerileme Türkiye''yi de çok yakından ilgilendiriyor.
Birleşik Avrupa''nın oluşumu için büyük çaba harcayan Clinton, Amerika''nın karşısına yeni bir süper güç çıkardı: Avrupa. Artık yeni Avrupa''nın tek amacı ABD''nin gölgesinden kurtulmak, kendi savunma gücünü oluşturmak ve ABD''den bağımsızlığını kazanmak. Atlantik İttifakı içindeki çatlak derinleşiyor.
Avrupa-Amerika çekişmesini körükleyen ve Avrupa''nın yeni bir kimlikle ABD''ye karşı meydan okumasına zemin hazırlayan Fransa, Portekiz''den sonra AB dönem başkanı olacak. Fransa''nın başkanlığı döneminde Avrupa''nın tanımı, sınırları ve kimliği konularında birlik içinde ciddi bir sorgulama dönemi başlatması, ABD ile ilişkilerde ise, tam anlamıyla bağımsızlaşmaya ayarlı bir siyaset yürütmesi bekleniyor.
ABD hem Avrupa hem de Rusya ve Çin ile ilişkilerde bir gerileme dönemi yaşarken Avrupa, Rusya, Ortadoğu ve Asya''da mevzilerini güçlendiriyor. Özellikle Rusya''nın ABD ile ilişkileri gerginleştirirken Avrupa''ya yakınlaşması ABD için ciddi bir tehdit.
ABD''nin Ulusal Füze Savunma Sistemi Avrupa, Rusya ve Çin başta olmak üzere, dünyanın geri kalanında ciddi rahatsızlığı yol açtı. Avrupa Savunma Kimliği''ni hayata geçirmeye çalışan ve buna sadece birliğe bağlı ülkeleri kabul eden Avrupa, savunma alanında da Rusya ile yakınlaşıyor. Moskova ABD tarzı ortak bir savunma kalkanı oluşturmayı Avrupa''ya teklif etti.
ABD dış politikası Avrupa''nın dışında Rusya ve Çin karşısında da yara aldı. Bu ülkelerde ekonomiyi güçlendirerek serbest piyasa ekonomisinin yerleştirilmeyi hedefleyen ABD, ekonomik liberalleşmenin siyasi liberalleşmeyi de beraberinde getireceğini, böylece bu iki ülkenin ABD''nin değerler sistemine dahil olup çatışmayı değil işbirliğini tercih edeceğini düşünüyordu. Yeltsin dönemi Rusya''sında işe yarıyor gibi görünen bu formül Putin''in gelişiyle bozuldu. Çin ise, ekonomiyi liberalleştirirken, hatta ABD''nin öncülüğündeki Dünya Ticaret Örgütü''ne dahil olmaya çalışırken, siyasi alanda ABD''ye karşı rekabeti seçti. Üstelik iki ülkede de milliyetçilik daha hızlı yayılmaya, güvenlik kaygıları ekonominin önüne geçmeye başladı. Rusya''nın toprak bütünlüğünü korumak için çabalayan ABD, bu ülkenin yeniden birincil güç olarak karşısına dikilmesine engel olamadı ve şimdi oluşmaya başlayan bir Avrupa-Rusya ekseni tehlikesiyle karşı karşıya.
Türkiye tek kelimeyle harcandı
Türkiye gibi ikinci dereceden ülkeler ise, ABD-Avrupa ve ABD-Rusya-Çin ilişkilerinin seyrine göre bir oraya bir buraya savruluyor. Avrupa savunmasına dahil edilmeyen ve edilmesi de düşünülmeyen Türkiye''nin, iflas eden ABD-Rusya ve ABD-Çin politikasının gereği olarak Moskova ve Pekin''le derin ilişkilere girmesi sağlanırken, bölgesindeki İran, Suriye ve Irak gibi ülkelerle muhtemel yakınlaşması ve etkinlik arayışına girmesi derhal önleniyor.
Ankara''nın Rusya ve Çin''e yakınlaşarak göz göre göre Kafkaslar ve Orta Asya''daki stratejik önceliklerini bu ülkelere devretmesi tamamen ABD dış politikasına yamanmanın bir sonucuydu. Şimdi bu politika iflas etti ve Türkiye de kaybetti. İran-Suriye ve Irak''la yakınlaşmasına da izin verilmiyor.
Son dönemde Türkiye''de kopan yaygaralar karşısında devletin bazı kurumlarının tedbirli tavrı ve tedirginliği iyi izlenmeli. Bölgesel yakınlaşma adına atılan her adım bir takım çevrelerce sabote ediliyor ve senaryo üstüne senaryo pazarlanıyor. Türkiye''yi son bir kaç yılda tehlikeli maceralara sokan, uluslararası alanda hırpalayan ve küçülten güçler, ipleri ellerinde tutmanın savaşını veriyor.
