Türkmenistan lideri Saparmurat Niyazov''un ani ölümü, Avrasya''daki jeopolitik kavganın taraftarlarını hazırlıksız yakaladı. Ortadoğu''dan Orta Asya''ya çevirdi. Kuzey Afrika''dan İran''a uzanan 21. yüzyıl dünya savaşının bir başka cephesi olan Karadeniz-Hazar-Orta Asya hattında enerji kaynakları üzerindeki savaşı bir anda şiddetlendi. Hazar kaynakları üzerindeki büyük savaşın tarafları, bu ölüm sonrası hamlelerini yeniden belirlemek zorunda kalacak. Ortadoğu''da ki ABD müdahalesinin geldiği nokta, Afganistan işgali ve Kadife devrimler yoluyla Orta Asya''da devam eden ABD nüfuz mücadelesinde yaşanan gerileme, Türkmenbaşı''nın ölümü sonrası yaşanabileceklerle birlikte ele alındığında, “Büyük Oyun”da yeni bir aşamaya girdiğimiz söylenebilir.
''Buüyük Oyun''un ilk aşaması 11 Eylül, Ahmet Şah Mesud suikasti ve Afganistan işgali; ikinci aşama, Irak işgali ve ardından gelen Lübnan krizi ile İran ve Suriye''ye yönelik süreç şeklinde kendini gösterdi. Üçüncü aşama ise, geçtiğimiz kış yaşanan ve Avrupa''yı korkutan doğalgaz krizi ile başladı. Türkmenbaşı''nın ölümüyle 2006 kışı sendromu, Avrasya''daki savaşın aşamalarından birini daha başlatıyor.
ABD Orta Asya''da çok ciddi bir gerileme içine girdi. Kadife devrimler Ukrayna ve Kırgızistan''da başarısız oldu. Gürcistan kapı kapı dolaşıp yardım istiyor. Afganistan işgali, NATO desteğine rağmen büyük bir hezimete dönüşüyor. Bu kez Asya''nın merkez güçleri, Taliban''ın Kabil''e yürüyüşünü destekliyor. Özbekistan, ABD ile kanlı bıçaklı oldu. ABD, İngiltere, Türkiye, İsrail, Azerbaycan ortak cephesi, bugüne kadar Bakü-Ceyhan''dan başka hiçbir projeyi hayata geçiremedi.
Ocak 2006''da Rusya, ABD''nin Kadife Devrim''le iktidarı denetim altına aldığı Ukrayna''nın doğalgazını kestiği zaman Batı, Rusya''yı gazı silah olarak kullanmakla suçladı. Nisan 2006''da Çin Devlet Başkanı Hu Jintao Beyaz Saray''ı ziyaret etti. ABD Çin liderini aşağılarcasına basın toplantısına Çin muhalefet temsilcilerini de kattı. Jintao Washington''dan S. Arabistan''a geçti ve petrol ve ileri teknoloji ürünü silah anlaşmaları yaparak ABD''ye cevap verdi. ABD Başkan Yardımcısı Cheney, 4 Nisan 2006''da Putin''i açıkça enerjiyi silah olarak kullanmakla suçladı ve gerilimi “soğuk savaş”a döndürdü. Rusya''nın dev enerji şirketi Gazprom, Almanya Eski Başbakanı Gerhard Schröder''i Kuzey Avrupa Gaz Hattı''nın danışmanlığına getirdi. Rusya ile Almanya, bu hattı, ABD''nin yeni müttefiki Polonya''yı by-pass ederek Baltık Denizi''nin altından geçirme kararı aldı.
Avrupa, 2006 kışı yaşadığı enerji krizi yüzünden Rusya ve Orta Asya kaynaklarına ne kadar bağımlı olduğunu fark etti. Avrupa''ya yönelik Rus doğalgazı''nın yüzde sekseni Ukrayna üzerinden gidiyor. Türkmenbaşı, Avrupa için doğalgaz sıkıntısının zirveye çıktığı bir dönemde öldü. Gürcistan Devlet Başkanı Mihail Saakaşvili''nin Ankara''ya gelip gaz ihtiyacını Türkiye''den karşılama çabası da bu korkudan kaynaklanıyor.
Rusya, Çin ve İran Hazar enerji savaşının belki de en kazançlı ülkeleri. ABD/İngiltere''nin Bakü-Ceyhan projesine karşı bu ülkeler hem kendi aralarında hem de dünya piyasalarına yönelik dev ilerlemeler kaydetti. Sadece İran''la-Çin arasındaki enerji anlaşmalarının toplamı yüz milyar dolar. İran-Hindistan arasındaki anlaşmalar milyarlarca doları buluyor. Çin, hem Orta Asya hem de İran''la yaptığı anlaşmalarla dev enerji ihtiyacının önemli bir kısmını güvenceye aldı. Bu ülkelerin Kazakistan, Türkmenistan ile yaptığı enerji anlaşmaları, Afganistan, Pakistan üzerinden boru hattı projeleri, Kazakistan''dan Çin''e uzanan boru hattı projeleri, ABD''nin Irak işgalinin çıkardığı büyük gürültü sırasında göze batmadı.
ABD''nin Afganistan işgalinin en önemli sebebinin Türkmen Doğal gaz boru hattı projesi olduğunu hatırlayalım. Çünkü Afganistan, enerji jeopolitiğinde kilit ülkelerden biri. Ama başarısız oldu. El Kaide ve terör kisvesi altında yürütülen hegemonya savaşlarının gerçek boyutu ortaya çıktı. ABD şimdi Afganistan ve Irak''ta çok zor durumda. Enerji alanındaki Alman-Rus arasındaki ortaklığı AB-Rusya ortaklığına dönüşürse ABD Kafkaslar ve Orta Asya''da hırçınlaşacak. Afganistan''ın yeniden patlamasının nedeni bu. Güney ve Kuzey Kafkaslar''ın karışması an meselesi.
Türkmenbaşı Avrasya''daki oyunun önemli aktörlerindendi. Bakalım, 330 bin kişi istihdam eden dev Gazprom imparatorluğu, trilyon dolarlık paylaşım kavgası, El Kaide/terör kavramı ile jeopolitik hesaplaşma arasındaki ilişki Türkmenbaşı''nın sahneden çekilmesi sonrası nasıl şekillenecek? Kadife devrimler, iktidar mücadeleleri, El Kaide saldırıları yeniden mi başlayacak? Bunları da yarın tartışalım.
