2015 yılında Netanyahu Obama’nın İran’la anlaşmasını dinamitlemek için Washington’a gelip Kongre’de bir konuşma yapmıştı. Obama İran’la nükleer anlaşma yapmak üzere olduğu için Kongre’nin yeni yaptırım uygulamasını erteletmek için çalışıyordu. Netanyahu ise Temsilciler Meclisi’ndeki Cumhuriyetçilerin davetini kabul edip ziyareti Obama’nın Beyaz Saray’ıyla koordine etmemişti. Kongre’nin iki kanadının da hazır bulunduğu oturumda konuşan Netanyahu’nun konuşması defalarca ayakta alkışlanmıştı. Obama’nın İran’la nükleer görüşmelerini Kongre’deki Cumhuriyetçiler ve bazı Demokratların İran’a yaptırım uygulamasını sağlayarak sona erdirmek için çalışan Netanyahu başarısız olmuştu. Netanyahu’nun Kongre konuşmasında hemen arkasında oturan o dönemin Başkan Yardımcısı Biden, bugünlerde benzer bir Netanyahu problemiyle karşı karşıya kalmış görünüyor.
Biden’ın muhtemel Refah operasyonuyla ilgili ‘kırmızı çizgi’ açıklamasından çok geçmeden, Kongre’de İsrail’e en yakın politikacı sayılan Chuck Schumer’ın yaptığı konuşma Demokratların Netanyahu’yla karşı karşıya gelmesine neden oldu. Schumer konuşmasında İsrail’in iyiliği için liderlik değişikliğine ihtiyacı olduğunu söyledi. ‘İliklerimize kadar İsrail’i seviyoruz’ diyen Schumer, ‘Filistinli siviller Hamas’ın günahları yüzünden acı çekmeyi hak etmiyor’ şeklinde konuşmuştu. Schumer, Hamas, İsrailli radikal sağcılar, Netanyahu ve Abbas’ın iki devletli çözüm önündeki engeller olduğunu söyleyerek İsrail’de yeni bir seçim çağrısında bulundu. Bu konuşmasını İsrail’i en çok seven ve destek veren bir siyasetçi olarak yaptığını söyleyen Schumer, gençlerin Netanyahu yüzünden İsrail’den nefret etmelerini istemediğini söyledi.
Schumer’ın konuşmasının ardından Cumhuriyetçi senatör Mitch McConnell, Demokrat lideri dost bir demokrasinin iç işlerine karışmakla suçladı. Obama döneminde Cumhuriyetçilerle ittifak yapan Netanyahu, bu hafta çarşamba günü Cumhuriyetçi senatörlerin haftalık öğle yemeğine çevirim içi olarak katıldı. Gazze operasyonunu Hamas’ı yok ederek bitirmeye kararlı olduğunu ve sadece finansal desteğe ihtiyacı olduğunu söyleyen Netanyahu’ya Cumhuriyetçiler destek sözü verdi. Schumer’in sözlerini kabul edilemez olarak nitelediği de basına yansıyan Netanyahu’nun ayrıca Demokratların öğle yemeğine de katılmak istediği ancak Schumer’ın izin vermediği belirtiliyor. 7 Ekim saldırılarının hemen sonrasında her iki partinin desteğini arkasına alan Netanyahu, yaklaşık altı aylık bir süre içinde bu desteği çatırdatmayı başarmış görünüyor.
Siyasi kariyeri boyunca İsrail’in en güçlü destekçilerinden biri olmakla övünen Schumer ve kendini Siyonist ilan eden Biden’la arası bu kadar açılan Netanyahu’ya Cumhuriyetçi desteğinin daha da artması şaşırtıcı olmayacak. Seçim senesinde kritik eyaletlerde gençlerin, siyahilerin ve Müslümanların Filistin meselesindeki protestolarının baskısını hisseden Biden’ın Schumer’ın konuşmasını ‘iyi konuşma’ olarak nitelemesi Netanyahu’ya karşı açıktan tavır aldığını gösteriyor. Netanyahu’yla Demokratlar arasındaki bu çatışmadan faydalanmak isteyen Cumhuriyetçilerin başkan adayı Trump ise Demokratlara oy veren Yahudilerin ‘kendi dinlerinden ve İsrail’le ilgili her şeyden nefret ettiğini’ söyledi. Temsilciler Meclisi Sözcüsü Mike Johnson ise Netanyahu’yu Kongre’ye davet etmeyi düşündüğünü söyleyerek 2015’in bir tekrarı niyetinde olduğunu gösterdi.
Bütün bu gelişmeler siyasi kaderini Gazze’de yürüttüğü savaşa bağlayan Netanyahu’nun seçim yılında Cumhuriyetçilere oynaması sonucunu getireceğini gösteriyor. Elbette Biden’ın İsrail’e desteği devam edecektir ancak silah sevkiyatı insan hakları filtresine tabi olabilir. Birleşmiş Milletler’de de yeni bir ateşkes tasarısı gelirse, Biden İsrail’i korumamayı tercih edebilir. Ancak bunlar İsrail’e sınırsız destek politikasının köklü değişiminden ziyade olsa olsa ‘sınırlı desteğe’ dönüşmesi anlamına gelecektir. Bununla birlikte İsrail meselesine giderek daha partizan bir perspektiften bakılması ve Netanyahu’nun Cumhuriyetçilerle yakınlaşması İsrail’e desteğin gücünü zayıflatacaktır. İsrail’in Gazze’deki katliamlarının gençler başta olmak üzere birçok kesimi yabancılaştırdığı hatırlandığında, İsrail’in Schumer’in konuşmasında söylediği gibi ‘parya’ haline gelme yolunda ilerlemesi hızlanacaktır.
Bill Clinton’dan beri bütün Amerikan başkanlarının Netanyahu’yla sorun yaşaması ve İsrail aşırı sağından hazzetmemelerine rağmen Amerika’nın İsrail’e destek politikası değişmedi. Bunun elbette iç siyasi nedenleri yanında Amerika’nın bölgesel stratejisinin de payı büyük. Amerikan siyasetinin iki devletli çözüm için gerekli baskıyı İsrail üzerinde kurmayı reddetmesi, Netanyahu gibi sağcı liderlerin Amerikan başkanına açıktan tavır alabildiği bir denklemin oluşmasında en önemli etken oldu. Biden yönetiminin tek çözümün iki devletli çözüm olduğu söyleminin sadece retorik düzeyinde kalması kuvvetle muhtemel. Gerçek, adil ve nihai bir barış süreci başlatıp İsrail üzerinde tam bir baskı kurmadan sonuç alınması mümkün değil. Bunu yapmaya ne Demokratlar ne de Cumhuriyetçiler niyetli olmadığı için kalıcı bir barış sağlanma ihtimali uzak görünüyor. Bu durumda Schumer gibi dostları bile İsrail’in meşruiyetini yitirme tehlikesinden bahsetmek zorunda kalıyor.
