İzmir İktisat Kongresi, 17 Şubat 1923 tarihinde emperyalizme karşı elde edilen zaferin ekonomik kısmını tamamlamak üzere hangi politikaların uygulanması gerektiğini tespit etmek üzere toplanmıştı. Kongre’nin, Cumhuriyet ilan edilmeden toplanmış olması da ekonomi meselesinin ne denli önemli olduğunu bir göstergesidir. Bu maksatla kongrenin açış konuşmasında Gazi Mustafa Kemal Atatürk şöyle diyordu; “Siyasi, askeri zaferler ne kadar büyük olurlarsa olsunlar ekonomik zaferlerle taçlandırılmamışlarsa, meydana gelen zaferler devamlı olamaz.”

MİSAK-İ İKTİSADİ

Kurtuluş Savaşı’nın ardından Türkiye’nin ekonomi politikasının ne olması gerektiğine ilişkin bir yol haritası tespit etmek gerekiyordu. Ancak uzun süren savaşlarla elindeki insan kaynağı da dahil olmak üzere kaynaklarının çoğunu kaybeden, işgal güçlerinin harap ettiği şehirleri yeniden imar etmek zorunda kalan, yeniden üretime başlamak için yeni fabrikalar kurmak zorunda olan ve zaten yetersiz olan hatta çok zarar görmüş ulaşım altyapısını yenilemek isteyen bir ülkenin tüm bunları eşzamanlı olarak nasıl yapacağı çok merak ediliyordu. İşte İzmir İktisat Kongresi’nde bu soruya cevap bulmak için çiftçi, tüccar, sanayici ve işçi zümrelerinden seçilen 1135 üyenin katılımı ile alınan kararlar oybirliği ile “Misak-i İktisadi” başlığı ile yayımlanmıştır.

İLK KONGREDE ALINAN KARARLAR

İzmir İktisat Kongresi’nde alınan kararların uygulanmaya başlanması ile Türkiye’nin ekonomide hızlı bir atılım sürecini başlattığını görüyoruz. Elbette bu başarının ardında alınan kararların isabetli olmasının çok büyük önemi var. Alınan kararlar arasında; büyük sanayi tesislerinin kurulması, sanayiyi teşvik etmek üzere milli bankaların kurulması, özel sektörün kuramadığı fabrikaların devlet eliyle tesis edilmesi, dış rekabete dayanabilmek için bütüncül bir sanayi politikasının belirlenmesi ve yabancıların kurdukları tekellerin engellenmesi gibi önemli başlıklar vardı.

BANKA-HAN YENİDEN İNŞA EDİLİYOR

Cumhuriyetin 100. yılında İzmir İktisat Kongresi Hazine ve Maliye Bakanlığı öncülüğünde yeniden toplanacak. Bu konu ile ilgili dün İzmir’de Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati’nin düzenlediği bir basın toplantısı ile yeni yapılacak kongrenin detaylarını dinleme imkânı bulduk. Nebati’nin İzmir İktisat Kongresi’nin ruhunu yansıtan ve yeni dönemdeki ekonomi politikalarına kaynaklık eden atıflara yer verdiği kapsamlı konuşmasında önemli bir başlık daha vardı. Bakan Nebati İzmir İktisat Kongresi’nin toplandığı ve 1979 yılında belediye tarafından yıkılan Banka-Han binasının aslına uygun bir şekilde yeniden inşa edildiğini açıkladı. İzmir Valisi Yavuz Selim Köşger’in koordinasyonunda devam eden inşaatın Kongre’nin 100. yılına yetişeceğini öğrendik. Bu adımın İzmir İktisat Kongresi’nin sadece ruhuna değil aynı zamanda tarihine de sahip çıkmak anlamına geldiği için çok kıymetli bir yaklaşım olduğunu değerlendiriyorum.

MİLLİ EKONOMİ YAKLAŞIMI

Basın toplantısında katılımcıların sorularını cevaplayan Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati yeni dönemde uygulanacak ekonomi politikalarının tıpkı bugüne kadar olduğu gibi İzmir İktisat Kongresi’nde alınan karar ışığında şekillendirilmeye devam edileceğini ifade etti. Nebati, gelişmekte olan ekonomilere dayatılan ve ağırlıklı olarak sıcak paraya bağımlı modellerin yerine Türkiye’nin katma değeri yüksek ürünlerin üretildiği bir üretim merkezi üssü olması için her türlü desteğin verilmeye devam edileceğini de söyledi. Bu yaklaşımla bir kez daha hatırlatmakta fayda var; tüm dünyada ekonomik dönüşümün yaşandığı ve rekabetin giderek arttığı bir dönemde dışa bağımlılığı azaltacak adımların gelecek nesiller için çok önemli olduğunu unutmamak gerekiyor.