Bir süreden bu yana devam eden İsrail Hamas savaşının ikincil etkileri de yavaş yavaş gün yüzüne çıkmaya başladı. Bu etkilerden en önemlilerinden bir tanesi İran destekli Husilerin füze ve İHA’larla Kızıldeniz’den geçen ticaret gemileri ve petrol tankerlerini hedef alması.
Son birkaç aydır küresel deniz taşımacılığının en önemli konularından birisi haline gelen Husi saldırıları neticesinde deniz taşımacılığı yapan büyük denizcilik şirketleri rotalarını Kızıldeniz ve Süveyş Kanalı’ndan Cebeli Tarık Boğazı’na çevirdi. Her ne kadar ara kararla birkaç kez yeniden Kızıldeniz’i deneseler de Husilerin saldırılarını kalıcı olarak engellemek mümkün olmadığı için bu konu için de henüz kalıcı bir çözüm ortaya konulamadı.
2019 yılı verilerinden yola çıkılarak yapılan hesaplamalara göre küresel deniz taşımacılığının %22,6’sı Babülmendep Boğazı ve Süveyş Kanalı üzerinden gerçekleştiriliyor. Bu oran kabaca küresel deniz ticaretinin dört biri demek ve takdir edersiniz ki bu oldukça yüksek bir oran.
Bu deniz taşımacılığın da kayda değer bir kısmını petrol ticareti oluşturuyor. Rotadaki aksamalar veya rotanın değişmesi petrol fiyatlarını da yakından ilgilendiriyor. Son dönemde petrol fiyatlarındaki dalgalı seyirde petrol tankerlerinin rotasını değiştirmek zorunda kalması da önemli bir etken.
Gemilerin rotasını değiştirmek zorunda kalması önemli maliyet risklerini de beraberinde getiriyor. Son gelişmeler neticesinde Asya, Avrupa ve ABD arasında konteyner fiyatları artmaya devam ediyor. Kargo ve ödeme platformu Freightos verilerine göre Asya’dan Avrupa’ya konteyner spot fiyatı %173 artmış. Benzeri şekilde Asya’dan Akdeniz’e yük taşıma fiyatı da 2 kattan fazla artmış göstermiş.
Portwatch verileri son 10 günde Süveyş’ten geçişlerin %30’a yakın azaldığına işaret ediyor. Özetle Husilerin saldırıları engellenemezse önümüzdeki dönemde küresel ekonomi için maliyet kaleminde önemli artışlarla karşı karşıya kalacağız. Küresel ekonominin maliyet enflasyonu ile mücadelesini sekteye uğratan bu sürecin etkileri de uzun süre hissedilecek.
Konu önemli olduğu için Batı ülkeleri de devrede. Örneğin ABD Savunma Bakanı Lloyd Austin saldırıların ticareti tehdit ettiğini, denizcileri tehlikeye attığını ve uluslararası hukuku ihlal ettiğini söyledi. ABD bölgede güvenliği sağlamak için donanma gemilerini bölgeye yönlendirdi. İlave olarak İngiltere Dışişleri Bakanı David Cameron geçtiğimiz Pazar günü yaptığı açıklamada İran Dışişleri Bakanı Hossein Amirabdollahian ile yaptığı telefon görüşmesinde İran’ın Kızıldeniz’deki Husi saldırılarını durdurmaya yardımcı olması gerektiğini söylediğini belirtti. Cameron, saldırıların masum hayatları ve küresel ekonomiyi tehdit ettiğini söylüyor.
Söz masum hayatlardan açılmışken ben de bir not düşeyim. İsrail halen Gazze’de masumları katletmeye devam ediyor. Elbette Husilerin saldırılarını meşru görmek mümkün değil ama keşke Batı ülkeleri gemilerdeki masumlar ve küresel ticaret konusundaki hassasiyetlerini Gazze’deki masumlar için de gösterse.
