İnternetin yaygınlaşması ve özellikle sosyal medya platformlarının giderek daha fazla kullanılır hale gelmesi hemen hemen herkesin her türlü bilgiye erişimini kolaylaştırdı. Elbette konuya bilgiye kolay ve hızlı erişim açısından bakarsak bu oldukça faydalı görünüyor. Ancak söz konusu finansal piyasalar olduğunda yoğun bilgi akışı beraberinde bazı sorunları da getirebiliyor. Üstelik bilgi akışındaki bilgilerin tamamı doğru olsa bile.
Elbette “fazla bilgi göz çıkarmaz” diyebilirsiniz. Ancak finansal piyasalardaki yoğun bilgi akışının yatırımcı kararlarına etkisi bazı durumlarda olumsuz sonuçlar doğurabiliyor. Dahası sosyal medya ve diğer haber akış platformlarındaki her bilginin tam doğru olamayacağını ve hatta maksatlı bir şekilde yanlış bilgilerin de dolaşıma sokulmuş olabileceğini göz ardı etmemek gerekiyor. Tabii ki saniyelerin bile önemli olduğu finansal piyasalarda hangi bilginin doğru hangisinin yanlış veya hangi bilginin eksik hangisinin tam olduğunu kontrol edecek yeterli zaman da yok. Bu durum beraberinde pek çok riski getirmekle birlikte hem piyasaları manipüle etmek hem de belki de piyasalara zarar vermek için kullanılabilir.
Konu aynı zamanda ekonomi güvenliği de ilgilendirdiği için bizim gibi gelişmekte olan ekonomilerin kaynaklarını doğru yönetmesi ve koruması açısından da büyük önem arz ediyor. Bu bağlamda konuyla alakalı dikkatimi çeken bir akademik çalışmanın bulgularını sizlerle de paylaşmak istiyorum.
ABD Merkez Bankası Fed’in internet sayfasında ekonomik araştırmaların yayınlandığı bir bölüm var. Burada yayınlanan bir makalenin başlığı şu şekilde: “Aşırı bilgi yüklemesinin finansal piyasalar üzerindeki etkisi: Ne kadarı çok fazla?”. Çalışmanın en önemli bulgularından bir tanesine göre; aşırı bilgi yüklemesi tahmin riskini artırıyor ve yatırımcıların sınırlı olan dikkat kısıtı ile aldıkları kararların doğruluğunu olumsuz etkiliyor.
Bir diğer bulguya göre aşırı bilgi yüklemesinin piyasa getirileri üzerindeki etkileri ekonomik olarak anlamlı ve uzun süreli olarak gerçekleşiyor. Dahası söz konusu çalışma medyanın hisse senedi piyasası üzerindeki etkisinin belirgin bir şekilde güçlü olduğunu gösteriyor. Yani medyadaki haberlerin tamamı doğru olsa bile aşırı bilgi yüklemesi kararları olumsuz etkileyip yatırımcı için olumsuz sonuçlar doğurabiliyor. Peki ya haberler eksik veya yanlışsa?
Çalışmada yukarıdaki sorumun cevabı yok. Ancak bu sorunun cevabını bulmak bizim gibi görece olarak sığ finansal piyasalara sahip gelişmekte olan ekonomiler için oldukça önemli. Çünkü yatırımcıların hali hazırdaki düşük tasarruflarını riske atacak bir ortamın oluşması ekonomi güvenliği için de oldukça riskli bir durum.
Tamamı doğru olsa bile aşırı bilgi yüklemesinin finansal piyasalarda alınan kararları olumsuz etkileyebildiği bir ortamda yanlış, eksik veya maksatlı bir şekilde kurgulanarak servis edilen bilgilerin ekonomiye etkisinin ciddi derece olumsuz olacağı aşikâr. Hatta ekonomide oluşacak olumsuz bir tablo üzerinden siyasi sonuç elde etmeye yönelik olası adımların oluşturacağı riski sadece ekonomi güvenliği açısından değil ulusal güvenlik açısından da ele almak mümkün.
Türkiye’nin devam eden seçim sürecinde ekonomi ile ilgili bazı asılsız haberlerin etkilerini bu çerçevede değerlendirmek mümkün. Hatta ekonomiye etki eden ekonomi dışı faktörlere ilişkin haberlere de bu gözle bakmak gerekebilir. Seçim sonrası sermaye kontrollerinin yapılacağı veya iç savaş çıkacağına ilişkin servis edilen haberleri bu kapsamda değerlendirebiliriz.
