Değişik etnik kökenlerden gelen Anadolu insanı, Cumhuriyet döneminde milletten gelen bir istekten daha çok, devletten gelen bir baskıyla, büyük bir değişim yaşadı. Türkiye''de büyük sarsıntılara yol açan değişim, evrimle değil, derimle gerçekleştirildi. Bu yüzden, Anadolu insanının ekonomik ve kültürel dünyasındaki yıkımları, çok büyük ve çok acılı oldu. Türkiye, silahla yapılan değişimlerden çok zarar gördü.

***

Türkiye değişmeden değişmesini başaramadı. Bütün kesimleriyle Anadolu, öylesine değiştirildi ki, hiçbir şey aynı kalmadı. Silahla yapılan devrimler, Anadolu insanının değişmeyen değerlerini de değiştirdi. Oysa değişimler, değişmeyen değerleri korumak için yapılır. Değişim sürekli ve kesintisizdir. Dünyada bir ülke, ne kadar değişirse, o kadar aynı kalır. Ancak değişimler, güçle değil, oyla yapılmalıdır.

***

Tarihin her döneminde, değişimlerin değişmeyen evrensel yasaları vardır. Her değişim sürecinin, değişen değerleriyle, değişmeyen değerleri, gündüz ile gece gibi birbirinden ayrılmaz. Hiçbir gündüz yoktur ki, onda bir gece, hiçbir gece yoktur ki, onda bir gündüz olmasın. Benzer şekilde, hiçbir değişen yoktur ki, onda bir değişmeyen, hiçbir değişmeyen yoktur ki, onda bir değişen olmasın. Değişen ile değişmeyen değerler birbirlerini tamamlayan bir bütündürler.

***

Türkiye''nin ana sorunu, ya değişmemek ya değişmek değil, hem değişmek, hem değişmemektir. Bunun için de, Türkiye Mevlana''nın verdiği örneklere benzemeye çalışmalıdır. Bütün bir Anadolu, aynı bir kitap gibi, hem konuşan hem susan, bir atlı gibi, hem duran, hem koşan, meyvadaki bir şeker gibi, hem açık hem gizli ve uykudaki bir insan gibi, hem gören hem görmeyen, olmasını başarmalıdır. O zaman, Türkiye, Batılılar gibi üretir, Doğulular gibi tüketir. Başka bir deyişle, Anadolu insanı, Sinan gibi inşa eder, Yunus gibi yaşar.

***

Dünyada değişim rüzgarları süreklidir. Zamanı gelmemiş bir değişim kimse hızlandıramadığı gibi, zamanı gelmiş bir değişimi de, kimse durduramaz. Değişimi devrimle gerçekleştirenler, büyük bedel öderler. Değişim evrimle gerçekleştirenler ise, en büyük yararı sağlarlar. Çünkü, devrimler savaşla, evrimler barışla, ülkeleri dönüşütürürler. Devrimler çatışmaya, evrimler yarışmaya dayanırlar. Ve yarışamının olmadığı ülkede, gelişme olmaz.

***

Hem değişmesini, hem değişmemesini başaramayan ülkeler, uzun ömürlü olamazlar. Türkiye değişmeden değişmesin ibaşaramadığı için, kendilere benzemeye çalıştığı ülkelerin çok gerilerinde kaldı. Türkiye''de, nelerin değişmesi, nelerin değişmemesi gerektiği, yeterince araştırılmadığından, Anadolu insanı çok büyük faturalar ödedi. Ayrıca, Türkiye üretmede değil, tüketmede Batılılara benzedi.

***

Türkiye medeniyetlerin savaştığı kare dünyada, değişmeyen amaçlarını koruyarak, değişen küresel araçlardan yararlanmasını öğrenmelidir.

***

Dünya değişmeyen değerlere dayanılarak değiştirilir.

***

Köklü değişim devrimle değil, evrimle gerçekleştirilir.

***

Devrim kan alır, evrim kan verir.

***

Devrim çatışma, evrim yarışma ister.