Güney sınırımızın ‘tamamı’, burada ABD ve Rusya ile komşuluk, onların diğer komşularımızla ilişkileri, özellikle Irak, Akdeniz-Libya, eh, sıra sıra terör örgütleri ve depremleri hatta uzaktan MGK bildirisine girmeyi başaran Somali’yi saymıyoruz bile...
Bunlar arasında öncelik, sıra olamaz. Hepsiyle aynı anda ve aynı güçle ilgilenmemiz gerekiyor. Ancak bir tanesi, İdlib, Türkiye-Rusya arasında kötü giden bir şeylerin işareti olmaktan fazlasını vaat etmeye başladı!..
Devlet Başkanları, Dışişleri, Savunma, Genelkurmay ve İstihbarat başkanları arasında yapılan sayısız temasa, açık konuşmalara, ileri giderek ikazlara rağmen, en büyük kartlardan Montrö ve Gürcistan’ın ucu bile gösterilmişken, Rusya Suriye’de bize fazla yaklaşıyor!
Sonunda Cumhurbaşkanı, “Şu an itibariyle maalesef Rusya, Astana’ya da Soçi’ye de sadık değil” cümlesini kurunca, meşhur “fiş” metaforu yeniden gündeme alındı. Hâlâ takılı mı yoksa yarım-yamalak duruyor mu tartışmaları başladı. Fişin Amerikan malı olduğu gerçeği çoktan unutuldu.
İdlib açmazı hâlâ Türkiye-Rusya ilişkileri ile çözülebilir. Ama daha geniş zeminde anlaşılmadan bu yapılamaz...
***
Açılış cümlesini şöyle kurarsak, bakalım yol bizi nereye çıkarır; Şam güçlerinin-Rusya ve İran milislerinin desteğiyle-İdlib’e yürümesi, en büyük ilçesi Marat el-Numan’ı ele geçirmesi, Kasım Süleymani’nin öldürülmesinden sonra bölgede ortaya çıkan yeni gerçeklerin sonuçlarından biridir!
Nasıl?..
Amerika Birleşik Devletleri, Süleymani sonrası dönemde Rusya’nın bölgedeki kararlılığını ve Suriye’deki yerini tutma yeteneğini, yeni yerlere yürüme potansiyelini, petrol alanları ile ilişkilerini test etmeye başladı.
Amerikan ve Rus askerlerinin sık sık birbirlerinin yolunu kesmesi, yüz yüze gelmeleri bunun sembolik göstergelerinden.
***
Cumhurbaşkanı’nın Astana, Soçi sözleri, ABD’nin yeniden Suriye’ye dönüşü, bunun İran’a yönelik planının doğal cephesi olduğu, fazladan İsrail’in bu uzantıyı beslediği, üstüne, bu bütünlüğe ek “Yüzyılın Planı” olarak sunulan rezilliğin hepsinin zaman ayarına kurulması da apaçık ortada.
Nihayet, Rus Dışişleri Bakanlığı’nın açıklaması da şu; Rusya, Astana süreci kapsamında Suriye’de çözüm konusunda üstlendiği yükümlülüklere bağlıdır”. (30/01) Ve Kremlin: “(Astana, Soçi’ye sadık olmadığımız) bunu kabul etmiyoruz. Rusya yükümlülüklerini tümüyle yerine getiriyor”. (31/01)
Şimdi soruyu tekrarlayalım mı? “Rusya, Suriye’de kimi vuruyor?”
***
Türkiye’nin kendisini karar vermek zorunda hissetmesi normal. Ama hangi seçenekler arasında?
Sahada askeri güçler karşı karşıya gelmeye başladığında artık Ankara, ABD ile Rusya’dan hangisinin kendi beklentilerine/haklılığına yakın olduğunu ölçmek zorunda kalıyor.
***
28 Ocak’ta gerçekleşen Trump-Erdoğan görüşmesi, burada İdlib’in Amerika tarafından ele alınış biçimi önemlidir. ABD, Avrupa Kuvvetler Komutanı Wolters’in Türkiye ziyareti önemlidir. 30 Ocak’ta Türk ve Rus Genelkurmay başkanlarının görüşmesi önemlidir. 13 Ocak’ta Moskova’da MİT Başkanı Sayın Fidan ile Suriye istihbarat başkanının görüşmesi önemlidir! İsrail’den Fidan’a yükselen saldırılar, RAND’in raporunun zamanlaması önemlidir. Bu kadar “önemli halka”dan nasıl bir zincir yapacağız? Mesele budur...
Dolayısıyla İdlib, paradigma değişikliğinin ön adımıdır. Bu yüzden, Türkiye’de vasatın ta kendisi olan televizyon ve gazete yorumcularının kestirmeciliğine sapmayınız.
Kararı Türkiye verecek. Onlar da söylediklerini, yazdıklarını hiç söylenmemiş gibi yalayıp, panik halinde Ankara’ya uydurmaya çalışacaklar.
