Geçtiğimiz hafta içinde gerçekleşen ABD Dışişleri Bakanı John Kerry ile Suudi Arabistan Kralı Abdullah"ın buluşmasından küresel medyaya yansıyan görüntüler içinde en can alıcı olan-belki "can verici" demek lazım-Kral"ın bir önceki buluşmaya kıyasla daha rahat nefes alıp-vermesiydi!..

ABD"nin Suriye politikasında bir "değişiklik hissettiren" ve Riyad desteği arayan tutumu, hanedana oksijen maskesiz bir "rahat nefes aldırmış" bulunuyor...

Şam konusunu Washington"un yeniden düşünmesini sağlayan elbette Irak"taki gelişmeler. Bu yüzden söylenebilir ki; ABD ile Suudi Arabistan, Suriye"de rejim değişikliği ile ilgili daha "heyecanlı" bir işbirliği içinde. Kaldı ki, ABD"nin Suriye"deki "ılımlı muhaliflere" yardım kararı alması, bu grupların Irak"ta da kullanılacağı anlamına gelir!

Burada CIA aklı olduğu paçalardan akan bir "PSYOP"tan bahsetmek gerekir. Amerikan tarzı bu "psikolojik operasyon", Kral Abdullah"ın annesinin ve zevcelerinin bir kısmıyla, "Suriye Muhalif ve Devrimci Güçler Ulusal Koalisyonu" Başkanı, Riyad"ın himayesindeki Ahmet el-Carba"nın; Suriye, Suudi Arabistan ve Irak"a yayılan Şemr kabilesinden geldiği söylentisini yaymakta! ("John Kerry Meets With Saudi King Abdullah, Syrian Opposition Leader Jarba", 27/06, WSJ. Mesele bu eski bilginin doğruluğu/yanlışlığı değil. ABD"nin kısa vadeli gelecekte bölgede atacağı adımların ipuçlarını vermesi.)

Riyad ve Washington"la aynı heyecanı paylaşmayan ülkeler de var; örneğin İran için durum, Irak ve Suriye"deki nüfuzunun budanması anlamına gelir. Bu yüzden Tahran"ın son girişimlere sessiz kalması beklenemez.

Aynı duruş Moskova için de geçerli. Rusya"nın, ABD ve bölgedeki müttefiklerinin özellikle Suriye konusunda ne yapmak istediklerini görmemiş, fark etmemiş olması zor.

Zaten, Kerry-Kral buluşmasının yaşandığı anlarda Rusya Dışişleri Bakan Yardımcısı Sergey Riabkov"un Şam"ı ziyaret etmesi ve basın toplantısı düzenlemesinin anlamı bu! Söylediği de şu; "Rusya, Suriye konusunda pasif kalacak değil!" ("Russia "will not sit idly by" as jihadists press Iraq assault", 28/06, GulfNews.)

Kremlin"in "aktif" mesajının Türkçesi şudur; "Washington Irak"taki durumdan vazife ve uygun zamanlama çıkararak Suriye"yi baştan ele alma, belki geçmişteki yanlışlarını düzeltme, hazır Irak"la ilgilenirken Şam"a da el atma planı kuruyor olabilir, Rusya buna pabuç bırakmaz."

Rusya"nın ABD"den şüphesi şu: "Suriye"deki kimyasal silahların tasfiyesi bitti, bitecek. Yani ABD en kötü senaryoyu-hem de Rusya"ya-ortadan kaldırttı, şimdi de Şam rejiminin değiştirilmesi planını uygulamaya koyuyor." Şimdi, IŞİD"le birlikte bu şüphe gerçekleştirilebilir kıvama gelmiş gibi... (1. Bu yeni bir şüphe değil; kimyasal silahların akıbetine ilişkin müzakereler yapılırken de gündeme gelmişti. ABD, Esad"ı vurmaya çok yaklaştığını Ruslar"a hissettirmiş, Kremlin"e "kimyasal silahlar"ı hallederiz, siz vurmayın" cümlesini kurdurtmuştu. 2. Bu zamanlamada dikkat çekmesi gereken bir gelişme de, bir Türk firkateyninin, TCG Salih Reis (F-246)"nın -nedense şimdi-kimyasal silahların imhasına nezaret edecek olması.)

Kremlin"in elini bağlayan Ukrayna. Rusya, Amerika"nın bilerek Avrupa"yla arasını bozmaya çalıştığını düşünüyor. Ukrayna ve enerji özelinden gelerek, Batı ile Rusya arasındaki çatışma alanının genişlemesi, Suriye ve Irak"taki Amerikan elinin rahatlaması demek! Moskova"nın Ukrayna"daki "esneme" hareketleri bu yüzden.

Tahran"ın Suriye"deki pozisyonu da Rusya"dan çok farklı değil. İran Genelkurmay Başkan Yardımcısı General Mesud Cezayiri"nin sözleri; "Bugün Suriye"yle ilgili aldığımız haberlere göre bu ülkede vuku bulmakta olan hadiseler, ABD"nin bölgede geniş ve daimi bulunmaya çalışmasıdır." ("ABD"nin tehditleri siyasi blöftür", 30/06, Fars Haber Ajansı.)

İran"ın kelepçesi ise ABD/Batı ile devam eden nükleer görüşmeler ve vaat ettiği refah kalemleri! Yani ABD, Irak-Suriye konusuyla nükleer müzakereler arasında bir ilişki kuruyor, Tahran"a da gösteriyor! General Cezayiri"nin, görüşmelerin başarısız kalması halinde ABD"nin İran"a operasyon düzenleyebileceği iddialarını değerlendirmesini de böyle anlamalıyız; "Biz askerler, her şeyi ciddiye almaya alışığız!" (ABD"nin İran"a abanmasının yarattığı gerelim ülke içindeki politik odakları da elektriklendiriyor, ayrı konu.)

Tabii bu "strateji büken" koz sürmelerin bir amacı, bölgedeki gelişmeler için ABD ile İran arasında bir işbirliği üretmenin yolunu açmak. Tahran, ABD-Suudi Arabistan temasının verdiği mesajı bu açıdan da okumuş olmalı.

İran-ABD-Arabistan üçgeni konusunda bir öngörü şudur; Amerika nükleer meselede İran"la nişan atabilir! Üstelik kısa vadede. Ankara bunun üzerine düşünmeli.