İran Cumhurbaşkanı, dört deniz ve iki okyanuslu haritayı bizim "malum ve merkez medya" ile dış politika yazarlarının eline "beyaz baston" olarak vermeseydi, hepsi ajans metinlerinin "ikili anlaşmalar"ını yorumlamaktan tık-nefes kalacaklardı. Hoş, şimdi de büyük resmin parçasına, "bu da ne" diye bakıp duruyorlar... "İran ve Türkiye yan yana olduğunda, İran Körfezi"ni ve Umman Denizi"ni Karadeniz ve Akdeniz"e rahatlıkla bağlayabileceğimiz anlamına geliyor. Bir başka deyişle Hint Okyanusu"nu Atlas Okyanusu"na bağlayabiliriz demek!"

İran"ın "doğal düşmanı/dengeleyicisi" kalmamış görünüyor ve Mısır-İsrail-Suriye-Irak-İran-Afganistan-Pakistan yatay hattında, baş edebilecek ülke bulunmuyor. Keza, altı da boştur ve Körfez ülkeleri, Arap yarımadası ve Hint Okyanusu"na kadar 70 milyonluk ülkenin önü açıktır.

ABD, Irak ve Afganistan"daki varlığı ile Tahran"ı presliyordu ve bugün o da yoktur, azalıyor! Kaldı ki, Amerika"nın alanını boşaltması, Ruhani Ankara"dayken Cenevre"de nükleer görüşmelerin-yıllar sonra "yüz yüze"-yapılması, İran"a yönelik yaptırımların da bir gün önce ötelenmesi hep aynı daldaki kuşlara atılan taştır.

Obama döneminde sık sık baskılanan İsrail"in karşısına çıkarılan yeni Filistin hükümeti de listeye eklenmelidir. İsrail"in Ankara"ya sürüklemesini de, enerji beklentilerine ek olarak aynı dengenin pekiştirilmesi sayabilirsiniz.

Efsaneye dönüşen Türkiye-İran rekabetinin beslendiği gerçek nokta burasıdır. Bir başka 70 milyonluk ülke olan Türkiye"ye İran "karşısında" yer gösterenlere, Ruhani"nin "denizleri birleştirelim" minvalli teklifi ile Ankara"nın "dönüm noktasıdır" açıklaması tuzağın görüldüğünü işaret ediyor. (Ricciardone; "Türkiye"nin Hürmüz Boğazı"na alternatif sunmasını istiyoruz. Çıkış noktalarının çoğalmasını istiyoruz." Elçi"den Silivri eleştirisi, Milliyet, 06/02/2013)

Birkaç yıl önce İran"da meydana gelen protesto eylemlerine ABD/Batı"nın takındığı Tahran karşıtı pozisyona göre Washington"un bugünkü "dramatik dönüşü"nü nasıl izah ediyorsunuz dediğinizde, "Ahmedinejad vardı, şimdi Ruhani geldi" yanıtını vereceklerdir.

Bu balondan cevabın iğnesi şudur; Liderler değişse de, ABD"nin şu anki politikası aynı İran rejimini garanti ediyor mu, etmiyor mu? Değişen konjonktürdür! Bu nedenle Tahran rejimini değil, Ruhani"yi kutsuyorlar. Haliyle yerli medyadaki, "İran in Türkiye out" okumalarının tercümesi, "Ruhani in, Erdoğan out"tur. İran-Türkiye ilişkileri iyi olmasın, harita yırtılsın diyedir. İşte iki ülke dün, "geçeceksiniz bunları" dedi!..

Geçelim; bir, Tahran-Ankara arasında bir çekişme noktası olarak gösterilen Irak konusunda kabaca söylenen, mezhebi ortaklık yüzünden İran ile Irak"ın aralarının iyi olduğudur. Doğru ama yetersiz; İran, Irak"ın "yeniden" karşısına çıkacak güce erişmesini istemiyor. ABD ise Bağdat"ın geleneksel İran rekabetindeki yerini almasını arzuluyor. Bu mânada; başlayan F-16 teslimatları, Türkiye"nin K.Irak"taki enerji hamlelerine Irak"ı zayıflattığından hareketle karşı çıkılışı, İran"ın K.Irak"la enerji anlaşmaları aynı destenin kartlarıdır!

İki, ABD-İran ittifakından en ağır zararı Suudi Arabistan görecektir. Yazdım, Obama"nın Riyad ziyaretinde Kral"ın oksijen maskeli fotoğrafını yayınlamak odur! Riyad"ın ve Körfez ülkelerinin Irak olmadan korunmaları mümkün gözükmüyor. Irak yoktur, yerinde İran duruyor. İran-Türkiye ilişkileri, Suudi Arabistan"ın izolasyonunu söylüyor. Körfez jeo-politiği değişiyor!

Üç, değişen dengeler ortaya, "Mısır-Suudi Arabistan eksenine karşı Türkiye-İran ekseni çıkabilir!" Sisi"nin diktatörlüğünü kutlamaya Türkiye"nin kimseyi göndermemesini, "bak İran gönderdi ama" diye eleştirenler, Ruhani"nin neden orada değil de burada olduğunu izah etmeli. Aynı desteye katınız.

Dört, Suriye"de İran ile Türkiye"nin uzlaşmazlığı açık. Ama bunun üzerine konuşuluyor! Suriye anlaşmazlığını iki ülkenin "stratejik akılları"nı izah etmekte kullanmak amatör işidir. Kaldı ki, ABD"nin "öldürücü silahları"nı bölgeye gönderdiğini açıkladığı ortamda Ankara ve Tahran"ın da yeni konumlar aldığı görülüyor. (İran, Türkiye ve ABD"nin Suriye de bir rejim/yönetim değişikliği istediğini düşünürse, dengeler yeniden çatılır! "Turkey, US in new security cooperation on Syria", Murat Yetkin, 06/09, Daily News.)

Beş, sorunlu ve masada görünmeyen kart Kürt meselesidir. Kabaca yorumlar, İran"ın; Türkiye"nin Kürt meselesini çözmesini istemeyeceğini, rekabet yüzünden iç sorunlarla uğraşmasının iyi olacağını hesapladığını vazediyor.

İran"ın da Kürt sorunu var. Türkiye"deki Kürt sorunu çözülürse, gözlerin hızla İran üzerine döneceği kestirilebilir. Tahran"ın korkusu budur. (Ama kâbusu Kürtler değildir!) Fakat; İran"ın yüksel(til)en jeo-politiği bu yumuşak karnın kaşınmasına izin vermeyecektir.

Nihayet, "yayılacak kesin bilgi" şudur; İran ve Türkiye, bölgesel sorunlara yönelik politikalarını uyumlu hale getirme eğilimindeler. "Fransa-Almanya" ilişkisi ideal örnek değildir ama çıkarlar için pragmatik birliktir. Ruhani bölgede realist liderlerin birincisi gösteriliyor. Erdoğan"ın ise "ustalık" dönemi, "bilgelik" sayabiliriz; "stratejik işbirliğine" isabet eder. İsabete itiraz hedeftendir!