TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’nda görüşülen 2021 yılı Merkezi Yönetim Bütçesi'nin diğer yıllardan farkı, bu yılın başında ortaya çıkan ve tüm dünyada dengeleri değiştiren kovid-19 etkisi altında hazırlanmış olması. Küresel ekonomi, 2020 yılında kovid-19 virüs salgını nedeniyle zorunlu olarak uygulanan tedbirlerin de etkisiyle muazzam bir üretim kaybına uğramıştır. 2020 yılının ilk yarısında bazı gelişmiş ülkelerde GSYH, %20’yi aşan oranlarda gerilemiştir. Bu daralmayla birlikte, özellikle tarım alınında yaşanan ve yaşanacak olası sıkıntıların konuşulduğu bir dönemde tarımın geliştirilmesi için daha fazla yatırım yapılması ve desteklenmesi önem arz etmektedir.
Kovid-19 gölgesinde hazırlanan Tarım Bakanlığı’nın 2021 yılı bütçesi, bir önceki yıla göre %27,8 artarak 51,5 milyar liraya yükseltilmiştir. 2021 yılı bütçesinin %43’ü olan 22 milyar lira tarımsal desteklemelerde, %34’ü olan 17,5 milyar lira ise tarımda verimliliği ve geliri artırmak için yatırımlarda kullanılmak üzere bütçeye konulmuş.
Çiftçilerimize 2020’nin 11 ayında 18,4 milyar liralık tarımsal destek verildi. Demek ki 2021 yılı tarımsal destekleme bütçesinde önemli bir artış yapılmadan 2020’yle hemen hemen aynı destekleme verilecek. Desteklemelerin detayına baktığımızda ise, çiftçinin en fazla kullandığı girdiler olan mazot ve gübre desteğinde kesintiye gidileceği görülüyor. 2020 yılının ilk 9 ayında pandemiye rağmen 13,3 milyar dolar tarım ve gıda ürünleri ihracatı yaparak, 3,6 milyar dolar dış ticaret fazlası verdik. Ülkemiz, pandemi sürecinde gıda arzı ile ilgili hiçbir sıkıntı yaşamadı. Pandemiden dolayı gıdanın bu kadar öne çıktığı bir dönemde desteklemelerin biraz daha artırılması gerekirdi.
Yine de 2021 yılı bütçesinde öne çıkan konular;
2020’nin ilk yarısında tarımsal gayri safi yurt içi hasıla, bir önceki yılın aynı dönemine göre %13,4 artış göstererek 84,4 milyar lira olarak gerçekleşmiş.
2019’da 193 ülkeye, 1827 çeşit tarımsal ürün ihraç etmişiz. 18 milyar dolarlık tarımsal ihracatla, 5,3 milyar dolarlık dış ticaret fazlası sağlanmış.
Kırsal Kalkınma Yatırımlarının Desteklenmesi Programı kapsamında, bugüne kadar 11 bin 554 projeye, 3,14 milyar lira hibe desteği sağlanmış.
Avrupa Birliği (AB) Kırsal Kalkınma Programı IPARD-I ve IPARD-II kapsamında sözleşmesi imzalanan 16 bin 569 proje ile yatırımcılara yaklaşık 4,3 milyar lira hibe desteği ödenmiş.
Türkiye dünyada en fazla ağaçlandırma yapan ilk üç ülkeden biri konumuna gelmiş. 2020 yılı sonu itibarıyla orman varlığımızın 22,9 milyon hektar olmasını ve ülkemiz yüz ölçümünün %29,4’ünü kaplaması hedeflenmiş.
Hazineye ait tarım arazilerinin kiralanması yoluyla ihtiyaç duyulan ürünlerin ekimi ve tarımsal üretim artırılmasıyla atıl kaynakların kullanıma açılması sağlanacak.
Bu önemli gelişmelerle birlikte, tarım sektöründeki önemli sıkıntıların da hızla aşılması için gerekli yapısal reformların ve tedbirlerin acilen alınması gerekmektedir. Bu sıkıntıların başlıcaları;
Tarım sektöründe istihdam başına hasıla son derece düşük.
Tarım ekim alanlarımız giderek azalıyor. 2005 yılında, Türkiye, 266 milyon dekar alanda üretim yaparken (nadaslar dâhil), 2019 yılında %13 azalarak 231 milyon dekara düşmüş.
Mülkiyeti Tarım Bakanlığı’na ait olan araziler elli altmış yıldır vatandaşın kullanımında olmasına rağmen, Çiftçi Kayıt Sistemi'nden (ÇKS) faydalanılamıyor. Bunların vatandaşa satımı veya kiralanması yapılarak desteklemelerden ve TARSİM sigortasından faydalanmaları sağlanmalıdır.
Yem fiyatları yılbaşından bu yana %60 artmış. Besi yemi 60 TL’den 100 TL’ye; saman 35 kuruştan 90 kuruşa çıkmış. Besi çiftliklerinin %60’ı boş. Bu konularda da destekleme veya vergi indirimleri sağlanmalıdır.
Tarım sektörü ülkemizin en stratejik ve yaşamsal olarak en önemli sektörlerinin başında geliyor. Bu topraklarda yaklaşık yedi bin yıldır insanlar tarım ile uğraşıyor. Anadolu, dünyanın tarımsal üretimi ve çeşitliliği en fazla olan bölgelerinden biridir. Bu sektörde alınacak yanlış kararlar, üreticimizi üretimden uzaklaştırmakla kalmaz, ithalatı ve dışa bağımlılığı da beraberinde getirir. Onun için, pandemi döneminde ihracatçı konumunda olan ülkemizi dışarıya bağımlı hale getirmemek için 2021 yılı bütçesi özellikle önem arz etmektedir.
