Bosna Hersek''te iç savaştan sonra ilk defa 1-15 Ekim tarihleri arasında nüfus sayımı yapılacak. Bir kaç kez sayım girişimi oldu, fakat savaşın getirdiği sorunlar giderilemediği için sağlıklı olmayacağına kanaat getirildi ve ertelendi.

Dini ve etnik farklılıkların önemli olduğu ülkelerde nüfus sayımları hep tartışmalı olmuştur. Yugoslavya Halk Sosyalist Cumhuri-yeti''nde de yapılan nüfus sayımları tartışılmıştı.

Sonuçlar dini ve etnik azınlıkları tatmin etmez. Genelde azınlıklar nüfuslarının eksik yansıtıldığını iddia ederler. Bazı ülkelerde bu-nun doğruluk payı vardır.

Aynı durum Balkan ülkelerinde de yaşanıyor. Makedonya''da, Makedonlar ve Arnavutlar arasında çoğunluk ile ilgili tartışmalar var. Makedonlar, Sırplar ve Ulahlarla birlikte ülke nüfusunun % 65''ini oluşturuyorlar. % 35''ini ise Arnavut ve Türkler oluşturuyor.

Arnavutlar tek başına ülke nüfusunun % 45''ini oluşturduklarını iddia ediyorlar. Buna Türkleri eklediğinizde oranlar eşit konuma gelmekte. 2001 Ohri Çerçeve Anlaşmasına rağmen her alanda Makedonlar hâkim durumda.

Yugoslavya Sosyalist Halk Cumhuriyeti içinde Bosna Hersek 6 federasyondan Müslüman nüfusu en yoğun olandı. Komünist rejime sahip ülkeler içinde Müslümanların en özgür oldukları ülke şüphesiz Yugoslavya idi.

Tito döneminde etnik yapıların belirlenmesinde Boşnaklar için ''büyük M'' milliyeti ve ''küçük m'' ise dini ifade ediyordu. Kimliğini açıklamak istemeyenler ise Yugoslav olarak adlandırılıyorlardı. Tito bu durumu ''Bağlantısızlar hareketi'' içinde siyasi bir argüman olarak ele aldı.

Türklerin dışında ilk defa bir millet Boşnaklar İslam ile özdeşleştiriliyordu. Milovan Cilas milliyet ile dini kavramların özdeşleştiril-mesine karşı çıkmıştı. Cilas''a göre milliyet ve din ayrı ayrı ifade edilmeliydi.

İtirazlara rağmen Yugoslavya''da milliyet ve din eşitlendi Boşnaklar ''Müslüman'' olarak tanımlandı. 1992''de bağımsızlık ve ardından başlayan savaşla birlikte konu tekrar gündeme geldi ve Bosnalı entelektüeller etnik tanım için ikiye ayrıldılar. Bir kısmı ''Bosnalı Müslümanlar'' ve diğer bir kısmı ise ''Boşnak'' teriminin kullanılmasını savundular.

İç savaş döneminde genel anlamda ''Bosnalı Müslümanlar'' ifadesi kullanıldı. Süreçte de ''Boşnak'' etnik tanım olarak yerleşti.

Nüfus sayımı dolayısıyla ülkemize benzer bir etnik tartışma yeniden başladı. Boşnak mı? Bosnalı mı?

Tito döneminde İslam ve Türklük duyarlılığına sahip Boşnaklar ''Müslüman'' etnik tanımını kabullenmişlerdi. Diğerleri ise Yugos-lav terimi kullandılar.

Bugünkü tartışma aynı zeminde devam ediyor. Din ve tarih bağlılığına sahip olanlar kendilerine ''Boşnak'' denilmesini istiyorlar. Diğerleri ise Yugoslav kavramının yerine Bošnjaci (Bosnalı) ikame edilmesini. Boşnak yerine Bosnalı kavramı yerleştirilirse; bu durum Bosna Hersek sınırları dışında Sancak, Kosova, Makedonya, Karadağ ve Hırvatistan''da yaşayan Boşnakları etkileyecek.

Nüfus sayım anketinde 24. Maddede Etnik/Milliyet sorusunda; Boşnjak/ Bošnjaci, Hırvat, Sırp ve ''diğer'' seçenekleri yer alıyor.

Bosna Hersek''te yaşayan Hırvatlar etnik olarak kendilerine Hırvat, Sırplar ise Sırp, Bosnalı tanımını savunanlar ise kendilerini ''diğer'' olarak yazdıracaklar.

Bu tartışmaların yanı sıra internet üzerinden başvuru ve dış temsilciliklerde sayım yapılmayacak.

İç savaştan dolayı ülkeden çıkmış olan ve halen geri dönmemiş/dönememiş milyonun üzerinde Boşnak var. Bunların bir kısmı ülkelerine dönüp nüfus sayımına katılacak.

Ancak diasporadan ve ülke dışına çıkma mecburiyetinde kalanlardan en az 300 bin kişi yazılmayacak. Bunlara ''diğer'' seçeneğini işaretleyecek Boşnakları düşünürsek ki sayıları azımsanmayacak orandadır. Bu durum ''Boşnakların'' nüfusunun düşük çıkmasına ve ikiye bölünmesine neden olacak.

Boşnak mültecilerin doğdukları topraklara geri dönüşte zorlukla karşılaştıkları için; daha önce nüfus çoğunluğuna sahip oldukları birçok şehirde de bu kez azınlık olacaklar. Bu gelecekte yapılacak seçimleri etkileyecek.

Savaşın ortaya çıkarttığı sorunlar çözülmeden yapılacak nüfus sayımı doğru sonuçlar vermeyecek ve Boşnakların geleceğini etkileyecek.

Böylesi bir ortamda sayım yapılacaksa Bosna Hersek''e yardım etmek gerekir. Değilse Bosna Hersek''i bekleyen büyük zorluklar kapıda.