"Her şey ben yaşarken oldu bunu bilsin insanlar/ben yaşarken koptu tufan" Erbain şiirinin girişinde bu mısralara yer verir İsmet Özel.

Yaşadığım zaman diliminde o kadar çok olaya tanıklık ettim ki yazıya bu sözlerle başlayayım istedim.

Dün Bosna-Hersek"in Srebrenica kentinde yaşanan soykırımın 18. yılıydı.

Bu yıl DNA testleri sonucu kimlikleri belirlenmiş 409 kişi toprağa verilmiş. Böylece yaklaşık 6 bin kişinin kimlikleri belirlenmiş oldu. Bugüne kadar toplu mezarlardan çıkartılan insan sayısı sadece Srebrenica"da 8 bin 372 kişi.

Bosna Hersek"te henüz el değmemiş toplu mezarlar var.

Dün Srebrenica"da toprağa verilenlerden bir tanesi çocuktu.

2006"da Potiçarı"de yapılan defin merasimine katıldığımda mezarlık alanını dolaştım. 3 binin üzerinde mezar ve defin sırası bekleyen 400 kişi vardı.

Mezarlık alanına baktım yabancı konukların dışında Anadolu"da bir şehirde büyük bir felaketten sonra ölülerini defin için toplanan kalabalıklara benzettim.

17 Ağustos 1999 Marmara depreminde Sakarya"da ölenler için Serdivan, Bağlar veya Emirdağ mezarlığında düzenlediğimiz defin merasiminden farkı yoktu. Dünkü görüntüler de aynıydı. Her yıl aynı yerde aynı merasimi yapacak ve yaralarımızı yeniden kanatacağız.

Merasim alanını dolaşırken daha önce defin edilmiş mezarlardan birinin üzerinde çömelmiş ve ağlayan bir kadın gördüm. Bir çocuğun saçını okşar gibi elleriyle otları sıvazlıyordu. Mezarın boyundan bir çocuğa ait olduğu anlaşılıyordu. Anneye yaklaştım dudaklarından hıçkırıkla karışık belli belirsiz Kur"an"dan sureler kelimeler dökülüyordu:

"Ve izel mev"udetu suilet. Bi eyyi zenbin kutilet."

"Diri diri toprağa gömülen kıza, hangi günah sebebiyle öldürüldüğü sorulduğunda," (Tekvir, 8-9)

Kafamı kaldırıp mezarlık alanına baktığımda onlarca benzeşir mezar görebiliyordum. Mezarlık alanında çocuklarının, kardeşlerinin, babalarının, eşlerinin ve akrabalarının mezarları başında Kur"an"dan sureler okuyan binlerce insan vardı. Fatihalar, İhlas Suresi ve Yasin-i Şerifler birbirini takip ediyordu.

"Yâsîn,

Hikmet dolu Kur"an hakkı için,/Sen şüphesiz peygamberlerdensin./Doğru yol üzerindesin./(Bu Kur"an) üstün ve çok merhametli Allah tarafından indirilmiştir... (Yasin,1-5)

Kulak kesildiğinizde mezarlıktan yükselen sesler birbirine eklenerek büyük bir ahenk içinde yeryüzünü kuşatıyordu.

Çok merhametli Allah…

Bosna Hersek kurucu Cumhurbaşkanı merhum Alija İzetbegoviç Bosna Hersek"te savaş döneminde yaşananlarla ilgili halkına seslendiğinde:

"Savaşta büyük zulme uğradınız. Zalimleri affedip affetmemekte serbestsiniz. Ne yaparsanız yapın, ama soykırımı unutmayın. Çünkü unutulan soykırım tekrarlanır. Bize yapılan soykırımı unutursak bunu bir daha yaşamaya mecburuz, size asla intikam peşinden koşun demiyorum ama yapılanları da asla unutmayın!" diyordu.

Ve ekliyordu: "Tarihimizi kanımızla yazdık. Evlerimiz yakılıp yıkıldı. Düşmanlarımız mert değildi, alçakça katliamlar yaptılar. Yapılan katliamları dünya şimdilerde ortaya çıkartılan toplu mezarlardan anlamaktadır. Bu gerçekleri haykırmıştık, duyan olmamıştı."

18 yıl sonra gelinen noktada değişen bir şey yok. Yeryüzünün hal-i pür melali ortada. Bosna Hersek"te batının kutsal değerleri için kan dökülmüştü. İslam dünyasında da kurulu sistemlerin ali menfaatleri için.

Dün Srebrenica"da toprağa verilenlerden bir tanesi daha çocuktu ve adı konulmamıştı. Ailesi mezar taşı isimsiz kalmasın diye çocuklarının adını Fatıma koydu.

Önümüzdeki yıl Poticari mezarlığına yeni bir anne gelecek çocuğunun uzayan saçını okşamaya. Sonraki yıl bir başka anne. Bir sonraki yıl bir başka anne...