Suyu ve havayı kirleterek para kazanmanın suyu çıktı. Küresel krizin sonunda dünyada iş anlayışları da büyük değişikliklere uğrayacak gibi gözüküyor.
Son 10 yıldır iş dünyasında doğa kapitalizmi olarak isimlendirilen gelişmeler hem zorunlu hem de kârlı olduğu için, geleneksel sanayiciliği kendisine tâbi kılacak.
Tıpkı sanayiciliğin daha önce tarımcılığı kendisine tâbi kıldığı gibi.
***
Bugün ülkeler, "Dünya Su Forumu"ndaki gibi bir araya gelip, hava ve suyun nasıl kirletildiğini değil, "Kirletenlere nasıl yaptırım uygulayabiliriz" konusunu tartışmaları gerekiyor.
İstanbul''da başlayan 5. Dünya Su Forumu''nda, Dünya Su Kalkınma Raporu''nu açıklayan UNESCO Direktörü Koichiro Matsuura, su sistemindeki değişimlerin temel nedenlerinin küresel nüfus artışı, ekonomik büyüme ve iklim değişiklikleri olduğunu söyledi.
BM bu raporla, faturayı kısa vadeli kazanç için iklimi bozan sanayicilerin yanında çok çocuk yapan yoksul kesime de çıkararak suçu bütün insanların üstüne yüklemiş oldu.
***
İnsanoğlu hayata hep çok dar ve kısa vadeli kazanç zihniyetiyle bakıyor.
Sanayi devriminden bu yana sanayici gözünü yerkürenin nimetlerine dikmiş, olabildiğince ve hoyratça tüketiyor.
Gözünü dünyanın sadece işletilebilir kaynaklarına, okyanuslarına, ormanlarına ve ovalarına dikip, bu sistemlerin bize bedava sunduğu daha geniş hizmetleri görmezden geliyor, yani katlediyor.
***
Örneğin ormanlar sadece odun üretmezler, aynı zamanda su depolama, hayat şartları için uygun olan ortam (Habitat) ve atmosferle iklimi düzenleme gibi hizmet sunarlar.
Ama ağaçlardan gelir elde eden şirketler, buna rağmen bu faaliyetlerini, ormanın diğer yaşamsal görevlerini yerine getirme yeteneği ve imkanına zarar vererek yok ederler.
***
İş dünyasının canlılara hayat veren bu kaynakları yok etmesinin maliyetlerini bugün bütün dünya sel, kasırga, deprem, susuzluk, hava kirliliği ve açlık felaketleri ile ödüyor.
Şimdi yok ettiğimiz yaşam alanlarını ağaç dikerek kurtarmaya çalışıyoruz.
Bunu bile sosyal sorumluluk adı altında ağaç dikme kampanyaları düzenleyerek ranta dönüştürerek yapıyoruz.
***
Şirketler yerkürenin dengesini bozarken, hükümetlerin de çanak tuttuğunu unutursak haksızlık etmiş oluruz.
Uluslararası çevreci uzmanların yaptığı incelemelere göre şirketlerin hayat kaynaklarını kurutacak kadar savurgan olmalarının nedenlerinden biri de, hizmetlerin şirket bilançolarında yer verilmiyor olması.
Örneğin, çoğu şirket hammadde tüketimlerini kâr-zarar tablosunun gider kısmına yazıyor ama kaynak tasarrufu sağlayan yatırımları bilanço kalemleri arasına dahil etmiyor.
Hem özel sektörde hem de kamu sektöründeki sayısız uygulama, şirketleri doğal kaynakları israf ettiklerinde sistemli olarak ödüllendirirken, kaynak verimliliğini artırdıklarında cezalandırıyor.
***
Aslında izlenmesi gereken yol çok açık görünse de şirketlerin yolculuklarını yönlendirmekte kullandıkları pusula bozuk.
Gelecekle ilgili yapılan araştırmalara göre iş dünyasının doğayla uyumlu çalışması için dört büyük değişiklik başlamış bulunuyor.
Sanayideki dönüşüm yolculuğu aşama aşama şöyle gelişecek;
Birinci aşama doğal kaynakları bugünküne kıyasla 100 kat esneterek üretkenlikte çarpıcı artışlar sağlanacak.
İkinci aşamada şirketler, hiçbir atık ve toksiklik yaratmayan kapalı devre üretim sistemlerini benimseyecekler.
Üçüncü aşama, iş modelinde köklü değişiklik getiriyor; ürün satmaktan hizmet sunmaya geçiş türünde değişiklik. Örneğin imalatçı ampul satmak yerine artık aydınlatma hizmetleri satacak. Dördüncü ve son aşamada, yatırımlar doğa sermayesiyle yüzde yüz uyumlu olacak.
