Türkiye’nin, dünya genelinde en fazla gıdanın israf edildiği ülkeler arasında yer almasının sebebi,
ilgisini neden çekmiyor acaba?
Özellikle
sosyoloji, ekonomi ve ilahiyat
alanında yüksek israfın neden ve sonuçları tez konusu olmayı hak ediyor.
Birleşmiş Milletler (BM) Çevre Programı tarafından hazırlanan
2021 BM Gıda İsrafı Endeksi Raporu’na
göre: Türkiye’de her yıl 11,3 milyon tondan fazla gıda israf ediliyor.
Bir yıl içinde çöpe giden yiyecek miktarı kişi başına
(kg), restoranlarda 28 kg ve satış noktalarında 16 kg.
Aynı rapora göre dünyada gıda israfının durumu ise şöyle:
Dünya genelinde her yıl toplam
gıda israf ediliyor.
Bu, küresel çapta perakende satış noktaları, evler ve restoranlarda tüketime hazır gıdanın
doğrudan çöpe gitmesi anlamına geliyor.
Ve en tehlikesi şu; İsrafın yüzde 61’i evlerde yapılıyor.
Peki, ülkemizde insanlar
ı hakkında ne düşünüyor?
Ramazan öncesinde
NG Araştırma 22 Mart-1 Nisan 2021 tarihleri
arasında Türkiye genelinde, 15 yaş üzeri
katılımı ile online bir anket yaparak israf konusundaki en son bilgileri elde etmiş.
Ankette katılımcılara gıda israfının ne boyutta olduğu sorulduğunda verilen cevaptan çıkan sonuç israf kadar ciddi bir sorun.
İsrafın meşru hale gelmesi.
İnsanlar gereksiz tüketimi israf olarak değil bir
olarak görmeye başlamışlar.
Bu alışkanlık
hatta daha fazla ürkütücü.
En küçük bir alışkanlığın bile terkedilmesinin ne kadar güç olduğunu biliyoruz.
Eğer insanoğlu yaptığı
haline getirdiyse, bu alışkanlığıyla da israfı meşrulaştırdıysa işimiz çok zor.
Genellikle israf konusunda başkalarını sorumlu tutarken kendi yaptığımız
ufak tefek gereksiz tüketim
ve
israf olarak değil, normal olarak görüyoruz.
Oysa israf etmek için satın aldıklarımızı çöpe toptan atmak gerekmiyor.
Meyve ve sebzeleri çürümeye yüz tuttuğunda ayıklamadan atabiliyoruz.
İçecekleri bir iki yudum aldıktan sonra bardakta bırakma alışkanlığı ciddi boyutlara ulaşmış.
neredeyse her eve girmiş.
Yemek masalarında ekmek eskisi gibi çok tüketilmiyor ancak mutlaka bulunuyor.
Bir dilim yendikten sonra kenara alınıyor.
Bir sonraki yemekte ise tekrar taze ekmek alındığı için bir önceki yemekten kalan ekmekler çöpe gitmekten kurtulamıyor.
Restoranlarda masaya kızarmış ekmek isterken, evlerde bir önceki yemekten kalan ekmeği kızartmayı düşünmüyoruz.
Bu aptalca israf da ekmekleri çöpün içine atmayıp çöpün kenarına bir poşetle konularak
.
Evindeki yiyecekleri bitirmeden alışverişe çıkmayanlar yalnızca her 5 kişiden 1’i.
Markete gittiğinde, ihtiyacı olmayan şeyleri almayan yok.
Sadece tek bir ihtiyacını gidermek için markete girenlerin en az 3 şey alıp çıktığını biliyoruz.
Çünkü
ihtiyacın üstünde alışları sağlamak üzere kurgulanmış.
Sadece yağ almak için uğradığımız marketten iki elimizde 25 kuruşluk tam dolu poşetlerle çıkıyoruz.
Gözün ölçüsü ile ihtiyacın ölçüsü
farklı olduğundan dolayı genelde çoğumuz raf tuzağına yakalanırız.
Artık yiyebileceğimizden fazla yemeği tabağımıza aldıktan sonra yarısını tabakta bırakarak masadan kalkmayı israf olarak görmüyoruz.
Oysa yemek tabağa girmeden müdahale etmek bu küçük ama sürekli hale gelince büyük olan
önlemek mümkün.
Misafirler için hazırlanan çeşit çeşit yemekler ve tatlıların tüketilemeyecek kadar fazla olması israf olarak değil
olarak görüldüğü için bu israfın sona erdirilmesi de oldukça zor.
Yemeklerin, meyvelerin ve tatlının tüketebileceği kadar ikram edilmesi misafire saygısızlık olarak görülüyorsa israfa
kültürün bir parçası oluyor.
Sonuç şu; Gerçekten
farkında değiliz.
Gereğinden fazla üretim ve tüketimin bize
yüksek fiyat olarak döndüğünün
bilincinde olarak alışkanlıklarımızı yeniden güncellememiz gerekiyor.
Ekonomik şartların çok ağırlaştığı bu salgın döneminden geçerken
daha çok düşünelim,
olmaktan çıkaralım; Hem
sağlıklı tutalım hem de
katkı sağlayalım.
