Son dönemde Borsa’da yatırımı olanların sayısının %100’’den fazla artışla 11 milyonu aştığı görüldü. Piyasadaki coşku yanında eşit dağıtım stratejisiyle gerçekleştirilen halka arzlar için aile fertleri tarafından dahil edilenler bu artışta belirleyiciydi.
Makro ekonomik şartlar, medyanın ekonomiyi gündemde tutarak toplumun toplam ekonomi ve piyasa kapasitesini artırması da belirleyici faktörlerdi.
Coşku azalıp, halka arzlar duruncaysa yatırımcı sayısı hafif de olsa azaldı. Fakat geçtiğimiz haftaların (Meclis’in İsveç kararı sonrası) yükselen endeks şartlarında yatırımcı sayısı yeniden yükselişe geçmiş olabilir.
Elbette makro ekonomik parametrelerin ve gelecek beklentilerinin borsayı yeniden cazip konuma getirmesi de gerekçe olarak gösterilebilir. Ocak’taki ücret artışının ve şirketlerin çalışanlarına temettü ödemelerinin yeni yatırımcıları ürettiği de söylenebilir.
Her ne biçimde olursa olsun piyasada yatırımcı sayısının artması her biçimde olumludur. (Fakat artan küçük yatırımcı sayısı karşısında büyük yatırımcıların sayısı oran olarak çok azalmış görünüyor. Buradan olumsuzluk çıkarmaya çalışanlar da olacaktır.)
Fakat madem söz konusu Türkiye’deki küçük yatırımcı ve borsaya yeniden artan bir ilgileri var genel bir sorunla ilgili bir uyarıyı da yapmak gerekiyor.
Evvela kazanırken her şey iyidir. Fakat kaybetmek de var. Ben de bir küçük yatırımcının ne kadar kaybı göze alabileceğini yazmak, bu konuda bir farkındalık oluşturmak için yazmak istedim.
Gözlemlediğim kadarıyla küçük yatırımcı, yatırım yapacağı hisseler için bir getiri beklentisine sahipken profesyonellerin yapması gerektiği gibi yatırımdan önce kendileri için makul bir stop-loss seviyesi (zarar haddi fiyat seviyesi) hesaplamıyor.
Sermaye piyasalarında, ister olsun ister olmasın, herkes profesyonel kabul edilir. Profesyonel olmayanın piyasada yeri yoktur. Bu halde profesyoneller kendi kararlarını eksisiyle artısıyla almalı ve sonuçlarına katlanmalıdır.
Stop-loss bir hisse yatırımından önce uğranabilecek muhtemel kaybın alt sınırını ifade eder. Hisse değeri stop-loss seviyesine düştüğünde profesyonel yatırımcı satış yaparak hisseden çıkar.
Stop-loss seviyesini belirlerken profesyonel yatırımcılar genellikle kendi stratejilerine ve risk iştahlarına bağlı olarak hesaplama yapar. Yüzdesel olarak da portföylerinin ne kadarını riske edeceklerine de karar verebilirler. Bunlar her yatırımcının kendi sübjektif kısıtları içindedir.
Bir başka yöntem olaraksa teknik analizdeki destek ve dirençlerden yararlanılır. Bu görece daha evrensel bir nitelik kazanmıştır. Destek seviyesi altına kaçan hissenin düşüşünün hızlanacağı bekleneceğinden teknik analize başvurulanlar en yakın destek seviyelerinden birisini yatırımdan çıkış seviyesi olarak belirler.
Bir kısım küçük yatırımcı da ulaşılabilir olan teknik analiz raporlarını ve bu raporlardaki seviyeleri dikkate alır. Fakat çoğu küçük yatırımcı, yatırımcı gibi davranmak yerine tavsiye ile hisse aldığından afaki hedef hayalleri kurduğu halde bir çıkış seviyesi takip etmez.
Peki, geneli spekülatif olan böyle işlemlerde zarar varsa ne zaman durmalı? Ben teorik olarak küçük yatırımcı profilindeki bir kimsenin uğrayabileceği zararın maksimum (ençok) seviyesinin “iki maaşı kadar” olduğuna inanırım.
Hatta kefil olurken de borç verirken de ücretli insanların kapasitelerini iki maaşı geçmeyecek miktarda ayarlamaları gerektiğini düşünürüm.
İki maaş sınırının matematiğini de yapabilirim ama amacım “belli” bir seviye ortaya koymak değil, bilakis herhangi bir seviye ortaya koymak.
Varsın kişi kendisine göre iki yerine üç maaş desin varsın bir başkası iki yerine bir maaş desin. Ama bir seviye belirleyip ona sadık kalsın.
Parasıyla zarar eden ücretli kimse birkaç maaştan fazlasını zayi ederse kaybını tekrar yerine koymak kendi nakit akımıyla mümkün olmayabilir.
Destekler-dirençler tamam ama bu hesaplar ileri derecede profesyonellerin sürekli ekran önünde takip edebileceği işlerdir. Ve hadler büyük olabilir.
Küçük yatırımcı için aslında profesyonel görünmeyen fakat Türkiye piyasa şartlarında hayli yetkin bir kestirme profesyonellik tüyosu veriyorum. Hepsinden kolayı ve doğrusu gelir kapasitesine göre kendi stop-loss seviyesini belirlemektir.
Günlük fiyat hareket sınırı %10 nispetinde. Bu değer bir günde büyük kazançlar elde edilmesi veya büyük zararlara uğranılması demek.
Kar da var zarar da… Ama ikincisinin her yatırımcı için bir haddi var… Ölçülü olmak en doğrusu...
