En çok merak ettiğim veri geldi. Her yılın eylül ayında TCMB reel sektör istatistiklerini yayınlıyor. Geçen sene 869 bin firmayı içeren 2020 yılı konsolide bilanço ve gelir tabloları yayınlanmıştı. Bu sene 935 bin firmayı içine alacak şekilde 2021 yılı verileri yayınlandı. Yeni Ekonomi Programının henüz verilere etkisi olmamıştı tabii.
Ama sanki YEP grafiklerini paylaştığım gidişata dur demeye benziyor. Önümüzdeki sene eylülde yayınlanacak verilerde YEP’in etkisini tahlil etmek mümkün olacak. Sonuçlarını incelemek gerçekten çok ilginç olacaktır.
Daha önce 2020 yılı verileri üzerinden reel sektörün durumunu ele almıştım. Finansman giderleri ile net kâr arasındaki fark açılıyordu. Güncellenen veriye göre 2020 yılında 224 milyar liralık kâr ve 402 milyar liralık finansman gideri var.
2021 yılında ise fark iyice açılmış durumda. Kâr rakamı 285 milyar lira ve finansman gideri 798 milyar lira olarak raporlanmış.
Çünkü bir sonraki grafikten anlaşılacağı üzere finansman giderlerinin artış hızı düştüğünde işletmelerin kârlılıkları artıyor. Artan kâr yatırım demek. En azından yatırım iştahının artması demek. Çünkü işletmeler kâr ettikçe yatırımlarını artırmak daha anlamlı olacaktır. Hem teoriye göre finansman maliyetinin azalması yatırım artışını teşvik edecektir.
Yani finansman maliyetinin düşmesi sadece kaynak temini imkânlarının iyileşmesiyle yatırımları teşvik etmez, kârlılık artışıyla da destekler.
Bu şunu da gösterir; sermaye üretim faktörü olarak faizsiz bir ekonomide, modele risk paylaşımı ilkeleriyle girse kârlılık doğal olarak artacak ve kârlılıktaki olağan artış daha fazla sermaye çağıracak.
Açıklanan verilerde sektör bazlı kâr/zarar durumları da incelenebiliyor. Zarardaki sektörlerle pandemi arasında derin bir ilişki gözüküyor. Ulaştırma ve depolama, Kültür, sanat, eğlence, dinlence ve spor, Konaklama ve yiyecek hizmeti faaliyetleri gibi sektörler mesela bu anlamda ön sıraya yazılabilir. İnşaat, Gayrimenkul faaliyetleri sektörünün zararlarının da konut krizinin yaklaştığını geçen senelerden göstermiş olduğu anlaşılıyor.
Aynı sektörlerin 2021’in Nisan-Mayıs’ından sonraki tam kapanmadan bu yana istihdama güçlü katkılarıyla da dikkat çektiğini belirtelim. 2022’de fotoğrafın nasıl değiştiğini ve YEP’in etkisini görmek üzere.
