Dalga kıracak ve dalga kuracak güçlü bir fikrî birikim oluşturamadığımız sürece bizim bu dünyaya sanatta da, düşüncede de, siyasette de esaslı şeyler söyleyebilmemiz ve verebilmemiz mümkün değil.
Böylesine "büyük" bir çaba, ancak bu çabanın gerçekleştirilmesine uygun bir vasatın, müşterek bir duyarlığın tesis edilebilmesiyle imkân dâhiline girebilir.
Türkiye''de bu tür bir müşterek duyarlık ve bu duyarlığın canlılığını sürdürmesini, kendisini geliştirmesini mümkün kılabilecek bir vasat var mı?
Ne yazık ki, yok. Bu tür bir vasat, ancak medeniyet fikrinin varolduğu, varlığını, canlılığını, hayatiyetini her dâim sürdürebildiği zaman dilimlerinde gerçeğe dönüştürülebilir. Bugün bu tür bir vasata yalnızca Batı uygarlığı ve Batı uygarlığının farklı yorumlarının üretildiği havzalar sahiptir. O yüzden, çağımızda düşünce sadece Batı''da üretilen bir "şey"dir.
Bu gerçeği kabul etmek ve ona göre hareket etmek zorundayız. Başka bir ifadeyle, mevcut Batı düşüncesini tanıyamadığımız sürece, kendimize özgü özgün bir düşünce geleneği kurabilmemiz oldukça zordur.
En azından iki açıdan zordur bu: Birincisi, Batı düşüncesi, dünyanın her yerinde öğretilen tek düşünce geleneği ve düşünme biçimidir; çağı, çağdaş düşünceyi ve çağımızın sorunlarını tanıyabilmek için Batı düşüncesini tanımak zorundayız.
İkincisi de, bir medeniyetin, bir ülkenin kendi düşünce geleneğini hem kavrayabilmesi, hem de yeniden üretebilmesi için, bir yandan Batılı düşünme biçimlerini tanıyarak Batılı düşünme kalıplarından kendisini kurtarabilmesi, öte yandan da içinde yaşadığımız çağın temel sorunlarını anlamlandırabilecek, hâl yoluna koyabilecek kendi çağdaş kavramsal sistemini, kendine özgü dilini kurabilmesi şarttır.
Türkiye''de bu yakıcı gerçekleri kavrayarak yayıncılık yapan nitelikli birkaç yayınevinden biri Paradigma Yayınları''dır. Paradigma Yayınları (tel: 0212-526 81 52), çağdaş Batı düşüncesinin kıta Avrupası felsefesi "ayağı"nı bizim medeniyet dili ekseninde Türkçe''ye kazandırıyor.
İlk cildi yayımlanan Gadamer''in Hakîkat ve Yöntem''i bu çığır açıcı metinlerin başında geliyor. Yine Türkiye''de pek bilinmeyen cins düşünürlerden biri olan Paul Ricoeur''nun Yorumların Çatışması başlıklı 2 ciltlik kitabı da önemli metinlerden biri.
Yayınevinin kurucusu Hüsamettin Arslan''ın hazırladığı üç derleme kitap insanbilimlerinin imkânları ve sınırlılıkları konusunda yayımlanan en önemli metinlerden oluşuyor. Bu üç kitabın sadece başlıklarını verebileceğim burada: İnsan Bilimlerine Prolegomena: Dil, Gelenek ve Yorum. İkincisi, Hermeneutik ve Humaniter Disiplinler. Üçüncü kitap ise, Retorik, Hermeneutik ve Sosyal Bilimler: İnsan Bilimlerinde Retoriğe Giriş. Sosyal teoriyle uğraşan kişilerin kayıtsız kalamayacağı kitaplar bunlar.
Türkiye''de en iyi düşünce tarihi kitaplarını da Paradigma yayımlıyor: Sözgelişi, David West''in Kıta Avrupası Felsefesi''ne Giriş başlıklı kitap, çağdaş düşüncenin sorunlarını özlü bir şekilde özetleyen iyi bir çalışma. Türkçe''deki en kapsamlı düşünce tarihi metni de Paradigma''ya ait: W. T. Jones''un 5 ciltlik Batı Düşünce Tarihi çalışması, Batı düşünce geleneğini sosyal, kültürel ve siyasî arkaplanlarıyla anlatan en önemli ve özgün çalışmalardan biri.
Yine Ahmet Cevizci''nin hazırladığı Paradigma Felsefe Sözlüğü de, Türkçe''deki en kapsamlı ve en güvenilir felsefe sözlüğü.
Paradigma, Bernstein''ın Avrupa ve Amerika düşünce geleneklerini buluşturan Objektivizmin ve Rölativizmin Ötesi başlıklı kitabını da bastı. Bernstein''ın bu kitabını The Structuring of Social and Political Theory başlıklı kitabıyla birlikte -ama önce bu ikinci kitabı- okumak gerekiyor.
Propaganda Çağı ve Ellul''un Sözün Düşüşü başlıklı kitaplar, iletişim fenomeninin anlaşılması sürecindeki en temel metinler arasında yer alıyor.
Burada son olarak iki önemli Paradigma kitabını zikretmek istiyorum: Alanının klasiği olan Metaforlar: Hayat, Anlam ve Dil ile önceden sol kanadın öncülerinden olan sonra sağ kanadın fikir babalarından biri olarak kabul edilen Paul Johnson''ın Entellektüeller başlıklı kitabı Rousseau''dan Marx''a, Sartre''dan Brecht''e, Ibsen''den Russell''e kadar çağımızın belli başlı düşünür ve sanatçılarının portrelerini çiziyor enfes bir dille.
Paradigma''nın bazı kitaplarını ilerde ayrıntılı olarak tartışacağım. Hüsamettin Arslan''ı Paradigma''yla Türkiye''deki sığlığa meydan okuyan bu düzeyli ve derinlikli fikrî birikim oluşturma çabasından ötürü kutluyorum.
