Amerika'nın yeni başkan adaylarının muhtemel dış politikasını masaya yatırırken danışmanlarına bakmamak büyük bir eksiklik olur. Dünyaya bugün Washington'da oturan başkan yön veriyorsa başkana ve ekibine de yön veren devasa bir danışman kadrosu var.
Türkiye-Amerika ilişkilerinde en sıkıntılı dönem George W. Bush'un ilk döneminde yaşandı. Bush'u markaja alan ve Ortadoğu'yu savaş alanına çeviren neoconcu (yeni muhafazakar) grubun, Bush'un ikinci döneminde yerini kısmen realistlere bırakması sayesinde Türkiye ile Amerika'nın ilişkileri normalleşmeye başladı. Donald Rumsfeld'in Savunma Bakanlığı koltuğunu Robert Gates'e bırakmasını, Büyükelçi Eric Edelman'ın Ankara'dan Washington'a çekilmesini iki ülke arasındaki görece normalleşmenin ana nedenleri arasında sayanların sayısı hiç de az değil ABD başkentinde. Bush'un tahtına talip olan McCain'in etrafında kimler var ona bakalım.
Neocon ve realist grubun önde gelen isimleri, McCain'in çevresinde toplanmış durumda. Dış politika koordinasyon ekibinin başında, henüz Irak işgali başlamadan Irak'ı Saddam'dan kurtarmaya ve "ülkeye özgürlük getirmeye" ahdetmiş ve o dönemde bu amaçla kurulan Irak'ı Özgürleştirme Komitesi'nin eski başkanı Randy Scheunemann var. Ulusal güvenlik konusunda McCain'in görüşlerine başvurduğu isimlerin başında ise ulusal güvenlik ve dış politikanın eski ağır topları olan ve realist grupta yer alan Henry Kissenger, Richard Armitage, Colin Powell ve Brent Scowcroft gibi isimler göze çarpıyor. William Kristol ve Robert Kagan, McCain'e danışmanlık yapan yeni muhafazakar grubun önde gelen isimlerinden. Richard Williamson, Peter W. Rodman ve CIA eski yöneticisi James Woolsey konuyla ilgilenenlerin hatırlayabileceği diğer isimler. McCain'in içiçe geçmiş gibi görünen dış politika ve ulusal güvenlik danışman takımı her yönüyle yakından biraz daha yakından bakılmayı hakediyor:
Randy Scheunemann: Yeni Amerikan Yüzyılı Projesi adındaki düşünce kuruluşunun eski ortak yönetcilerinden ve bu kuruşulun çatısı altında kurulan Irak'ı Özgürleştirme Komitesi'nin eski başkanı. Komite kendisini hükümet dışı organizasyon (NGO) olarak tanımlıyordu. "Seçkin Amerikalı bir grup" tanımlaması komitenin kendisine ait. Yeni muhafazakarların merkezi konumundaki komitenin temel hedefi olarak, "Irak'ın Saddam Hüseyin'den kurtarılarak özgür bir ülke" haline getirilmesiydi. Devamında komitenin hedefleri şöyle anlatılıyor: "Saddam Hüseyin rejimi yerine Irak halkı üzerindeki tehdide son vererek Irak toplumuna saygılı, politik özgürlüklerin sağlandığı demokratik bir yönetim, bölgesel barışı güçlendiren ve uluslararası güvenin sağlandığı bir rejim."
Scheunemann, McCain ile ilk kez çalışmıyor. 2000 yılındaki seçimlerde de şimdiki kampanyada çalışan Bill Kristol'un yanı sıra aralarında Marshall Wittmann ve Daniel McKivergan'ın da bulunduğu grupla bir süre McCain'in yanındaydı. Ancak, partideki klasik muhafazakar yaklaşımla o dönemde etkisini artırmaya başlayan yeni muhafazakar ayrışması sebebiyle McCain'in o zaman sözkonusu grupla yolunu ayırdığı biliniyor. McCain ile 8 yıl aradan sonra yine bir başkanlık kampanyasında buluşan Scheunemann, aynı zamanda McCain'in başkanı olduğu Uluslararası Cumhuriyetçi Entitüsü'nün yönetim kurulunda.
Brookings Entitüsü'nde geçtiğimiz Mart ayında bir programa katılan Scheunemann, özetle şunları söylüyordu: "Çözmekle karşı karşıya bulunduğumuz İran'ın nükleer silahlanma programı var. Çözmek durumunda bulunduğumuz, İran'ın bölgesel hegomonyası için tehdit altında tuttuğu ılımlı rejimler var. Güvenlik kaygısını gözönünde bulundurmak zorunda olduğumuz İsrail var. Afganistan ve Pakistan'da karşı karşıya bulunduğumuz sorunlar var. Irak'ta kaybetmeyi seçmek kazanım sağlamayı hedeflediğimiz bu amaçlardan tamamen uzaklaşmak demektir."
Robert Kagan: Atina doğumlu olan bir akedemisyen olan Robert Kagan, ABD Dışişleri Bakanlığı'nda 1985-1988 yılları arasında çalışmış olan deneyimli bir isim. Yeni muhafazakların önde gelen isimlerinden. Carnige Endowment'in kıdemli üyesi olan Kagan aynı zamanda CFR'ın da üyesi. Ancak Kagan'i bilenler kendisini daha çok Yeni Amerikan Yüzyılı Projesi'nin (PNAC) kurucu üyesi olarak hatırlayacaklardır. 26 Ocak 1998'de PNAC'nin Irak'ta rejimin değiştirilmesi için dönemin ABD Başkanı Bill Clinton'a gönderilen mektubun imzacıları arasındaydı Kagan. Bu tarihten biraz daha geriye doğru baktığımızda William Kristol ile birlikte Foreign Affairs dergisine ortaklaşa yazdıkları makalede yeni muhafazakarların Amerika'nın geleceğine ilişkin nasıl bir perspektif çizdiklerini okuyoruz. Ana hatlarıyla hatırlatmak gerekirse, yeni muhafazakar düşünce çerçevesinde oluşturulmuş Amerikan prensipleri çerçevesinde İran, Irak, Küba, Çin gibi ülkelerde rejim değişikliği sağlamak.
Washington Post'ta köşe yazarlığı ve çeşitli dergilere yorumlar yazan Kagan, McCain'in dış politika danşmanları kadrosu içinde yer alan isimlerden birisi.
Stephen E. Beigun: Ford Motor Company'deki parlak görevine başlamadan önce de Beyaz Saray'da 2001-2003 yılları arasındaUlusal Güvenlik Konseyi'nde görev yapan parlak bir isim Biegun. Şimdiki Dışişleri Bakanı Condoleezza Rice'ın Ulusal Güvenlik Danışmanlığı yaptığı sırada önemli isimlerin başında gelenlerinden olan Biegun, McCain'in danışman kadrosu içinde. Stephen E. Beigun, Ford'da pazarlama stratejisi ve politik riskleri de değerlendirme dahil önemli görevlerin kendisine bağlı olduğu uluslararası yönetimin başkan yardılcısı olarak görev yapıyor.
Richard S. Williamson: John McCain'in danışman kadrosu içinde yeralan en kıdemli ve tecrübeli isimlerden bir tanesi. Geçtiğimiz Ocak ayı başında Amerika'nın Sudan özel temsilcisı olarak görevlendiren Williamson şimdiki Başkan Bush'un yanı sıra baba George H. W. Bush ve Ronald Reagan ile de çalışmış olan deneyimli bir diplomat. Birleşmiş Milletler'deki zengin bir özgeçmişe sahip olan Williamson'ın CFR'daki hikayesinde işaret edilen önemli özelliklerinden birisi ise Rusya'ya ve Putin'e karşı açık sözlü sert eleştirileri.
Peter W. Rodman: ABD Savunma Bakanlığı görevindeyken 2007'de ayrılıp Brooking Enstitüsü'nün kıdemli üyeleri arasına katılmış olan Ortadoğu ve Doğu Asya konusunda uzman bir isim. Henry Kissenger'in anılarını da yazmaya yardım eden isim olan Rodman Bill Clinton'a gönderilen PNAC'in mektubunun imzacıları arasında. İran ve Suriye ile konuşulmasında bir fayda görmeyen Rodman'la ilgili CFR'daki bölümde Rodman'ın, "Yapmak istedikleri şeyin önüne konuşmayla geçilebileceğinden emin değilim" anlamına gelen sözleri dikkat çekiyor.
