Gazze savaşına karşı olan Yahudiler oldu. Öte yandan küçük belirtiler olarak protesto mektupları, afişler ve az da olsa önemli gösteriler varken; şimdiye değin ana eksen Yahudi görüşü, bazı endişelerle İsrail'i destekliyordu... Yahudi muhalefeti bu yüzden kayıp bir dava mı? Tam değil...
Britanya'da İsrail'in Filistin politikalarına karşı olan Yahudi grupların sayısı son yıllarda arttı. Bunlar, giderek ana akım Yahudilerden desteklerini çekiyorlar ve Yahudi iktidar çevrelerini provoke ediyorlar. Çatışmanın insan hakları temelli bir çözüme kavuşmasını savunan Bağımsız Yahudi Sesi grubu, Şubat 2007'de konuşmaya başlayınca Siyonist örgütlerin, Yahudi yorumcuların ve liderlerin panik içinde ihanetle suçlayan acımasız sert tepkilerine maruz kaldı. Bu, zayıf fakat belirleyici bir kayma...
Daha da önemlisi bu değişim Amerika'da da fark edilebilir. Yükselen Amerikalı-Yahudi lobilerinin başında 2008 başlarında kurulan 'İsrail-yanlısı, barış-yanlısı' 'J Street' grubu geliyor. İsrail'in güvenliğine ve refahına bağlılığını vurguluyor fakat ABD'nin Ortadoğu politikalarının yönünü değiştirmeye de çalışıyor. Bağımsız gazeteci Alexander Zaitchik'e göre, bu grup İsrail yanlısı Amerika'daki Yahudi gruplarının en etkili sesi olan AIPAC (Amerikan-İsrailli Kamusal İşler Komitesi)'ın konumunu tehdit edecek şekilde büyüyor.
J Street, kendisini "merkez" olarak sunmaya çabalıyor. Yöneticisi Jeremy Ben-Ami'nin İsrail'in havadan saldırdığı ilk gün Gazze savaşına karşı çıkması tabii ki sürpriz oldu. Ben-Ami ateşkesin kaldığı yerden devam etmesi gerektiğini ifade ederken; çatışmanın kızışmasının verimsiz olacağını, bölgede öfkeyi daha çok körükleyeceğini ve "sadece diplomasinin ve müzakerelerin terörü ve roketleri sona erdirebileceğini" söyledi.
Tepki hızlı ve ateşliydi. Dört gün sonra Amerikan-Yahudi birliği kampının önemli figürlerinden "ABD Reformcu Museviliği" lideri Rabbi Eric Yoffie zehir gibi bir açıklamayla Ben-Ami'yi azarladı. Profesyonelce J Street'i memnuniyetle karşıladığını söyledikten sonra bu kurumu İsrail'in zor durumuyla empati yapamamakla itham etti. J Street'in ahlaki açıdan eksik, Yahudi duygularına temelden uzak ve oldukça naif olduğunu söyledi.
Yeni -sağ kanat Yoffie'yi tekrar sıkıştırdı. Yeni-Cumhuriyetçi editör asistanı James Kirchick, Haaretz'de J Street'in politikalarının illüzyonla doymuş olduğunu ve teslim olmuş duruşunun İsraillilerin yüzde 80'i ile ters düştüğünü yazdı. Yorum blogunda Noah Pollack, "J Street'in İsrail karşıtı olduğunu haykırmanın zamanıdır" diye noktayı koydu.
İsrail'in askeri harekatlarına karşı çıkmak cesurca da olsa, J Street için politik olarak riskli bir harekettir. AIPAC yıllarca serbest bir alana sahipti fakat eğer Obama doğru söylüyorsa, diplomatik yükümlülükler ve düşmanlarla konuşma temelli bir yeni Ortadoğu politikası yolda... Bu AIPAC'in değil, J Street'in sahasıdır... J Street, Beyaz Saray'la birlikte etkili bir aktör olabilir. Eğer Yoffie ve Kirchick haklıysa ve onların yayılan suçlamaları yapışırsa Obama'nın ekibi bu grubu dinlemeyi riskli bulabilir.
J Street'in taraftarlarıyla konuşmak, İsrail'in sert eleştirileri nedeniyle kimi kaygılara işaret ediyor. Fakat bu, J Street'den ciddi çekilmeleri sağlamak için yeterli değildir. Daha belirleyici olanı, karşı yöndeki harekettir. Çatışma başladığından bu yana 10 bin kişi gruba kaydoldu ve 100 bin kişi internetten destek verdi. Her ne kadar doğal olarak AIPAC'in uzantısı olan kongre üyeleri İsrail'i elestirel fakat destekleyen bir pozisyon arayışında olsalar da, J Street ile temas kurdular.
Liberal blog-dünyasındaki olumlu yankı ise muazzam. Obama'nın başkan seçilmesinde önemli rolü olan düşünce kuruluşlarında ve dergilerde çalışan Yahudi genç yazarlar Gazze saldırısına karşı çıktılar. Blog sitelerinin milyonlarca okuyucusu var ve bu şüphesiz Yahudi gençlerinin İsrail'den yabancılaşmalarının arttığını gösterir. Araştırmalar emekli çağındaki Yahudilerin yüzde 81'inin Yahudi devleti ideasıyla hemfikirken, 35 yaş altı Yahudilerin sadece yüzde 35'i aynı hissiyat içerisinde.
Yeni-sağcılar Obama'yı İslamcı bir terörist gibi sunmaya yeltenseler de, J Street Yahudilerin yüzde 80'inin (4-1) Obama'ya oy verdiğinden emin. Amerikalı Yahudilerin yüzde 70'i hem İsraillilere hem de Filistinlilere baskı çabalarını destekliyor. (Araştırma şirketi ) Rasmussen'in 31 Aralık'ta yayınlanan anketi gösteriyor ki, İsrail'in Gazze saldırısı Demokratlar'ı aşağı yukarı ikiye bölmüş durumda. (Liberal bir web sitesi olan) Huffington Post 6 Ocak'ta "Obama'nın change.gov sitesine İsrail'in Gazze saldırısını ayıplayan bir açıklama taleplerinin yağdığını" bildirdi. Bu doğru, fakat buna rağmen Obama'nın dış politika ekibi ve izleyeceği yol, kararsızlıkla kuşatılmış durumda. Obama başkan adaylığını garantiledikten sonra İsrail yanlısı retoriğini genişletmişti. Fakat Kuzey İrlanda'da "Hayırlı Cuma Anlaşması" (1998) müzakerelerini yürüten eski senato üyesi George Mitchell'in Obama'nın Ortadoğu temsilcisi olarak atanması, Demokrat tabanı memnun edecek gibi görünüyor. Mitchell, geçmişte İsrail'in Hamas'la konuşması gerektiğini savunmuştu. Belki J Street ortaya çıkışının hemen sonrasında polemikleri bu kadar üzerine çekmek istemedi. Fakat Mitchell'in atanmasının desteğiyle politik hükümlerinin doğruluğunu gösteren sağlam kanıtlar var. Aksi yöndeki herşey J Street'i AIPAC'in solgun, sınırlı bir refleksi olarak gösterebilir. Etkili blog yazarı Ezra Klein'ın da ortaya koyduğu gibi, "Amerikalı bir grubun İsrail yanlısı olması, İsrail kamuoyunu aksettirmesidir." Bunun yerine J Street Amerikan kamuoyunu birincil önceliği yapıyor ve İsrailli politikacılar, hükümet sözcüleri Bush'un "teröre karşı savaş" politikası için amigolar gibi destek verirken; Yahudi veya değil çoğu Amerikalı, savaşın arkasında onların olduğunu verdikleri oylarıyla ortaya koydular....
*Yahudi Politika Araştırmaları Merkezi Eski Direktörü
Prospect dergisi, Şubat 2009.
Çev: İlhan Döğüş
