Koronavirüs salgını ile birlikte hem ülke ekonomilerinin hem de dünya ekonomisinin olumsuz etkilendiği bir dönemdeyiz. Salgının en çok etkilediği ülkelerin başında dünyanın önde gelen ekonomilerinin yer alması nedeniyle global ekonomik büyümeyle ilgili tahmin ve beklentiler de çok iyi değil.
2020 yılı ilk çeyreğinde Çin yüzde 6,8 oranında ekonomik daralma yaşadı ve bu tarihi daralma 1992 yılından beri yani 28 yıl sonra ilk defa görülmüş oldu. Çin ekonomisi ilk çeyrekte geçen yılın son çeyreğine göre ise yüzde 9,8 daralma gerçekleştirdi. İçinde bulunulan bu durumda IMF, Çin ekonomisinin 2020 yılında yüzde 1,2 büyüyeceğini tahmin ediyor. Koronavirüs öncesinde 2020 yılı için ekonomik büyüme tahmini ise yüzde 6’ydı.
Doğal olarak, şu anda salgının merkezi olan ABD’de, İngiltere’de, İtalya’da ve daha birçok ülkede düşük büyüme oranlarını görmüş olacağız. Ayrıca ilk çeyrekte negatif büyüme yaşayanlar olacağı gibi 2. çeyrekte de daralacak ülkelerin olması muhtemel. Her ne kadar 3. çeyrek ile ilgili tahminler iyimser olsa da salgına karşı henüz aşının geliştirilememiş olması ve salgının sonbaharda tekrar ortaya çıkma olasılığı 3. ve 4. çeyrek dönemiyle ilgili belirsizlikleri de beraberinde getiriyor.
Pandeminin ekonomiler üzerindeki etkilerinin boyutu, belirsizlik ve ihtimallerin ekonomik konjonktürü değiştirmesi ve en önemlisi de tekrar ekonomik büyümenin ne zaman başlayacağı yani toparlanmanın nasıl gerçekleşeceği konusunda farklı senaryolar bulunmaktadır.
“V” senaryosu dünya ekonomisinde 2020 yılı ilk çeyreğinde ve 2. çeyreğinde daralmanın yaşanacağını ve 2. çeyrek sonrasında başlayacak normalleşme adımlarıyla global ekonomideki daralmaların ilk 2 çeyrek ile sınırlı kalacağını öngörüyor. Yani “V” şekli, hızlı daralmanın arkasından hızlı toparlanmayı öngörmektedir. Bu senaryo alternatiflerine nazaran dünya ekonomisine maliyeti en düşük senaryo olacaktır.
“U” senaryosu dünya ekonomisinde daralmanın meydana getireceği hasarın daha uzun süreli olacağını ve toparlanmanın da daha yavaş gerçekleşeceğini ifade etmektedir. Bu senaryoda salgın etkisiyle yaşanacak 1. ve 2. çeyrekteki daralma etkisinin diğer çeyreklere de sirayet edeceği öngörülmektedir. Dolayısıyla ekonomide iyileşme ihtimalinin uzun ve yavaş olması 2020 yılının kayıp yılı olacağı beklentisine neden olmaktadır.
“W” senaryosu ise ekonomide ilk 2 çeyrekte yaşanacak daralmanın akabinde salgının etkisinin azalması ve yeni normalleşme adımlarının başlamasıyla global ekonominin iyileşme sürecine gireceğini ifade etmektedir. Ancak salgının tekrar başlama ihtimali ve aşının geç kalması durumunda özellikle 4. çeyrekte salgının tekrar nüksetmesi ekonomilerin tekrar ilk 2 çeyrekte olduğu gibi daralmasına yani “iki dip” görmesine neden olacaktır.
Dolayısıyla ekonomilerde “W” harfi gibi inişli çıkışlı bir sürecin yaşanacağını işaret etmektedir.
“L” senaryosu ise en kötü senaryo olarak karşımıza çıkmaktadır. Ekonomilerde büyümenin çok sert düşmesi ve uzun süre büyümenin gerçekleşmemesi varsayımından hareketle oluşturulan bir senaryodur. Fakat salgın sonrasında başlayan ve başlayacak normalleşmelerden hareketle bu senaryonun pek de mümkün olmayacağını söyleyebiliriz.
Salgının halen devam ediyor olmasına karşın bazı ülkelerde kontrol altına alınmış olmasıyla yeni normalleşmelerin yaşanacağını ve bununla beraber yavaş da olsa ekonomik toparlanmanın başlayacağını öngörebiliriz. Ancak atılacak ekonomik normalleşme adımlarına rağmen tüketim, yatırım, ihracat, turizm ve ülkeler arasındaki kısıtlamalar gibi ciddi belirsizlikler nedeniyle ekonomilerin ne kadar sürede ve nasıl toparlanacağı konusu herhangi bir netliğe kavuşmuş değil.
En önemlisi de salgının kontrol altına alınmasının, bu salgının bittiği anlamına gelmemesi. Bu nedenle, yeni normalleşme döneminin de korona öncesi dönem gibi olmayacağını belirtmek gerekiyor.
