Astronomi, fizik, psikoloji, sosyoloji ve dinle ilgili pek çok bilimsel çalışma yapan İslam alimi Erzurumlu İbrahim Hakkı, vefatının 241. yılında rahmet ve minnetle anılıyor. Erzurum'un Pasinler ilçesinde 18 Mayıs 1703'te dünyaya gelen İbrahim Hakkı, 7 yaşındayken Kur'an-ı Kerim'i ezberleyerek hafız oldu.
Annesi Şerife Hanife Hatun'u 7 yaşındayken kaybeden İbrahim Hakkı, Siirt'in Tillo ilçesinde İsmail Fakirullah'tan bir süre medrese eğitimi aldı. Babasını 17 yaşındayken yitiren İbrahim Hakkı, aralıklarla hem Erzurum hem de Tillo'da ilmi çalışmalar yürüttü. 1747'de İstanbul'a giderek Sultan I. Mahmut ile görüşen ve burada saraydaki kütüphanede çalışmalar yapan İbrahim Hakkı, yeniden Erzurum'a dönerek bazı cami ve medreselerde hocalık yaptı.
Manzum ve düz yazıdan oluşan toplam 15 eser yazan İbrahim Hakkı'nın en önemli eserleri Divan ve Marifetname'dir. İbrahim Hakkı'nın insanlığa ders ve nasihat niteliğindeki Tefviznamesi de bugün ilgi gören eserler arasında yer alıyor. Din ve bilimsel konularla ilgilenen İbrahim Hakkı, 22 Haziran 1780'te vefat etti.
Marifetname adlı eseri ansiklopedik özellik taşıyor
Yaşantısı ve eserleriyle örnek alınan Erzurumlu İslam alimi İbrahim Hakkı, dönemin şartlarında yaptığı çalışmalarla bilim dünyasına katkı sundu. İbrahim Hakkı'nın tasavvufi konuların yanı sıra fen bilimleri hakkında da geniş bilgileri kapsayan Marifetname adlı eseri, ansiklopedik özellik taşıyor. 1757'de tamamlanan Marifetname, yalın ve halkın anlayabileceği dilde yazıldı. Bu kitapta güneş sistemi anlatıldı.
İsmi memleketi Erzurum'daki fen lisesi, ilkokul, hastane ve öğrenci yurdunda yaşatılan İbrahim Hakkı, her yıl kentte düzenlenen çeşitli etkinliklerle anılıyor. İslam aliminin Marifetname'sinin orijinali ile bazı özel eşyaları Atatürk Üniversitesinde muhafaza ediliyor.
İbn-i Sina ve Farabi'nin çalışmalarını derledi
Erzurum İbrahim Hakkı Hazretleri Sosyal Yardımlaşma ve Kültür Derneği Başkanı Nuri Toparlak, İbrahim Hakkı'nın büyük bir İslam alimi olduğunu söyledi.
İbrahim Hakkı'nın ömrünün büyük kısmını Erzurum'da geçirdiğini ifade eden Toparlak, şöyle konuştu:
Bundan dolayı İbrahim Hakkı'nın eserlerinin çok okunduğunu ve çok tanındığını belirten Toparlak, eserlerinden bir kısmının Türkçe, geri kalan kısmının ise Arapça ve Farsça olduğunu dile getirdi.
Toparlak, şunları kaydetti: