Türkiye’nin belleğini özetleyen Milli Türk Talebe Birliği (MTTB)’nin bir asrı devirmesinden sonra düzenlenen sempozyum, Mahmut Hakkı Akın ve Serkan Yorgancılar’ın editörlüğünde kitaplaştı. “100. Yılında MTTB” adlı çalışmadan yola çıkarak Birlik’in tarihini ve günümüze uzanan etkilerini Akın ve Yorgancılar ile konuştuk.
* MTTB’nin kuruluşunda hangi şartlar hakimdi?
M.H.A: Birliği'in kuruluşu 1916 yılına kadar gider. Batıda siyasi partilerin gençlik kollarının kurulmasının da etkisiyle Türkiye’de de İttihat ve Terakki Fırkasına bağlı bir gençlik teşkilatı kurulmuştur.
S.Y: MTTB, bir Osmanlı Gençlik teşkilatı. MTTB’nin kuruluş yılı olan 1916’ya baktığımız zaman tarihin seyrini değiştiren ve Türk milletinin geleceğini etkileyen çok önemli olayların olduğunu görüyoruz. Henüz 1916’nın başınca işgalciler Çanakkale’den çekilmiş, Hicaz Osmanlı’nın elinden çıkmış, Mekke’de isyan başlamış, Birinci Cihan Harbi hala devam etmektedir.
* Yıllar içinde hangi değişimler yaşanıyor?
S.Y: Birinci dönem MTTB, 1933-1945 yılları arasında faaliyete göstermiştir. Bu dönemde milliyetçi ve devletçi bir çizgide yer almıştır. Daha sonraki yıllarda, 1960-1965 yılları arasında ise solcu bir çizgidedir. 1965 yılındaki olaylı kongrenin ardından milli bir çizgiye geçer. Bu dönem sağcı/muhafazakar bir çizgidedir. 70’li yıllardan sonra ise İslamcı gençliğin cephesidir. Türk siyasal yaşamındaki tüm söylemler bir biçimde MTTB’de olmuştur. Ancak kapanışa giden finalde teşkilat İslami çizgidedir. Bu bağlamda MTTB tarihi Cumhuriyetin tüm değişimlerini ve dönüşümlerini içerisinde barındırmış tek harekettir.
AY YILDIZ VAZGEÇİLMEZ SEMBOL
* Yıllar içinde değişen logolara baktığımızda Birlik hakkında nasıl bir okuma yapabiliriz?
M.H.A: Üç amblem değişikliği var. Bayrağımızın sembolleri ay ve yıldız vazgeçilmez sembollerdir. 1975 yılına kadar ay ve yıldız arasında bozkurt figürü kullanılmıştır. O yıl bozkurt figürü kitapla değiştirilmiştir. 2006 yılında MTTB’nin yeniden kurulmasında sadece ay ve yıldız ve MTTB ibaresi yer almaktadır. Bozkurttan kitaba doğru yaşanan değişimde dönemin etkisi çok büyüktür. 60’lı yıllarda milliyetçilik, mukaddesatçı ve mütedeyyin kesim tarafından da benimsenen ve bu kesimin kendisini ifade etme imkanı bulduğu bir ortak ideolojidir. 70’li yıllara gelindiği zaman MTTB’de milliyetçilikten daha fazla kopma ve İslamcılığa doğru bir geçiş hızlanmıştır. Bozkurt sembolünün Ülkücülerle özdeşleşmesi de daha sonra MTTB’de kitap sembolünün benimsenmesini açıklamaktadır. Haliyle MTTB’de var olan siyasi ortamda kendisini ayırt etmek için amblem değişikliği yapmıştır. Hatta kitap amblemiyle Kur’an-ı Kerim’e atıfta bulunulduğu da kabul edilmekte ve benimsenmektedir.
* Birlik’teki öğrencilerin hareketli günlerinde hangi eylemler yapılıyor?
S.Y: MTTB birinci döneminde milliyetçi duygularla Vagon-Li Hadisesini, Yerli Malı kutlama haftalarını ve Çanakkale Şehitleri anmalarını gerçekleştirmiştir.60 darbesi sonrasında ise darbecilerle saf tutarak “Öğrenci-Ordu El Ele” eylemleri yapmıştır. Darbeyi desteklemek için öğrencileri gruplar halinde köylere göndermiştir. . MTTB’li gençlik en çok Ayasofya’nın yeniden ibadete açılması, uzak coğrafyalarda yaşayan Müslümanlara karşı yapılan şiddete son verilmesi, Müslümanlar dayanışma mitingleri, Komünizme karşı mitingler yapmıştırlar.
DEĞİŞİM BAŞLIYOR
M.H.A: Cumhuriyetin kurulmasından sonra MTTB, bazı ilmi faaliyetlerin yanında birkaç protesto olayı ile görünür olmuştur. Bulgaristan’ın Razgrad şehrindeki Türk mezarlığının tahrip edilmesini protesto etmişlerdir. Ayrıca İstiklal Marşı’nda hürmeten ayağa kalkılmasını bir gelenek haline getirmeye çalışmışlardır.
* 65’teki seçimde nasıl bir değişim yaşıyor?
M.H.A: 60’lı yıllar dünyada ve Türkiye’de solun yükselişe geçtiği yıllardır. Dönemin MTTB yönetimi 60 darbesini desteklemiş ve 1965 yılında MTTB binasını bir kongre düzenlemesi için Türkiye İşçi Partisi’ne vermiştir. Bu olay üzerine MTTB yönetimine tepki gösterenler olmuştur ve aynı yıl yapılan kongrede Rasim Cinisli’nin başkanlığa seçilmesiyle MTTB asıl, hüviyetini kazanma yoluna girmiştir. Bu kongre ile Kemalist ve sola meyilli bir yönetime karşı daha milli ve manevi değerleri benimsemiş bir yönetim kazanmıştır. MTTB’nin bugünkü kimliği o dönemden itibaren oluşmuştur. Cinisli’den sonra İsmail Kahraman başkan olmuştur. Türkiye’de zamanla siyasette, akademide, medyada, bürokraside etkin olmuş, muhafazakar, İslamcı pek çok ismin MTTB’ye katılması bu yıldan sonra başlamıştır.
* 1980’de kapatılan MTTB sonrasında 2006’ya kadar bir boşluk var. Birlik’teki gençler bu tarihler arasında neler yapıyor?
M.H.A: MTTB 12 Eylül 1980 darbesinden sonra kapatılmıştır. MTTB’li gençler solcular ya da ülkücüler kadar darbeden olumsuz etkilenmemişlerdir. Kabul edilmelidir ki darbe, bu kesimler açısından çok daha trajik ve travmatik olmuştur. 1985 yılında Birlik Vakfı, MTTB’nin devamı olarak kurulmuş, ilmi ve kültürel faaliyetleri sürdürmüştür. Ancak 1980 öncesindeki gibi bir örgütlenme ve etkiden bahsetmek mümkün değildir. MTTB’li gençler 1980’li ve 1990’lı yıllarda önemli yerlere gelmişlerdir ve MTTB’nin bu insanların hayatında okudukları okullardan çok daha etkili olduğunu; belki de onları yetiştiren asıl okul olduğunu söylemek gerekmektedir. 2006 yılında MTTB’nin yeniden kurulması da 1980 öncesinde MTTB’de yetişen insanların arzusuyla gerçekleşmiştir.
Necip Fazıl bilinç inşa etti
* MTTB’li gençler Necip Fazıl ile 60’larda temas kuruyor. Bu tarihten sonra Birlik’te neler değişiyor? Hangi etkinlikler yapılıyor?
M.H.A: MTTB’de 1965’teki dönüşüm sonrasında Necip Fazıl, aktif bir şekilde MTTB faaliyetlerine katkı sunmuştur. Tabii Necip Fazıl, muhafazakar kesim için son derece önemli ve sembol bir isimdir. Gençler tarafından büyük bir hürmet gören Necip Fazıl, tam bir rol modeli ve yol gösterici olarak kabul edilmiştir. Onun gibi bir kalem ve kelâm üstadının desteği MTTB’nin kitleselleşmesine de katkı sağlamıştır. Türkiye’nin her yerinde MTTB’nin üniversite ve orta öğretim teşkilatlarında Necip Fazıl konferanslar vermiştir ve bu konferanslar büyük ses getirmiştir. MTTB bilincinin inşasında en etkili mimarların başında Necip Fazıl gelmiştir. MTTB’nin büyük organizasyonlarında da üstad hep bulunmuştur.
* Üstad ile Birlik arasındaki uyum, Necip Fazıl’ın kurmak istediği parti hayaliyle, hazırlığıyla bir ilgisi var mıdır sizce?
M.H.A: Necip Fazıl’ın Büyük Doğu’yu sadece bir basın organı olarak düşünmediği bilinmektedir. Dernekleşmek ve siyasete etki etmek onun hep arzusu olmuştur. 1951 yılında Büyük Doğu Partisi için hazırlanan bir parti programı dergide yayınlanmıştır. Dernekleşme ve partileşme gerçekleşmemiştir. Ancak Necip Fazıl, bir düşünce ve aksiyon adamı olarak yeni nesli ve gençliği kazanma hedefinde olmuştur. 1965 sonrasında MTTB’nin Necip Fazıl’ın yıllardır birikmiş arzularını gerçekleştirmek için önemli bir imkân sunduğunu kabul ediyorum.
SAĞIN İNSAN KAYNAĞIYDI
* Birlik’in Türk Sağı için önemi hakkında ne söylenebilir?
M.H.A: MTTB’nin Türkiye sağ siyaseti için önemli bir yeri vardır. 1965 sonrasındaki siyasi dönüşümle birlikte Anadolu’dan büyükşehirlere üniversite okumak için gelen ve kendi geleneksel değerlerini yaşamak isteyen gençlerin düşünce dünyalarının şekillenmesinde MTTB çok etkili olmuştur. Anti komünist anlayış burada oldukça merkezi bir konumdadır. Bununla birlikte dergiler ve kitaplar yoluyla önemli bir siyasi bilinç inşasının olduğu dikkat çekmektedir. Nitekim 1960’lı ve 1970’li yılların MTTB’li gençleri ilerleyen yıllarda sağ görüşlü siyasi partilerde ve çoğunlukla Milli Görüş hareketi içinde bulunmuşlardır. Bugün iktidarda bulunan Ak Parti’nin kurucu kadrosunun da MTTB’den yetiştiği de dikkate alınmalıdır. MTTB hem düşünce, hem de pratik açısından sağ siyaset için önemli bir insan kaynağıdır.
Birlik Ak Parti'de toplandı
* Günümüz siyaset, edebiyat, kültür ortamına baktığımızda MTTB’nin nasıl bir etkisi görülüyor?
M.H.A: Tabii bugün siyasette, medyada, akademide, bürokraside ve kültür alanında etkili pek çok ismin bireysel hikayelerinde MTTB’nin merkezi bir yeri vardır. MTTB, bu insanların yetişmesini sağlayan bir ocak gibi faaliyet göstermiştir. Bu yüzden Türkiye’nin yakın dönemde yaşadığı kültürel ve siyasi değişimi anlamak için de MTTB önemli bir referanstır.
S.Y: 1980'deki kapanıştan sonra MTTB gençliği birden fazla sağ siyasi partide üst yönetimde bulunmuştur. Gerek DYP gerekse ANAP’ta MTTB’liler yer alsa da en büyük kitle başta Refah Partisi olmak üzere Milli Görüş çizgisinde ki partilerde yer almışlardır.
Ak Parti’nin kurulmasından sonra ise bu denklem tamamen bozulmuş ve neredeyse tüm MTTB’liler Ak Parti çatısı altında toplanmıştır. Başta Cumhurbaşkanımız Sayın Recep Tayyip Erdoğan olmak üzere partinin birçok kurucusu, vekili, il başkanı ve diğer yöneticileri MTTB kökenlidir. Bu kapsamda baktığımızda Ak Parti’nin köklerini, ruhunu, mantığını anlamamız açısından Birlik önemlidir. Elbette, zamanın ruhuna uygun olarak söylem ve eylem değişikliklerine gidilmiş olsa da milli ve manevi bakış açısında bir süreklilik görülebilir.
MTTB’nin kapalı olduğu dönemlerde siyasi partiler dışında ise Birlik Vakfı MTTB’lileri bir araya toplamayı başarmıştır. TBMM Başkanı Sayın İsmail Kahraman’ın kurucu başkanı olduğu Birlik Vakfı 1985 yılında İstanbul’da kurulmuş ve toparlayıcı bir misyon üstlenmiştir. Hala da Birlik Vakfı ülke çapında bu misyonu layıkıyla yerine getirmeye çalışmaktadır.